ΣΟΦΙΑ Ν. ΑΝΤΩΝΟΠΟΥΛΟΥ
Σύγχρονος Καπιταλισμός και Παγκοσμιοποίηση
εκδ. Εξάντας
Το βιβλίο της Σοφίας Ν. Αντωνοπούλου επιχειρεί μία πολύπλευρη ανάλυση των χαρακτηριστικών που συνθέτουν τον σύγχρονο παγκοσμιοποιημένο καπιταλισμό τόσο στα κέντρα του (Πρώτος Κόσμος), όσο και στην περιφέρειά του (Δεύτερος και Τρίτος Κόσμος) και παρακολουθεί τις διαδικασίες που οδήγησαν στη διαμόρφωσή τους. Εκκινεί με μιαν εξαιρετικά διαφωτιστική ανάλυση της τρέχουσας παγκόσμιας χρηματοπιστωτικής κρίσης, η οποία συμπληρώνεται από την ανατομία του παγκόσμιου χρηματοπιστωτικού συστήματος.
Προχωρεί στην ανάλυση του Νεοφιλελευθερισμού ως οικονομικής φιλοσοφίας και πολιτικής έκφρασης μιας νέας εποχής στον καπιταλιστικό κόσμο, η οποία ανοίγει τον δρόμο για την ολοκλήρωση του καπιταλισμού ως παγκόσμιου συστήματος. Η δημιουργία μιας παγκόσμιας αγοράς κεφαλαίων και συναλλάγματος, στο πλαίσιο της οποίας πραγματοποιείται η διεθνής κερδοσκοπία, κατέστησε τον σύγχρονο καπιταλισμό «καπιταλισμό καζίνο» και έθεσε τη σφραγίδα του ακραίου παρασιτισμού στις δυτικές οικονομίες, ενώ η εφαρμογή των νεοφιλελεύθερων πολιτικών στην περιφέρεια του καπιταλισμού οδήγησε κατ’ επανάληψιν στην κατάρρευση των «αναδυόμενων αγορών» και των «δυναμικών» οικονομιών. Επισημαίνεται ότι η χρηματιστική κερδοσκοπία, η οποία έχει λάβει πρωτοφανείς διαστάσεις, συνιστά μία «εικονική», «χάρτινη» οικονομία, η οποία δεν παράγει τίποτα και μέσω της οποίας αφαιμάσσεται πλούτος που παράγεται στην πραγματική οικονομία.
Κέντρο και περιφέρεια
Το βιβλίο παρακολουθεί την ανάδυση ενός νέου Διεθνούς Καταμερισμού Εργασίας κατά τη μεταπολεμική περίοδο, όπως και της πληροφορικής τεχνολογίας, η οποία καθιστά δυνατή τη λειτουργία του κεφαλαίου σε πλανητικό επίπεδο. Οι εξελίξεις αυτές μετέθεσαν το βάρος της υλικής παραγωγής στην περιφέρεια του καπιταλισμού, ενώ στα κέντρα του συγκεντρώθηκε η διεύθυνση, η διαχείριση και ο έλεγχος του παγκόσμιου οικονομικού συστήματος. Στο πλαίσιο αυτό εξετάζεται και ο ταξικός μετασχηματισμός των δυτικών κοινωνιών και προσδιορίζονται τα ταξικά – κοινωνικά χαρακτηριστικά της σύγχρονης δυτικής μεταβιομηχανικής κοινωνίας. Αναλύονται, τέλος, οι λειτουργίες και η σημασία του έθνους-κράτους στον σύγχρονο κόσμο, τα οικονομικά και πολιτικά σύνορα του οποίου αποτελούν το κυριότερο εμπόδιο για την πλήρη απελευθέρωση της διεθνούς δράσης του κεφαλαίου.
Συνοψίζοντας, η Σοφία Αντωνοπούλου μας προσφέρει ένα βιβλίο τομή στη σχετική βιβλιογραφία, ένα βιβλίο που καθρεφτίζει με ακρίβεια, αν και ζοφερή, τον σύγχρονο κόσμο. Είναι απλά γραμμένο και επιτρέπει την κατανόηση σύνθετων οικονομικών φαινομένων και από τον μη ειδικό. Και πάνω απ’ όλα είναι ένα βιβλίο που λέει αλήθειες.
* Ο κ. Θεοφάνης Πάκος είναι Καθηγητής Παντείου Πανεπιστημίου.