Μια «μέση λύση», ένα νέο στάδιο ανάμεσα στη δικαστική έρευνα και την απόφαση της Βουλής για δίωξη πολιτικών προσώπων που ενέχονται σε σκάνδαλα θεσμοθετεί η κυβέρνηση στο πλαίσιο της αλλαγής του νόμου περί ευθύνης υπουργών, έως ότου αυτός καταργηθεί. Παράλληλα, όπως τονίζει στην «Κ» ο υπουργός Δικαιοσύνης, «δεν είναι δυνατόν να απονέμεται Δικαιοσύνη στην Ελλάδα έως τις 3 μ.μ., και τα δικαστήρια να παραμένουν κλειστά τέσσερις μήνες τον χρόνο»…
Μιλώντας στην «Κ», ο κ. Νίκος Δένδιας ανοίγει τα χαρτιά του για τον νομικό «ελιγμό» που δρομολογεί η κυβέρνηση, προκειμένου να υπερβεί τις συνταγματικές προβλέψεις που σε συνδυασμό με τη «συνήθη πρακτική» της Βουλής παρέχουν, επί της ουσίας, ατιμωρησία στους πολιτικούς.
Ο κ. Δένδιας κάνει λόγο για «ειδική δωσιδικία», να δικάζονται δηλαδή οι πολιτικοί από μία τουλάχιστον ανώτερη βαθμίδα, από αυτή που θα δικαζόταν ένας πολίτης. Η κυβερνητική πρόταση που θα τεθεί υπόψη των κομμάτων, αλλά και της Βουλής, προκειμένου να αλλάξει ο Κανονισμός της, είναι να διενεργεί την προκαταρκτική έρευνα για υποθέσεις με ενδεχόμενες πολιτικές προεκτάσεις δικαστικός ανώτερης βαθμίδας. Το υλικό που θα συγκεντρώνεται από την ανάκριση θα αξιολογείται από Δικαστικό Συμβούλιο, τριμελές ή πενταμελές, το οποίο και θα εισηγείται στη Βουλή την παραπομπή ή μη του εμπλεκόμενου πολιτικού προσώπου. Επί της ουσίας, η κυβερνητική πρόταση έρχεται να απαντήσει στη νομική και πολιτική διαμάχη περί της αρμοδιότητας του ανακριτή ή της Εισαγγελίας του Αρείου Πάγου να κρίνει τη διαβίβαση ή μη δικογραφιών στη Βουλή.
Ο υπουργός Δικαιοσύνης προαναγγέλλει, μέσω της «Κ», την επέκταση του ωραρίου λειτουργίας των δικαστηρίων αλλά και επιμήκυνση του δικαστικού έτους, καθώς τα δικαστήρια να παραμένουν κλειστά σχεδόν τέσσερις μήνες τον χρόνο». Επίσης, εξαγγέλλει δημιουργία νέων Πρωτοδικείων στην Αθήνα, ενώ στο συρτάρι του κρατά και ρύθμιση για τις προφυλακίσεις, ώστε να περιορισθεί η τάση των δικαστών να επιβάλλουν, καθ’ υπερβολήν, το μέτρο της προσωρινής κράτησης.
– Με την ατζέντα της καθημερινότητας, να κυριαρχείται από «σκανδαλολογία» και την κοινή γνώμη δύσπιστη από τον κοινοβουλευτικό χειρισμό των υποθέσεων, το ερώτημα είναι προφανές… «φταίει» ο νόμος περί ευθύνης υπουργών ή η κομματική σκοπιμότητα;
– Υποστηρίζω εδώ και μήνες ότι πρέπει να αλλάξει ο Νόμος περί ευθύνης υπουργών. Ανεξάρτητα από το ποιος παράγων ευθύνεται περισσότερο, αδιαμφισβήτητο είναι ότι πρέπει να αποκατασταθεί η σχέση του πολιτικού κόσμου με την κοινωνία. Το χάσμα που υπάρχει σήμερα δεν μπορεί και δεν πρέπει να διατηρηθεί. Τόσο η υπάρχουσα νομική ρύθμιση όσο και το άρθρο 86 του Συντάγματος, αυτή τη στιγμή βρίσκονται σε δυσαρμονία με το λαϊκό αίσθημα. Η σκανδαλολογία έρχεται και παρέρχεται. Το πραγματικό διακύβευμα όμως είναι να πεισθεί ο Ελληνας πολίτης. Εάν κλονιστεί η εμπιστοσύνη του πολίτη προς το πολιτικό σύστημα, δεν θεραπεύεται εύκολα σε βάθος χρόνου.
– Με δεδομένες τις συνταγματικές προβλέψεις, πόσα περιθώρια ουσιαστικών αλλαγών έχετε;
– Στο πλαίσιο της εντολής που μας δόθηκε στο Υπουργικό Συμβούλιο από τον πρωθυπουργό, θα προχωρήσουμε με γοργά βήματα, μαζί με τον υπουργό Εσωτερικών κ. Προκόπη Παυλόπουλο, στη θεσμοθετημένη συζήτηση για την αλλαγή του Νόμου περί Ευθύνης Υπουργών. Η αρχική σκέψη μου είναι να καταργηθεί τελείως το ειδικό καθεστώς και να επανέλθουν οι πολιτικοί στις διατάξεις του κοινού δικαίου, με μία ειδική δωσιδικία όμως, όπως ισχύει για συγκεκριμένες επαγγελματικές ομάδες, δικηγόρους, συμβολαιογράφους, δικαστές. Να δικάζονται δηλαδή από μία βαθμίδα ανώτερη τουλάχιστον, από αυτή που θα δικαζόταν ένας πολίτης. Τις λεπτομέρειες όμως θα τις συζητήσουμε και θα τις αποσαφηνίσουμε στο πλαίσιο του διαλόγου που θα ακολουθήσει.
Επί ημερών ΠΑΣΟΚ
– Ο χώρος της δικαιοσύνης έχει μετατραπεί σε πεδίο οξύτατης κομματικής αντιπαράθεσης. Siemens, Βατοπέδι και σειρά άλλων υποθέσεων προκαλούν έντονες αντιδράσεις που κάνουν λόγο για σκοπιμότητα πίσω από τους χειρισμούς ορισμένων εισαγγελικών και ανακριτικών λειτουργών…
– Δεν επιθυμώ, παρότι ο «πειρασμός» είναι μεγάλος, να υπενθυμίσω τι συνέβαινε επί διακυβερνήσεων ΠΑΣΟΚ. Ακόμη και σήμερα όμως που το ΠΑΣΟΚ βρίσκεται στην αντιπολίτευση, επιχειρεί απροκάλυπτα να επηρεάσει την κρίση της Δικαιοσύνης, με δηλώσεις κορυφαίων στελεχών του, οι οποίοι προαναγγέλλουν παραιτήσεις δικαστών ή τους χωρίζουν σε «έντιμους» και «ανέντιμους». Επιθυμώ όμως για μια ακόμη φορά να είμαι ξεκάθαρος: δεν παρεμβαίνω στη διαδικασία απονομής της Δικαιοσύνης. Το είπα από την πρώτη στιγμή που ανέλαβα τα καθήκοντά μου και το εννοώ. Αυτός είναι ο μόνος τρόπος ορθής θεσμικά συμπεριφοράς.
– Πιστεύετε ότι χρειάζεται να αντιμετωπιστεί και πώς το φαινόμενο της «διανομής δικογραφιών» σε υποθέσεις που προσελκύουν το ενδιαφέρον της κοινής γνώμης;
– Φυσικά και θα πρέπει να αντιμετωπιστεί. Πρόκειται για φαινόμενο που ευτελίζει κάθε έννοια Κράτους Δικαίου, παραβιάζοντας ευθέως τη μυστικότητα της ανάκρισης και την προστασία των προσωπικών δεδομένων των υπό κατηγορία προσώπων. Δεν τιμά τον νομικό κόσμο η καταστρατήγηση σαφών νομικών διατάξεων και κάθε έννοιας δεοντολογίας.
– Εχετε προαναγγείλει αλλαγές για την προστασία της οικογενειακής στέγης από πλειστηριασμούς αλλά και μία «ομπρέλα» προστασίας πάνω από μικρές επιχειρήσεις και μικροοφειλέτες. Ο σχετικός νόμος γιατί καθυστερεί;
– Δεν έχει καθυστερήσει ο νόμος για τους μικροοφειλέτες. Απλώς, από τη στιγμή που θα εκφρασθεί η πολιτική βούληση μέχρι τη στιγμή που θα καταστεί νόμος του κράτους, χρειάζεται ένα εύλογο χρονικό διάστημα. Πέρα από όσα έχουμε ήδη ανακοινώσει, εξετάζουμε μαζί με τα συναρμόδια υπουργεία το ενδεχόμενο να απαγορεύσουμε λόγω της οικονομικής κρίσης τους πλειστηριασμούς εις βάρος των μικρών επιχειρήσεων επί ένα εξάμηνο ή οκτάμηνο, μέχρι να αρχίσει μία οικονομική ανάκαμψη.
– Ποιες είναι οι προτεραιότητές σας για το σωφρονιστικό σύστημα και τις φυλακές;
– Οι ανθρώπινες συνθήκες διαβίωσης των κρατουμένων και η μέριμνα για την κοινωνική τους επανένταξη είναι οι δύο μεγάλες προτεραιότητές μας. Για τον πρώτο στόχο, περιμένουμε να υπάρξει ουσιαστική βελτίωση με την παράδοση τριών νέων φυλακών μέσα σε ένα χρόνο από σήμερα, από τις οποίες η μια θα είναι αποκλειστικά για βαρυποινίτες, έτσι ώστε να γίνει επιτέλους πράξη ο διαχωρισμός. Δεν μπορεί να κρατείται στο ίδιο χώρο ο μικροπαραβάτης με τον ισοβίτη. Θεσμοθετήσαμε επίσης την είσοδο του Συνηγόρου του Πολίτη στις φυλακές, με στόχο να σπάσουμε τα στεγανά της διαφθοράς.
Για το δεύτερο, επιθυμούμε να προχωρήσουμε το ταχύτερο δυνατό στην ενίσχυση με προσωπικό και μέσω της «Επανόδου», του αρμόδιου νομικού προσώπου για την επαγγελματική κατάρτιση, και την επανένταξη των κρατουμένων στο κοινωνικό σύνολο. Ομως, θέλω να επαναλάβω ότι το σωφρονιστικό σύστημα χρειάζεται επεμβάσεις σε βάθος τουλάχιστον δεκαετίας.
Οχι στην απάθεια
– Κύριε Υπουργέ, τι θα γίνει με τους αργούς ρυθμούς απονομής της Δικαιοσύνης στη χώρα μας;
– Δεν μπορώ παρά να συνομολογήσω ότι με τους ρυθμούς που κινείται η Δικαιοσύνη σήμερα στη χώρα μας έχει διαμορφωθεί μια κατάσταση οιονεί αρνησιδικίας. Δεν μπορούμε να μείνουμε απαθείς. Στην περίπτωση αυτή καθιστάμεθα συνένοχοι. Πρέπει να πάρουμε θεσμικά μέτρα μέσα από τους νέους Κώδικες που ετοιμάζονται. Πρέπει όμως να πάρουμε και πρακτικά μέτρα που λόγω των αγκυλώσεων του συστήματος συνιστούν πλέον αναγκαίες μεταρρυθμίσεις. Είναι αδύνατον, παραδείγματος χάριν, να απονεμηθεί Δικαιοσύνη στην πρωτεύουσα από ένα και μοναδικό Πρωτοδικείο στην Αθήνα. Το Πρωτοδικείο αυτό είναι το πλέον «υδροκέφαλο» Πρωτοδικείο της Ευρώπης. Είναι αυτονόητο, ότι σε ένα τέτοιο, αφύσικου μεγέθους Πρωτοδικείο, οι συνθήκες απονομής της Δικαιοσύνης δεν μπορεί να είναι ικανοποιητικές. Πρέπει να οδηγηθούμε στη διάσπασή του. Πρέπει επίσης να εξετάσουμε τους λόγους της απίστευτης δικομανίας των Ελλήνων. Δεν είναι δυνατόν στην Ελλάδα να κατατίθενται κάθε χρόνο σχεδόν 500.000 μηνύσεις. Ούτε, φυσικά, είναι δυνατόν να απονέμεται Δικαιοσύνη στη χώρα μας μέχρι τις 3 το μεσημέρι και τα δικαστήρια να παραμένουν κλειστά σχεδόν τέσσερις μήνες τον χρόνο. Πρέπει να παραταθεί το ωράριο και να διευρυνθεί το δικαστικό έτος, με παράλληλη διασφάλιση βεβαίως των εργασιακών δικαιωμάτων.
– Ενα ερώτημα για τις ευρωεκλογές. Στην τελική ευθεία για την κάλπη και οι τηλεοπτικές διαφημίσεις της Ν.Δ. θυμίζουν «εθνικές εκλογές». Μοιάζει να κρίνετε ότι η ευρωκάλπη θα καθορίσει τις εσωτερικές εξελίξεις…
– Κάθε αποτέλεσμα εκλογών αναμφισβήτητα αποτελεί μία ψηφίδα που δημιουργεί το συνολικό πολιτικό σκηνικό. Ομως, δεν μπορούμε να ξεχνάμε ότι πρόκειται για εκλογές που αφορούν την ανάδειξη των εκπροσώπων μας στο ευρωπαϊκό κοινοβούλιο και όχι για βουλευτικές εκλογές.