Φήμες, σενάρια, αλλεπάλληλες αναθεωρήσεις στόχων (επί τα χείρω), αλλά και επίσημες δηλώσεις εντελώς ασαφείς και ως επί το πλείστον αρνητικές για την Ελλάδα έχουν φέρει τη χώρα αντιμέτωπη με την προσφυγή για οικονομική βοήθεια στο Διεθνές Νομισματικό Ταμείο (ΔΝΤ) και την Ε. Ε. Ολα τα παραπάνω αντικατοπτρίζονται σε ένα δείκτη, την πορεία του οποίου καθορίζουν οι αγορές. Το πασίγνωστο πλέον spread ή αλλιώς το πόσο ακριβότερα πληρώνει η Ελλάδα για να δανειστεί απ’ ό, τι η Γερμανία.
Το «κακό» ξεκίνησε από τα τέλη του 2008, όταν η ελληνική οικονομία επηρεαζόταν από την παγκόσμια χρηματοπιστωτική κρίση ελάχιστα σε σχέση με άλλες χώρες. Σταδιακά, όμως, το κλίμα άλλαξε και από τα τέλη του 2009 βρέθηκε η Ελλάδα στο επίκεντρο της κρίσης, εξαιτίας της άθλιας δημοσιονομικής κατάστασης στην οποία βρισκόταν η χώρα και για την οποία τίποτα δεν είχε γίνει τα χρόνια που η οικονομία αναπτυσσόταν με γοργούς ρυθμούς.
Πώς φτάσαμε, όμως, στο σημείο να απειλούμαστε με χρεοκοπία, να λαμβάνονται τα πιο σκληρά μέτρα των τελευταίων δεκαετιών και παρ’ όλα αυτά να μην υπάρχουν ακόμα έστω κάποια σημάδια αντιστροφής του κλίματος;
Αρκετοί αναλυτές υποστηρίζουν ότι ευθύνονται οι αγορές και τα «παιχνίδια» που κάνουν σε βάρος χωρών. Αλλοι θεωρούν ότι η Ελλάδα πρέπει να πληρώσει τώρα τα συσσωρευμένα λάθη δεκαετιών. Και κάποιοι άλλοι αναλυτές θεωρούν ότι είναι ένας συγκερασμός των δύο παραπάνω απόψεων. Αξίζει, όμως, να δούμε τι συνέβη το τελευταίο εξάμηνο.
Το μήνυμα ότι έρχονται δύσκολες μέρες το έστειλε πρώτος ο οίκος αξιολόγησης Fitch, που με το «καλημέρα» της νέας διακυβέρνησης, στις 6 Οκτωβρίου 2009, απείλησε με υποβάθμιση της Ελλάδας. Τότε, το spread των 10ετών ομολόγων ήταν στις 130 μονάδες βάσης.
Οταν η Ελλάδα, στις 21 Οκτωβρίου 2009, ανακοίνωσε ότι το έλλειμμα του 2009 είναι 12,5% του ΑΕΠ αντί για περίπου 6% που αναφερόταν επισήμως έως τότε, ο πρόεδρος του Eurogroup κ. Ζαν – Κλοντ Γιουνκέρ δήλωσε πως «το παιχνίδι τελείωσε, θέλουμε σοβαρά στατιστικά στοιχεία». Μία μέρα μετά, η Fitch έκανε πράξη την απειλή της έχοντας το «πάτημα» της αναθεώρησης του ελλείμματος.
Στις 9 Νοεμβρίου ακολουθεί μία πολύ προσεκτική τοποθέτηση του προέδρου της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας (ΕΚΤ) κ. Ζαν – Κλοντ Τρισέ, που βάζει στον χάρτη για πρώτη φορά το ΔΝΤ. Μερικές μέρες μετά, στις 17 Νοεμβρίου, ο κ. Τρισέ προειδοποιεί ότι «η δημοσιονομική κατάσταση σε μερικές ευρωπαϊκές χώρες είναι τόσο κακή, που υπάρχει κίνδυνος να χάσουν την εμπιστοσύνη των αγορών» και το spread αυξάνεται στις 149 μονάδες.
Στις 24 Νοεμβρίου, ο διοικητής της Τραπέζης της Ελλάδος (ΤτΕ) κ. Γ. Προβόπουλος εκτιμά ότι «διαμορφώνεται μία ισορροπία τρόμου» και το spread φτάνει στις 174 μονάδες. Τότε είναι που ξεκινούν τα αρνητικά δημοσιεύματα στον ξένο Τύπο, ενώ στις 26 Νοεμβρίου το spread «σπάει» τις 200 μονάδες, στον απόηχο της στάσης πληρωμών από την κρατική εταιρεία Dubai World.
Ο Δεκέμβριος ξεκινάει με τον κ. Γιουνκέρ να δηλώνει ότι «έρχονται σκληρά μέτρα. Οι Ελληνες να κάνουν υπομονή» και τον κ. Τρισέ να σημειώνει πως «έχω εμπιστοσύνη ότι θα ληφθούν οι κατάλληλες αποφάσεις». Εκείνες τις μέρες, το spread ήταν στις 160 – 170 μονάδες. Η κυβέρνηση δείχνει να έχει λάβει το μήνυμα των Ευρωπαίων και των αγορών και προχωράει στην κατάρτιση ενός Προγράμματος Σταθερότητας και Ανάπτυξης (ΠΣΑ) που περιλαμβάνει τα πρώτα μέτρα. Το καταθέτει στις 14 Ιανουαρίου 2010, αλλά οι αγορές έχουν αποφασίσει ότι αυτό δεν είναι αρκετό. Στις 20 Ιανουαρίου, όταν πλέον όλοι οι οίκοι αξιολόγησης (Fitch, Μoοdy’s και S&P) απειλούν με νέες υποβαθμίσεις, το spread ξεπερνάει τις 300 μονάδες. Ο ξένος Τύπος κάνει λόγο για συμφωνία Ελλάδας – Κίνας, με την τελευταία να αγοράζει 20 – 25 δισ. ευρώ ελληνικό χρέος. Επισήμως, διαψεύδεται το σενάριο αυτό, αλλά οι φήμες για χρεοκοπία έχουν φουντώσει και για πρώτη φορά μετά 12 χρόνια, στις 28 Ιανουαρίου, το spread «σπάει» τις 400 μονάδες.
Τότε, αρχίζει να κυκλοφορεί το σενάριο ότι η Ελλάδα θα διασωθεί από την Ευρώπη. Ετσι, στις 10 Φεβρουαρίου το spread έχει υποχωρήσει στις 263 μονάδες. Ωστόσο, καμία σχετική ανακοίνωση δεν γίνεται -από τα Εcofiκαι τη σύνοδο κορυφής- και το spread ανεβαίνει στις 365 μονάδες. Ετσι, η κυβέρνηση φτάνει στις 3 Μαρτίου για να ανακοινώσει το δεύτερο πακέτο μέτρων και να αποκλιμακώσει για λίγο τις πιέσεις.
Στις 22 Μαρτίου, έχει ενταθεί η φημολογία για προσφυγή στο ΔΝΤ, με το spread να αυξάνεται εκ νέου στις 360 μονάδες, ενώ στις 25 Μαρτίου ανακοινώνεται ότι Ε. Ε. και ΔΝΤ έχουν έτοιμο μηχανισμό στήριξης της Ελλάδας, εφ’ όσον ζητηθεί. Το spread υποχωρεί ελαφρώς έως τις 310 μονάδες, αλλά στις 6 Απριλίου έρχεται δημοσίευμα στον ξένο Τύπο, που θέλει την Ελλάδα να ζητάει επαναδιαπραγμάτευση των όρων του σχεδίου διάσωσης. Είδηση που εκτινάσσει το spread στις 453 μονάδες. Την περασμένη Κυριακή, οι υπουργοί Οικονομικών της Ευρωζώνης ανακοινώνουν λεπτομέρειες για τον μηχανισμό. Ωστόσο, οι αγορές δείχνουν ότι έχουν αποφασίσει να «τεστάρουν» πώς θα λειτουργήσει ο μηχανισμός, καθώς το spread υποχωρεί για μία μέρα στις 322 μονάδες και έκτοτε επανέρχεται σε επίπεδα υψηλότερα των 400 μονάδων, όπου και συντηρείται μέχρι σήμερα.
