«Στις 26 Οκτωβρίου 1953, την ημέρα του Αγίου Δημητρίου, πήγαμε όλοι στην εκκλησία και παρακολουθήσαμε τη θεία λειτουργία. Μετά τη λειτουργία, μας μίλησε ο πατήρ Ανδρέας [Χαλκιόπουλος] και μας είπε ότι θα κάναμε μια βάπτιση, ένα Κορεατάκι που ήταν στο τάγμα μας. Το βάπτισε ο ταγματάρχης Σκαλτσάς και το ονόμασε Δημήτρη […] τώρα το τάγμα μας έχτισε και εκκλησία χριστιανική στη Σεούλ». Αυτά έγραφε στο ημερολόγιό του ο στρατιώτης Γεώργιος Παγωμένος («Το ημερολόγιο ενός Ελληνα στρατιώτη στον πόλεμο της Κορέας», εκδ. Μεσόγειος). Η εκκλησία στην οποία αναφέρεται ο Παγωμένος εγκαινιάστηκε στις 29 Νοεμβρίου του 1953 και προετοίμασε το έδαφος για την ανέγερση του Ιερού Ναού του Αγίου Νικολάου το 1968.
Ο ναός του 1953 σε σημαντικό βαθμό χτίστηκε με χρήματα που έδωσαν οι αξιωματικοί και στρατεύσιμοι που υπηρετούσαν στο Εκστρατευτικό Σώμα Ελλάδος στην Κορέα την περίοδο 1950-55. Στο ίδιο πνεύμα, Ελληνες αξιωματικοί και οπλίτες βάπτισαν πολλά ορφανά. «Εγώ ο ίδιος πρέπει να βάπτισα κάπου δέκα Κορεατόπουλα», τόνιζε ο βετεράνος Σπύρος Ντρουμπογιάννης την ημέρα που επισκεφθήκαμε, μαζί με άλλους παλαίμαχους, τον Αγιο Νικόλαο στη Σεούλ (κάθε χρόνο η κορεατική κυβέρνηση προσκαλεί βετεράνους και συγγενείς των 17 χωρών του ΟΗΕ που συμμετείχαν στον πόλεμο).
110 χρόνια ζωής
Η Ορθοδοξία στην Κορέα κλείνει φέτος 110 χρόνια ζωής. Οι πρώτοι ορθόδοξοι ιερείς προέρχονταν από τη Ρωσία. Ρώσοι ιεραπόστολοι προσπάθησαν να κρατήσουν ζωντανή τη μικρή κοινότητα που είχε δημιουργηθεί – με μεγάλες δυσκολίες, καθώς η χώρα βρέθηκε υπό ιαπωνική κατοχή (1910-1945), στη συνέχεια διχοτομήθηκε και μετά ξέσπασε ο πόλεμος (1950-53), για να παραμείνει έως σήμερα χωρισμένη στα δύο.
Η συμμετοχή της Ελλάδας στον πόλεμο αναζωπύρωσε το ενδιαφέρον για την Ορθοδοξία, κυρίως χάρη στη δράση στρατιωτικών ιερέων, με πιο χαρακτηριστική περίπτωση αυτή του έφεδρου λοχαγού πατρός Ανδρέα Χαλκιόπουλου (ο ιερέας που εξομολόγησε τους στρατιώτες του 3ου Λόχου πριν από την αιματοβαμμένη μάχη στο ύψωμα Χάρι, 17-18 Ιουνίου του 1953). Το 1957 η Ορθόδοξη Εκκλησία της Κορέας βρέθηκε επισήμως υπό τη δικαιοδοσία του Οικουμενικού Πατριαρχείου (ο Πατριάρχης κ. κ. Βαρθολομαίος επισκέφθηκε την Κορέα το 1995).
Μολονότι οι Κορεάτες είναι στη συντριπτική τους πλειονότητα άθρησκοι ή βουδιστές, περίπου το τριάντα τοις εκατό του συνολικού πληθυσμού είναι χριστιανοί διαφόρων δογμάτων, με τους προτεστάντες να υπερισχύουν. Οι χριστιανοί ορθόδοξοι αριθμούν περίπου 3.500 άτομα.
Σήμερα, η Μητρόπολη (πλέον) του Αγίου Νικολάου, που επισκεφθήκαμε, αποτελεί τον πυρήνα της μεγαλύτερης από τις επτά ορθόδοξες ενορίες που υπάρχουν σε ισάριθμες πόλεις της Δημοκρατίας της Κορέας. Ενας μεγάλος ναός με οργάνωση που εντυπωσιάζει ακόμα και κάποιον που δεν έχει την καλύτερη σχέση με τη θρησκευτική πίστη.
Εκεί μας υποδέχθηκε ο πατήρ Αμβρόσιος Ζωγράφιος, ο οποίος τέλεσε επιμνημόσυνη δέηση για τους Ελληνες πεσόντες του κορεατικού πολέμου, ενώ μετά παρέθεσε καφέ στους τριάντα τρεις ταξιδιώτες από την Ελλάδα στο βιβλιοπωλείο του ναού, τη «Φιλοκαλία».
Οπως μας είπε ο πατήρ Αμβρόσιος, οι λειτουργίες στον ναό τελούνται στα κορεατικά, υπάρχει ένα παρεκκλήσι για Ρώσους και σλαβόφωνους, ενώ μία φορά τον μήνα τελείται λειτουργία στα αγγλικά. Καταβάλλονται προσπάθειες να ιδρυθεί εκπαιδευτικό κέντρο και θεολογική σχολή – ήδη υπάρχει Τμήμα Ελληνικών Σπουδών στο Πανεπιστήμιο Χανκούκ της Σεούλ. «Θα πρέπει όμως να θυμόμαστε», επεσήμανε ο πατήρ Αμβρόσιος στους Ελληνες επισκέπτες, «ότι είμαστε στην Κορέα και πρέπει να σεβόμαστε τη γλώσσα, τα ήθη, τα έθιμα. Πρέπει να γίνουμε κι εμείς Κορεάτες, όχι να προσπαθήσουμε να κάνουμε τους Κορεάτες Ελληνες. Το λέω αυτό διότι ορισμένοι έχουν περίεργες αντιλήψεις. Είμαστε εδώ για να μεταφέρουμε το οικουμενικό μήνυμα της Ορθοδοξίας. Ο Χριστός ήρθε στη Γη όχι μόνο για τους Ελληνες, τους Ρώσους και τους Βαλκάνιους, ήρθε για όλο τον κόσμο και αυτό το μήνυμα μεταφέρουμε».
Ο πατήρ Αμβρόσιος επέμεινε πολύ στο σημαντικό έργο του αρχιμανδρίτη Σωτηρίου Τράμπα, ο οποίος έφτασε στην Κορέα το 1975 και εργάστηκε ανελλιπώς έως το 2008, οπότε και παραιτήθηκε για να συνεχίσει να προσφέρει τις υπηρεσίες του στη Μονή της Μεταμορφώσεως, που βρίσκεται στην περιοχή της Καπιόνγκ, βόρεια της Σεούλ.
Μνημείο πεσόντων
Το ορθόδοξο μοναστήρι βρίσκεται σε ένα καταπράσινο τοπίο μοναδικής φυσικής ομορφιάς, πλάι σε ένα ορμητικό ποτάμι, και αυτή ήταν η επόμενη στάση του πούλμαν με τους Ελληνες βετεράνους και τους συγγενείς τους. Εκεί μας υποδέχθηκε ο πατήρ Σωτήριος, ο οποίος συνομίλησε εγκάρδια με τους συγκινημένους παλαίμαχους, τελώντας επιμνημόσυνη δέηση στο ειδικό μνημείο των Ελλήνων πεσόντων, στον περιβάλλοντα χώρο του μοναστηριού. Ο πατήρ Σωτήριος διάβασε και τα 186 ονόματα των Ελλήνων νεκρών, πλαισιωμένος από τον Κορεάτη πατέρα Ιερεμία, γαλήνια, αυστηρή μορφή που θύμιζε μοναχό πολεμικών τεχνών, και μία από τις δύο Κορεάτισσες μοναχές.
Αναρωτήθηκα αν υπάρχει ορθόδοξη εκκλησία και στον κομμουνιστικό Βορρά. Την απορία μου έλυσε ο πατήρ Αμβρόσιος. «Υπάρχει, όμως δεν είναι ανοιχτός στον λαό αλλά μόνο στους διπλωμάτες και σε όσους έχουν την εύνοια του κόμματος»…
Οικονομική κρίση και επίσημη αδιαφορία
Φαίνεται ότι η οικονομική κρίση που μαστίζει την Ελλάδα έφτασε και στην Κορέα: πριν από τρία χρόνια άνοιξε για πρώτη φορά η θέση του στρατιωτικού ακολούθου στην πρεσβεία, η οποία όμως θα κλείσει στις 31 Αυγούστου, όπως και πολλές αντίστοιχες θέσεις στο εξωτερικό. Ο πρώτος και τελευταίος Ελληνας ακόλουθος Αμυνας έμελλε να είναι ο συνταγματάρχης (ταξίαρχος εν αποστρατεία πλέον) Ελευθέριος Πολυταρίδης, ο οποίος επέδειξε μεγάλη διάθεση να συνοδεύσει τους Ελληνες βετεράνους στις διάφορες εκδηλώσεις. Αντίθετα, αρνητικά σχολιάστηκε το γεγονός ότι ο Ελληνας πρέσβης απουσίαζε, κυρίως από τη φορτισμένη συναισθηματικά κατάθεση στεφάνου στο Μνημείο των Ελλήνων Πεσόντων (ίσως να αρκούσε το γεγονός ότι ήταν παρών ο στρατιωτικός ακόλουθος), όπως επίσης και το γεγονός ότι παράλειψε να χαιρετήσει ορισμένα από τα μέλη της ελληνικής αποστολής στην επίσημη δεξίωση της Δημοκρατίας της Κορέας προς όλους τους βετεράνους.
Κακώς όμως παραπονέθηκαν οι Ελληνες βετεράνοι. Μιλώντας από προσωπική πείρα, το 2005 η επίσημη Ελλάδα στην Κορέα έλαμψε διά της απουσίας της σε όλες τις προγραμματισμένες εκδηλώσεις, σε αντίθεση με άλλες πρεσβείες και προξενεία…