Ανοίγοντας συμβολικά μια στρόφιγγα, ο Ρώσος πρόεδρος, Ντμίτρι Μεντβέντεφ, και η Γερμανίδα καγκελάριος, Αγκελα Μέρκελ, εγκαινίασαν στην αρχή της εβδομάδας τον μεγαλύτερο αγωγό φυσικού αερίου στην Ευρώπη, τον North Stream, και κατέστησαν σαφές ότι δυναμώνεται η ενεργειακή και η οικονομική συνεργασία ανάμεσα στη Ρωσία και τη Γερμανία. Η παρουσία των δύο ηγετών και των πρωθυπουργών Γαλλίας και Ολλανδίας, κ. Φρανσουά Φιγιόν και Μαρκ Ρούτε στην πόλη Λουμπμίν στο γερμανικό κρατίδιο του Μεκλεμβούργου έδωσε στην τελετή δημοσιότητα και αίγλη. Κατέστησε, άλλωστε, σαφή την οικονομική αλλά και τη γεωπολιτική σημασία τού εν λόγω αγωγού, για την κατασκευή του οποίου απαιτήθηκαν 7,4 δισ. ευρώ και μέσω του οποίου θα διοχετεύονται περί τα 55 δισ. κυβικά μέτρα φυσικού αερίου τον χρόνο. Σύμφωνα με δήλωση του Ματίας Βάρνιγκ, οικονομικού διευθυντή της κοινοπραξίας, στη Deutsche Welle, το κόστος κατασκευής του εκτιμάται πως θα έχει αποσβεστεί σε 14 με 15 χρόνια αν ο αγωγός εκμεταλλεύεται πλήρως το δυναμικό μεταφοράς του.
Ευρωπαϊκό σχέδιο
Με μήκος 1.224 χιλιόμετρα, ο υποθαλάσσιος North Stream συνδέει τη Δυτική Σιβηρία με τη Γερμανία ενισχύοντας σαφώς τους δεσμούς της Ευρώπης με τη Ρωσία, τη χώρα που διαθέτει τα μεγαλύτερα αποθέματα φυσικού αερίου στον κόσμο και ήδη καλύπτει περίπου το 25% των ευρωπαϊκών αναγκών σε φυσικό αέριο. Αποτελεί παράλληλα μείζον επιχειρηματικό σχέδιο συνεργασίας ανάμεσα στη Ρωσία και την Ευρώπη, καθώς στην κοινοπραξία συμμετέχουν με 51% η ρωσική Gazprom, οι γερμανικές ενεργειακές E.ON Ruhrgas και Wintershall με ποσοστό 15,5% έκαστη, η γαλλική GDF Suez και η ολλανδική Nederlandse Gasunie NV με 9% έκαστη. Προς το παρόν, βέβαια, οι παραγγελίες για τον αγωγό δεν υπερβαίνουν τα 22 δισ. κ.μ. φυσικού αερίου, ποσότητα ίση με το μισό της δυνατότητας του North Stream.
Η γεωπολιτική του σημασία έγκειται, ωστόσο, στο ότι παρακάμπτει τις χώρες της Βαλτικής, τη Λευκορωσία και προπαντός την «απρόβλεπτη» Ουκρανία, που παραδοσιακά αποτελούν κόμβους μεταβίβασης του φυσικού αερίου. Το θεμελιώδες επιχείρημα της Ρωσίας υπέρ της κατασκευής του North Stream ήταν πως η ύπαρξή του περιορίζει τον κίνδυνο να επαναληφθεί μια κρίση ανάλογη εκείνης που εκδηλώθηκε τον χειμώνα του 2009. Τότε η ένταση ανάμεσα στο Κρεμλίνο και το Κίεβο με αιχμή τις τιμές που χρέωνε η Ρωσία την Ουκρανία, αλλά και με τις υφέρπουσες πολιτικές διενέξεις ανάμεσα στις δύο χώρες είχε σαν αποτέλεσμα να κλείσει η στρόφιγγα και να παγώσει μεγάλο μέρος της Ευρώπης στη μέση του χειμώνα.
Ποιοι αντιδρούν
Πολλοί αναλυτές κάνουν, πάντως, αντίθετη ανάγνωση της γεωπολιτικής διάστασης του North Stream προειδοποιώντας πως μπορεί να λειτουργήσει διαλυτικά, καλλιεργώντας τριβές στο εσωτερικό της Ευρώπης και προκαλώντας αντιδράσεις από πλευράς των χωρών που παρακάμπτονται. Εχουν ήδη υπάρξει αντιδράσεις από πλευράς της Πολωνίας και της Ουκρανίας που έχουν κάνει λόγο για επίθεση εναντίον των εθνικών τους συμφερόντων. Η Πολωνία κατηγόρησε αρχικά τη Γερμανία και τη Ρωσία ότι συμμάχησαν εναντίον της. Η εταιρεία διαχείρισης ενός από τα λιμάνια της Πολωνίας υπέβαλε αγωγή κατά της γερμανικής Υπηρεσίας Θαλασσίων Ερευνών και Υδρογραφίας επειδή έδωσε άδεια να κατασκευαστεί η άκρη του αγωγού στην ακτογραμμή της Γερμανίας απέναντι από το πολωνικό λιμάνι. Η πολωνική πλευρά ζητούσε να τοποθετηθεί ο αγωγός υποθαλάσσια σε βάθος 2,8 ναυτικών μιλίων ώστε να μπορούν να εισέρχονται τα πλοία της στο λιμάνι ανεξαρτήτως του όγκου τους.
Το θέμα διευθετήθηκε, βέβαια, καθώς η επίμαχη πλατφόρμα δεν θα κατασκευαστεί, ενώ η Πολωνία έχει λάβει διαβεβαιώσεις πως δεν θα αντιμετωπίσουν τα πολωνικά λιμάνια προβλήματα από τον αγωγό. Ακόμη δε και στο εσωτερικό της Γερμανίας ορισμένοι πολιτικοί έχουν ταχθεί κατά του αγωγού με το επιχείρημα πως αυξάνεται την ενεργειακή εξάρτηση της χώρας τους και κατ’ επέκτασιν της Ευρώπης από τη Ρωσία, δίνοντας έτσι στη Μόσχα τη δυνατότητα να υπαγορεύει τις τιμές του φυσικού αερίου.
Στον ΠΟΕ η Ρωσία
Ανοίγει ο δρόμος για την ένταξη της Ρωσίας στον Παγκόσμιο Οργανισμό Εμπορίου, καθώς η χώρα υπέγραψε συμφωνία με τη Γεωργία αποσύροντας, έτσι, το τελευταίο εμπόδιο στην ευόδωση των σχετικών διαπραγματεύσεων που διαρκούν 18 χρόνια. Η ένταξη της Ρωσίας στον ΠΟΕ εκτιμάται πως θα είναι το μεγαλύτερο βήμα προς την απελευθέρωση του παγκόσμιου εμπορίου μετά την προσχώρηση της Κίνας πριν από μια δεκαετία. Η Ρωσία, με μια οικονομία 1,9 τρισ. δολαρίων, ήταν η μοναδική μεγάλη οικονομία που παρέμενε εκτός ΠΟΕ. Ο λόγος δεν ήταν άλλος από την ένταση με τη Γεωργία με την οποία βρέθηκε σε εμπόλεμη κατάσταση το 2008. Πλέον, ευελπιστεί πως στη συνάντηση της ομάδας εργασίας του ΠΟΕ που συγκαλείται μέσα στην εβδομάδα θα συνταχθεί το τελικό έγγραφο για την έγκριση της ένταξής της, στη συνάντηση των υπουργών Εμπορίου που θα πραγματοποιηθεί στις 15 Δεκεμβρίου στη Γενεύη.