Οι επιστήμονες του Εργαστηρίου Τεχνολογίας Πολυμέσων του ΕΜΠ μπορεί να γνώριζαν πολλά, όχι όμως και όλους τους διαφορετικούς τρόπους με τους οποίους οι υπηρεσίες του ελληνικού Δημοσίου μπορούν να αναγράφουν ένα ποσό. Με δεκαδικά ή χωρίς –και πόσα;–, με κόμμα ή τελεία, με το σήμα του ευρώ ή με τη λέξη ολογράφως, στα ελληνικά ή στα αγγλικά; Κι όμως, αυτό ήταν ένα από τα πρώτα εμπόδια που συνάντησαν στην τελευταία τους αποστολή: να ταξινομήσουν τα στοιχεία που αναρτώνται στον ιστότοπο της Διαύγειας (et.diavgeia.gov.gr) και να τα συνδυάσουν έτσι ώστε να βγάζουν νόημα.
Αποκωδικοποίηση
Και τα κατάφεραν. Στο publicspending.gr απεικονίζονται απλά και σε καθημερινή βάση δεδομένα σχετικά με τις δαπάνες του ελληνικού Δημοσίου, τα οποία προέρχονται από τις αποφάσεις που από το 2010 αναρτώνται υποχρεωτικά στη Διαύγεια. Ποιοι είναι οι δημόσιοι φορείς με τις μεγαλύτερες πληρωμές; Ποιοι δημόσιοι φορείς δαπανούν τα χρήματα του Ελληνα φορολογούμενου και ποιους πληρώνουν; Ποιοι ανάδοχοι αναλαμβάνουν να εκτελέσουν τα δημόσια έργα; «Αλλο η πληροφορία και άλλο η γνώση», εξηγεί στην «Κ» ο διευθυντής του Εργαστηρίου, καθηγητής κ. Βασίλης Λούμος. «Μέχρι σήμερα, η Διαύγεια μας έχει προσφέρει αναρίθμητες πληροφορίες σχετικά με τις δαπάνες του κράτους, όμως εάν κάποιος δεν ασχοληθεί σοβαρά να τις αποκωδικοποιήσει και να τις συνθέσει, δεν μπορούν να μετατραπούν σε γνώση, δηλαδή σε εργαλείο. Ενα εργαλείο που να απαντάει σε ερωτήματα, όπως π.χ. πόσο κοστίζουν οι υπηρεσίες εκπαίδευσης ή καθαριότητας ανά δημόσιο φορέα και περιοχή της Ελλάδας».
Το έργο ήταν επίπονο. Οι ερευνητές δούλεψαν νυχθημερόν επί μήνες προσπαθώντας να βάλουν σε τάξη το «χάος» των εγγραφών της Διαύγειας, αντιπαραβάλλοντας τα στοιχεία και με τα δεδομένα από το TAXIS. Η κύρια δυσκολία σχετιζόταν με το γεγονός ότι τα στοιχεία δεν καταχωρίζονται στη Διαύγεια με βάση μία ενιαία μορφοποίηση και κωδικοποίηση. Αξίζει να σημειωθεί, πάντως, ότι και το πρόγραμμα της Διαύγειας βρίσκεται σε διαδικασία βελτίωσης (εάν τουλάχιστον αποδεσμευθούν τα σχετικά κονδύλια).
Οπως τονίζουν οι άνθρωποι του Εργαστηρίου, κεντρικός στόχος της πρωτοβουλίας είναι να βοηθήσει τον πολίτη να κατανοήσει καλύτερα πώς ξοδεύονται οι φόροι που καταβάλλει στο ελληνικό κράτος. «Πιστεύουμε ότι η περαιτέρω αξιοποίηση των ανοιχτών δεδομένων της Δημόσιας Διοίκησης κάνει φανερό και πολλαπλασιάζει το όφελός τους, ιδιαίτερα δε αν υπάρχει μέτρο σύγκρισης με τον υπόλοιπο κόσμο. Ερωτήματα όπως “είναι στ’ αλήθεια πολλά ή λίγα 1.500 ευρώ ετησίως για τη σχολική επιτροπή ενός λυκείου με 600 μαθητές;”, “είναι πολλά ή λίγα 10 ευρώ ανά τετραγωνικό για υπηρεσίες καθαριότητας σε ένα δημόσιο κτίριο;” είναι εύκολο να απαντηθούν από το publicspending.gr», σημειώνει ο κ. Λούμος.
Το publicspending.gr μπορεί να φανεί χρήσιμο σε κάθε πολίτη που επιθυμεί να διερευνήσει πού διοχετεύονται τα χρήματα που καταβάλλει μέσω της φορολογίας (και όχι μόνον), στους δημοσιογράφους που επιθυμούν να βασίζουν την έρευνά τους σε δεδομένα, να αποκτούν μέτρα σύγκρισης και να εντοπίζουν τις σημαντικές εκτροπές και βέβαια στο ίδιο το κράτος, που (πιθανότατα) θέλει να γνωρίζει ανά πάσα στιγμή για ποιον αδειάζουν οι τσέπες του. Ηδη σήμερα, από τη Βρετανία έως την Γκάνα, κάποιες χώρες αναπτύσσουν πρωτοβουλίες για το άνοιγμα και την αξιοποίηση των δημοσίων δεδομένων τους. «Το τελικό ερώτημα στην Ελλάδα σήμερα είναι αν έχουμε τη θέληση, αφού έχουμε τη δυνατότητα, να χρησιμοποιήσουμε τα τεράστια αποθέματα πραγματικών δεδομένων που διαθέτει ο δημόσιος τομέας σαν βάση για τη διαφάνεια, τη δημιουργία και την επιχειρηματικότητα», καταλήγει ο κ. Λούμος.