ΚΟΠΕΓΧΑΓΗ. Πλατιά υποστήριξη μεταξύ του πληθυσμού της Δανίας διατηρεί το κοινωνικό μοντέλο της χώρας, ενώ οι αλλαγές που επιχειρεί η κυβέρνηση είναι μικρής κλίμακας και δεν θίγουν τη βασική αρχή της οικουμενικότητας, που επιτάσσει ότι οι κοινωνικές παροχές είναι για όλους, όχι μόνο για τους φτωχούς.
Μελέτη με τίτλο «Τα ευρωπαϊκά κράτη πρόνοιας μετά την κρίση» των Πάτρικ Ντάιαμοντ και Γκι Λοντζ διαπίστωσε ότι μεταξύ των πολυάριθμων παροχών του δανέζικου δικτύου κοινωνικής ασφάλισης, οι ερωτηθέντες θεωρούν ως σημαντικότερα τα επιδόματα ανεργίας, τις συντάξεις και την υγειονομική περίθαλψη.
Οι μεγαλύτερες διαμάχες και συγκεκριμένες μεταρρυθμίσεις που έχουν συμβεί στη Δανία την τελευταία διετία αφορούν τον περιορισμό της πρόωρης συνταξιοδότησης και τη μείωση του χρόνου χορήγησης επιδομάτων ανεργίας από τα τέσσερα στα δύο χρόνια.
Οπως εξηγεί ο Κρίστιαν Βάιζε, διευθυντής του δανέζικου ινστιτούτου Cevea, η Δανία έχει ήδη μεταβεί από το μοντέλο του παραδοσιακού κράτους πρόνοιας στο μοντέλο του «ανταγωνιστικού κράτους». Στα παραδοσιακά κράτη πρόνοιας, σκοπός του κράτους ήταν να προστατεύει τους πολίτες από τις δυνάμεις της αγοράς, ενώ στο ανταγωνιστικό κράτος σκοπός είναι να τους εξοπλίσει ώστε να είναι ανταγωνιστικοί στην παγκόσμια οικονομία.
«Το δανέζικο σύστημα μοιάζει με θρησκεία στη Δανία» διαπιστώνουν οι New York Times σε άρθρο που περιγράφει τις ισχνές μεταρρυθμιστικές πρωτοβουλίες. «Ακόμη και οι συντηρητικοί πολιτικοί της χώρας δεν προτείνουν την κατάργησή του».
Η Δανία διαθέτει έναν από τους υψηλότερους φορολογικούς συντελεστές στον κόσμο, ο οποίος φθάνει στο 56,6% σε εισοδήματα άνω των 70.000 ευρώ. Ως αντάλλαγμα οι Δανοί προστατεύονται από δίχτυ ασφαλείας το οποίο περιλαμβάνει δωρεάν υγεία, παιδεία και επιδόματα. Παραδείγματος χάρη, οι γονείς, ανεξαρτήτως εισοδήματος, εισπράττουν κάθε τρίμηνο ενισχύσεις προκειμένου να καλύψουν το κόστος της ανατροφής των παιδιών τους, ενώ οι ηλικιωμένοι δικαιούνται δωρεάν βοηθό στο σπίτι αν έχουν ανάγκη. Οι φοιτητές εισπράττουν μηνιαία ενίσχυση 850 ευρώ επί έξι χρόνια προκειμένου να ολοκληρώσουν πενταετείς δωρεάν σπουδές.
Μεταξύ των ανεπτυγμένων χωρών η Δανία ξεχωρίζει για το ιδιαίτερα υψηλό ποσοστό κατοίκων που εργάζονται. Το 2012, το 73% του πληθυσμού 15 ώς 64 ετών εργαζόταν. Το αντίστοιχο ποσοστό για τις ΗΠΑ ήταν 65%.
«Η αλήθεια είναι ότι ο μέσος Δανός εργαζόμενος δουλεύει περίπου 16 ώρες λιγότερο απ’ ότι ο μέσος Αμερικανός εργαζόμενος» επισημαίνει ο Ματ Ιγκλέσιας στο περιοδικό Σλέιτ. «Διόλου συμπτωματικά, το κατά κεφαλήν ΑΕΠ στη Δανία είναι περίπου 16% μικρότερο απ’ ότι στις ΗΠΑ. Το μέσο δανέζικο νοικοκυριό έχει λιγότερο διαθέσιμο εισόδημα από το μέσο αμερικανικό νοικοκυριό και ως αντάλλαγμα απολαμβάνει μακρύτερες διακοπές και κρατικές παροχές».
Η Δανία διατήρησε το κοινωνικό της μοντέλο παρά την κρίση υπερχρέωσης της δεκαετίας του 80, η οποία έμοιαζε, τηρουμένων των αναλογιών, με την κρίση που βιώνει σήμερα ο ευρωπαϊκός Νότος. Αντιθέτως, η οικονομική κρίση που έπληξε τη Δανία την τελευταία πενταετία είχε εντελώς διαφορετικά χαρακτηριστικά.
Στα τέλη του 2012 το δημόσιο χρέος της χώρας ήταν μόλις 7,6% του ΑΕΠ και το έλλειμμα 4,3% του ΑΕΠ. Επίσης το ισοζύγιο τρεχουσών συναλλαγών της είναι εντόνως πλεονασματικό και ανήλθε στο 5,3% του ΑΕΠ το 2012. Αυτό υποδεικνύει ότι η Δανία αγοράζει περιουσιακά στοιχεία στο εξωτερικό με γοργούς ρυθμούς.