Στις 17/7/2013 πραγματοποιήθηκε στην Αθήνα τεχνική συνάντηση με τις αρμόδιες υπηρεσίες της Ε.Ε. με αντικείμενο την προώθηση των διαδικασιών για την εκπόνηση της «Περιφερειακής Στρατηγικής για την Εξυπνη Εξειδίκευση σε κάθε Περιφέρεια». Η στρατηγική έξυπνης εξειδίκευσης αφορά την ανεύρεση των τομέων και των δραστηριοτήτων μέσα από τις οποίες μια περιφέρεια μπορεί να επωφεληθεί αναπτυξιακά από τη χρήση και υποβοήθηση της έρευνας, της τεχνολογίας, της επιστήμης και τελικά της καινοτομίας. Οι περιφέρειες δεν μπορούν να κάνουν ή να απορροφήσουν τα πάντα όσον αφορά την τεχνολογική εξέλιξη. Εχουν συγκεκριμένους και περιορισμένους πόρους, ανθρώπινους, υλικοτεχνικούς και οικονομικούς. Επίσης, δεν διαθέτουν πάντα τις καλύτερες μορφές οργάνωσης για να αντεπεξέλθουν στις νέες προκλήσεις. Συνεπώς, πρέπει να επικεντρωθούν σε ορισμένους τομείς με βάση τους δικούς τους αποδεδειγμένους χώρους εξειδίκευσης και όχι μέσω μιμητισμού. Αυτοί οι χώροι-τομείς πρέπει να υποβοηθηθούν μέσα από καινοτόμα σχέδια ανάπτυξης και υποβοήθησης της υπάρχουσας ή της νέας επιχειρηματικότητας και μέσα από σύγκριση (benchmarking) με άλλες περιφέρειες της Ελλάδας και του εξωτερικού. Η έξυπνη εξειδίκευση προϋποθέτει κατανόηση της μοναδικότητας της περιφέρειας, όπως αυτή γίνεται αντιληπτή ταυτόχρονα από τους κατοίκους της και από τους πολίτες της εθνικής και διεθνούς αγοράς. Προϋποθέτει επομένως τον εντοπισμό των στοιχείων εκείνων τα οποία την καθιστούν ιδιαίτερη, «ειδική», και μπορούν να διασυνδέσουν το σύνολο των προϊόντων και υπηρεσιών της με υποδοχείς της παγκόσμιας αγοράς.
Οσον αφορά την έξυπνη εξειδίκευση στον πρωτογενή τομέα και τη γαστρονομία, οι τομείς αυτοί διατηρούν ισχυρούς δεσμούς με άλλους κλάδους, όπως με τη χημική βιομηχανία και επιστήμες ζωής, μηχανήματα συσκευασίας, μεταφορές και logistics, λιανικό εμπόριο, εστίαση και τουρισμό. Ως εκ τούτου μεγάλο τμήμα των καινοτομιών προέρχεται από άλλους κλάδους και απαιτεί ικανότητες και δυναμικό το οποίο πιθανόν απουσιάζει από την περιφέρεια. Παρ’ όλα αυτά υπάρχουν σημαντικές ευκαιρίες ανάπτυξης καινοτομιών εντός του κλάδου, τόσο για τη βελτίωση της παραγωγικότητας όσο και για την ικανοποίηση των αναγκών των καταναλωτών.
Ειδικά για την Ελλάδα και την περιφέρεια, ο συνδυασμός της παράδοσης με σύγχρονες μεθόδους καλλιέργειας, διαχείρισης και επεξεργασίας μπορεί να τροφοδοτήσει σημαντικές καινοτομίες. Καινοτομίες, όχι κατ’ ανάγκη τεχνολογικές, μπορούν να αναπτυχθούν επίσης σε σχέση με τη γεύση, την υφή, την προέλευση των πρώτων υλών, την τυποποίηση, την αισθητική, τη χρησιμότητα και τη διαφοροποίηση της συσκευασίας.
*Ο κ. Παπαβασιλείου είναι ομότιμος καθηγητής Μάρκετινγκ στο Οικονομικό Πανεπιστήμιο Αθηνών.