Προκαταλήψεις και στερεότυπα

Μια άλλη προκατάληψη που σημείωσα -ένα αποτέλεσμα έλλειψης

πληροφόρησης, μειωμένης αντίληψης και αποδοχής στεροτύπων-

σχετίζεται με την ελληνική καταγωγή. Παλιότερα οι Ελληνες,

ιδιαίτερα στις ΗΠΑ, ήταν πονηροί, εργατικοί, μελαχρινοί

μυστακοφόροι με παράξενες συνήθειες όπως το σπάσιμο των πιάτων και

το σούβλισμα των αρνιών. Αυτές τις ημέρες οι Γερμανοί, οι Βρετανοί,

οι Αμερικανοί πιστεύουν ότι εξαιτίας της οικονομικής κρίσης οι

Ελληνες περιφέρονται ρακένδυτοι και ότι οι καλοντυμένοι Ελληνες

είναι κλέφτες που έχουν αποκτήσει οικονομική άνεση με δόλιο τρόπο,

εις βάρος της Ευρώπης. Σε κάθε περίπτωση, πάντως, οι Ελληνες είναι

άξιοι περιφρόνησης.

 

Από την άλλη, μερικές προκαταλήψεις είναι ανώδυνες. Ενώ

προσπαθώ να ανοίξω μια βαριά μεταλλική πόρτα, επεμβαίνει ένας

κύριος, την ανοίγει και μου χαμογελάει με συγκαταβατικότητα. Γιʼ

αυτόν, είτε τραβάω μια πόρτα που πρέπει να σπρώξω, είτε σπρώχνω μια

πόρτα που πρέπει να τραβήξω, είτε δεν έχω αρκετή δύναμη για να κάνω

ούτε το ένα ούτε το άλλο. Δηλαδή οι γυναίκες δεν μπορούν να

ανοίξουν πόρτες! Επίσης μπερδεύονται με τα κουμπιά των ασανσέρ και

με οτιδήποτε μηχανικό και τεχνολογικό.

 

Κάθε προκατάληψη έχει βεβαίως τις δικαιολογίες της, το

στατιστικό της δυναμικό. Ωστόσο η μετατροπή μιας μεμονωμένης

αρνητικής εμπειρίας σε γενική πεποίθηση είναι ένδειξη περιορισμένου

ορίζοντα. Πολλοί ηλικιωμένοι δεν ακούνε καλά· όμως αυτή η

παρατήρηση δεν αρκεί για να ουρλιάζουμε όταν τους μιλάμε,

αρθρώνοντας τις συλλαβές μία-μία ώστε να μας ακούνε. Κοντολογίς,

δεν είναι όλοι οι ηλικιωμένοι κουφοί, όπως δεν είναι όλες οι

γυναίκες ανίκανες να αποφασίσουν αν μια πόρτα ανοίγει με σπρώξιμο ή

με τράβηγμα.

 

Σημειώνοντας τις προκαταλήψεις, γίνομαι όλο και πιο αισιόδοξη.

Θυμάμαι πως όταν ήμασταν μικροί ο ξάδερφός μου ο Τζίμι, που ζούσε

στο Μέμφις του Τενεσί, έλεγε με μορφασμό αηδίας ότι «οι νέγροι

μυρίζουν άσχημα». Χρησιμοποιούσε τη λέξη «νέγροι», που δεν

πολυακούγεται πια. Με το πέρασμα του χρόνου ο Τζίμι όμως άλλαξε:

πριν από λίγες ημέρες είδαμε μαζί στο Μπρόντγουεϊ ένα μιούζικαλ με

τον προσφυή τίτλο «Μέμφις», στο οποίο ένας λευκός ντισκ τζόκεϋ

ερωτεύεται μια μαύρη τραγουδίστρια. Ο πρώην «ρατσιστής» νεαρός από

τον Νότο έχει εξελιχθεί σε έναν ώριμο, μετριοπαθή ενήλικα που

ψήφισε τον Ομπάμα. Επίσης δεν θυμάται τα περί δυσάρεστης μυρωδιάς –

οι νεανικές μας πλάνες είναι πιο δυσάρεστες από τις μυρωδιές.

 

Αυτό που συμβαίνει με την ωρίμανση των ανθρώπων συμβαίνει και

με την ωρίμανση των κοινωνιών. Οταν ήμουν νέα, οι ενήλικες πίστευαν

ότι όλοι οι νέοι είχαμε παρασυρθεί στον ωκεανό του σεξ, των

ναρκωτικών και του ροκ – «πού οδεύομεν!». Σήμερα, παρʼ ότι ο δρόμος

προς την ωριμότητα είναι μακρύς, οι πολίτες μάλλον διακρίνουν τις

διαφορές ανάμεσα στα άτομα και αποφεύγουν τις υπεραπλουστεύσεις και

τις γενικεύσεις. Η ενημέρωση, τα ταξίδια, η πρόοδος της ίδιας της

ανθρώπινης ιστορίας τοποθετούν τον καθένα μας μπροστά στις

προκαταταλήψεις του.