Η κρίση εμπιστοσύνης των Ελλήνων πολιτών στις «μεγάλες εταιρείες» και στα «πολιτικά κόμματα», με αρνητική τοποθέτηση αντιστοίχως 69% και 72%, όπως την κατέγραψε το Ευροβαρόμετρο, θα έπρεπε φυσιολογικώς να προβληματίσει σοβαρότατα το λεγόμενο κατεστημένο της χώρας, εάν υποτεθεί ότι υφίσταται ως συγκροτημένη οντότης και όχι ως συμπίλημα ατόμων που ενεργούν με βάση κάποιες προσωπικές προτεραιότητες.
Ο λόγος της εκφραζόμενης δυσπιστίας θα πρέπει να εντοπισθεί κυρίως στο γεγονός ότι οι αρχές της συγχρόνου οικονομίστικης λογικής και η πολιτική διαχείριση της εξουσίας από τα ελληνικά κόμματα δημιουργούν πρωτίστως έντονη ανασφάλεια στους πολίτες της χώρας, αίσθημα το οποίο δεν αναιρείται από την πολυετή διαφωτιστική εκστρατεία κάποιων πολιτικών κομμάτων και ΜΜΕ.
Αλλως δεν εξηγείται γιατί εκφράζεται τεράστιο ποσοστό εμπιστοσύνης σε θεσμούς, όπως ο Στρατός (78%), η Εκκλησία (65%), η Αστυνομία (64%). H θετική αντίληψη των πολιτών προς τους θεσμούς αυτούς παρουσιάζει ιδιαίτερο ενδιαφέρον, εάν κανείς λάβει υπ’ όψιν ότι η χώρα πέρασε από μία επτάχρονη στρατιωτική δικτατορία, γεγονός που θα έπρεπε να έχει απαξιώσει τον Στρατό και την Αστυνομία, και ότι εκ παραλλήλου η Εκκλησία βάλλεται πανταχόθεν, εδώ και χρόνια.
Αυτό διόλου δεν σημαίνει ότι οι Ελληνες πολίτες είναι εκ πεποιθήσεως και ψυχικής διαμορφώσεως άτομα αντιτιθέμενα στον δημιουργικό νεωτερισμό. Απλούστατα, σε μία περίοδο γενικής απορρυθμίσεως ή απελευθερώσεως και αυξανόμενης ρευστότητος σε όλους τους τομείς, θεσμοί στους οποίους κατισχύουν η έννοια της ιεραρχίας και η αντίληψη του «κλειστού συστήματος», αντιμετωπίζονται με μεγαλύτερη εμπιστοσύνη.
Η έλλειψη εμπιστοσύνης προς τις «μεγάλες εταιρείες» δημιουργεί φυσιολογικώς εύλογη απορία, διότι αυτές αποτελούν την ατμομηχανή της ελληνικής παραγωγικής οικονομίας, εξασφαλίζουν τις περισσότερες θέσεις εργασίας και τη μεγαλύτερη συγκριτικώς εργασιακή σταθερότητα εν σχέσει με τις διάφορες ευκαιριακώς αναδυόμενες επιχειρήσεις.
Το αρνητικό αίσθημα που καταγράφεται στο Ευρωβαρόμετρο οφείλεται εν μέρει στο γεγονός ότι οι μεγάλες επιχειρήσεις κατέστησαν απρόσωπες και έχουν σταδιακώς απεθνικοποιηθεί. Η μεταφορά σημαντικοτάτων κεφαλαίων σε περιοχές όπου η αγορά εργασίας είναι ελκυστικότερη, έχει ως συνέπεια την αύξηση της ανεργίας, όπως συμβαίνει ειδικότερα στη Μακεδονία και στη Θράκη.
Ουδείς μπορεί να ψέξει ή να ποινικοποιήσει τον όποιο επιχειρηματία, ο οποίος μεταφέρει τα κεφάλαιά του στην αλλοδαπή, με στόχο την αύξηση της κερδοφορίας. Το πρόβλημα δεν αφορά στον επιχειρηματία, που προτιμά να επενδύσει στο εξωτερικό, αλλά στον πολιτικό που πρέπει να διαχειρισθεί μία κατάσταση κοινωνικών εντάσεων.
Ο Ελληνας πολιτικός -και όχι μόνον- περιήλθε σε θέση παρατηρητού και επειδή δεν είναι σε θέση να επηρεάσει αποφασιστικά τις εξελίξεις, καθώς το κράτος-επιχειρηματίας συρρικνούται, αρχίζει ακατάπαυστα να θεωρητικολογεί και να επενδύει τις ελπίδες στο μέλλον. Ούτως ή άλλως δεν έχει άλλη διέξοδο.
Η απαξίωση των πολιτικών κομμάτων, που καταγράφει το Ευρωβαρόμετρο, οφείλεται στο γεγονός ότι η διαχείριση των κοινών από τα κόμματα εξουσίας καταδεικνύει πλέον πως ο ρόλος της πολιτικής είναι δευτερευούσης σημασίας, η δε προσπάθεια της όποιας κυβερνήσεως για τη δημιουργία νέου περιβάλλοντος οδηγεί στην αποδόμηση και οι πειραματισμοί αυξάνουν διαρκώς το αίσθημα ανασφαλείας.
Στα κόμματα εξουσίας η βάση σταθερότητος υπήρξε πάντα η αστική τάξη, που στα καθ’ ημάς σημαίνει τη μεσαία και ανώτερη υπαλληλική κοινωνική διαστρωμάτωση, σε κάθε έκφανση της διοικήσεως ή της επιχειρηματικής δραστηριότητος, καθώς και τον μικροεπιχειρηματία.
Αυτά όμως τα κοινωνικά στρώματα είναι και τα αμέσως θιγόμενα στη σημερινή συγκυρία, ενώ το πληβειακό στοιχείο μπορεί να απολαμβάνει το γεγονός ότι οι «προνομιούχοι» ευρίσκονται στο στόχαστρο, πλην όμως η κατάστασή τους δεν έχει βελτιωθεί και ο κίνδυνος περαιτέρω αποσταθεροποιήσεως του συστήματος είναι ορατός.
Επαναπαύεται η κυβέρνηση αλλά και το σύνολο του ούτως ειπείν ελληνικού κατεστημένου στο γεγονός ότι τα οργανωμένα συνδικάτα δεν φαίνεται να συγκινούν τις μάζες των εργαζομένων. Οπως καταδεικνύει η περίπτωση της Γαλλίας, οι ταραχές δεν προκαλούνται από το οργανωμένο συνδικαλιστικό «κίνημα», αλλά από ομάδες μη ενταγμένες στο παραγωγικό σύστημα – τους νεαρούς μετανάστες και τους νέους, που συνέτριψαν τις πολιτικές φιλοδοξίες του πρωθυπουργού κ. Ντε Βιλπέν.
Εάν υπάρχει κάτι θετικό στα ευρήματα του Ευρωβαρόμετρου είναι ότι οι Ελληνες εξακολουθούν να έλκονται στην πλειοψηφία τους από την ιδέα της Ευρωπαϊκής Ενώσεως, την οποία η ελληνική πολιτική κατασπατάλησε κατά τον πλέον οικτρό τρόπο.