Τον τελευταίο καιρό γίνεται πολύς λόγος για αύξηση του ορίου συνταξιοδοτήσεως για να προστατευθεί το ασφαλιστικό σύστημα. Υπάρχει όμως μία περίπτωση που επιβάλλεται αύξηση του ορίου για λόγους άσχετους με το ασφαλιστικό.
Βάση των εγγυήσεων που εξασφαλίζουν τη δικαστική ανεξαρτησία είναι η ισοβιότητα των δικαστών. Η ισοβιότητα τους επιτρέπει να μη νοιάζονται για το επαγγελματικό τους μέλλον και να είναι ανεξάρτητοι από την εκτελεστική και τη νομοθετική εξουσία. Π.χ., οι ομοσπονδιακοί δικαστές των Ηνωμένων Πολιτειών διορίζονται από τον πρόεδρο με έγκριση της Γερουσίας, αλλά η ισοβιότητα τους επιτρέπει «να συγκαταλέγονται μεταξύ των ανθρώπων εκείνων που δεν παραιτούνται ποτέ και πεθαίνουν σπανίως» και, ακόμη σπουδαιότερο, να έχουν ως «πρώτιστο καθήκον την αγνωμοσύνη» προς εκείνον στον οποίο οφείλουν τη θέση τους.
Στην Ελλάδα η ισοβιότητα συνδυάζεται με όριο ηλικίας. Δηλαδή ό,τι λέγεται ισοβιότητα δεν είναι ισοβιότητα. Σημαίνει μόνον ότι οι δικαστές θα εξακολουθήσουν να μισθοδοτούνται έως το όριο ηλικίας ακόμη και στην απίθανη περίπτωση που καταργηθεί η θέση τους. Αυτό όμως είναι υπερβολικά θεωρητικό. Το Σύνταγμα ορίζει ως όριο ηλικίας, δηλαδή συνταξιοδοτήσεως, το 67ο έτος για τους ανώτατους δικαστές και το 65ο για τους υπόλοιπους.
Το όριο ηλικίας των δικαστών πρέπει να αυξηθεί ριζικά, αν θέλουμε οι δικαστές να είναι πραγματικά ανεξάρτητοι. Αυτό μπορεί να γίνει μόνο με αναθεώρηση του Συντάγματος. Πολύ σοφότερα, το Σύνταγμα του 1952 προέβλεπε όριο ηλικίας για τους ανώτατους δικαστές το 70ό και το Σύνταγμα του 1911 επέτρεπε το 75ο. Και αυτά συνέβαιναν με τις τότε συνθήκες υγείας και τον τότε μέσο όρο ζωής!
Η αύξηση του ορίου ηλικίας θα επιτρέψει να καταπολεμηθεί κάπως η εν τοις πράγμασι αρνησιδικία που αποτελεί η τεράστια καθυστέρηση στην απονομή δικαιοσύνης. Οποιος δικαστής μπορεί να εργάζεται αλλού, μπορεί να δικάζει. Ακόμη, η αύξηση του ορίου ηλικίας θα επιτρέψει βελτίωση των αποδοχών των εν ενεργεία δικαστών, που είναι ανεπαρκείς. Το δημόσιο ταμείο δεν θα καταβάλλει συντάξεις αλλά θα αμείβει αξιοπρεπώς όσους ασκούν το λειτούργημα και θα ενισχύει έτσι τη δικαστική ανεξαρτησία. Τουλάχιστον θα λείψει το άλλοθι ότι δημοσιονομικοί λόγοι δεν επιτρέπουν βελτίωση της οικονομικής θέσης των δικαστών.
Το ζήτημα είναι αν τη δικαστική ανεξαρτησία τη θέλουν αυτοί που μπορούν να την εξασφαλίσουν, δηλαδή όσοι μπορούν να αναθεωρήσουν το Σύνταγμα. Αν οι ίδιοι οι δικαστές, και ιδίως οι νεότεροι, προέβαλλαν το αίτημα να αυξηθεί το όριο ηλικίας και το συνδύαζαν μάλιστα με απαγόρευση διορισμού μετά τη συνταξιοδότηση, θα κέρδιζαν τουλάχιστον κύρος στα μάτια του απλού πολίτη.
*Ο κ. Αντώνης Παντελής είναι καθηγητής στη Νομική Σχολή του Πανεπιστημίου Αθηνών.