Η Θεσσαλονίκη ξέρει να υποδέχεται τους φίλους της με λεπτότητα και ευαισθησία, πέραν της γνωστής θερμής φιλοξενίας. «Η λεωφόρος με τις Τζακαράντες», μια τέμπερα του πουαντιλίστα καλλιτέχνη Ντίνου Παπασπύρου ήταν η ξεχωριστή «αψίδα» χρωμάτων που ετοίμασαν φίλοι της Θεσσαλονίκης, ξεπερνώντας τα όρια των εποχών! Γιατί στα θερμά κλίματα, όπως στη Νότιο Αφρική, η Τζακαράντα, το δένδρο που έχει περισσότερα άνθη από φύλλα στην ανθοφορία του, στήνει μωβ αρωματικές αψίδες σε δρόμους και λεωφόρους, ενώ στην Αθήνα ανθίζει την άνοιξη μαζί με τις γλυσίνες και τις βιολέτες… Τον πίνακα συνοδεύει και κείμενο του Ντίνου Παπασπύρου, που περπατώντας στην παραλιακή της Θεσσαλονίκης, θα ‘θελα να το μοιραστώ με τους αναγνώστες του «Σημειωματαρίου».
Γράφει λοιπόν: «Οι Τζακαράντες είναι ένα από τα αγαπημένα μου δέντρα. Υπάρχουν και στη Θεσσαλονίκη επί της οδού Παύλου Μελά – από τον παλιό κινηματογράφο «Ηλύσια» μέχρι την εκκλησία της Αγίας Σοφίας, καθώς και σε άλλους δρόμους. Δυστυχώς, όμως, εδώ βάνδαλο χέρι άσχετων τα κλαδεύει κάθε χρόνο, τα κάνει κούτσουρα και δεν τα αφήνει να αναπτυχθούν για να μας μαγέψει η μωβ ομορφιά των ανθών τους…».
Εχει, όμως, και συνέχεια: ένα κείμενο που έγραψε μια δασκάλα όταν ζούσε στην Πραιτώρια, τον Νοέμβρη του 1993 και που παραπέμπει σε σχετική περιγραφή, από την Πραιτώρια πάντα, τον Οκτώβρη του 1941 με την υπογραφή του Γιώργου Σεφέρη. «Πραιτώρια.. Η μωβ ουράνια πολιτεία… Οταν την αντίκρυσα για πρώτη φορά φάνταζε σα σκηνικό παραμυθιού… Οι τζακαράντες ολάνθιστες με τα μωβ ανθάκια να σχηματίζουν μαβί χαλί στους δρόμους και η ματιά να χάνεται σε ένα βιολετί ορίζοντα που βυθίζεται, αφού η Πραιτώρια είναι χτισμένη σε ένα τεράστιο οροπέδιο με υψόμετρο 1.700… Και ν’ ανακαλύπτεις ότι αυτό το μεγαλειώδες θέαμα έβλεπε και ο Γιώργος Σεφέρης πριν από 50 χρόνια… από το παράθυρό του».
Η Πραιτώρια, η δασκάλα, ο ποιητής, η Θεσσαλονίκη, ο καλλιτέχνης, όλα αυτά γύρω από έναν πίνακα! Και στην Αθήνα, στην πολυσύχναστη οδό Ρηγίλλης, μπροστά από τα γραφεία της Νέας Δημοκρατίας -που τώρα μετακομίζουν στην τσιμεντένια Συγγρού- όταν πλησιάζει το Πάσχα ανθίζουν οι τζακαράντες, όπως και στην Υδρα, στην αυλή της «Μπρατσέρας». Και σε μια γωνιά του κηφισιώτικου κήπου, αφού πάλεψε με την παγωνιά και σώθηκε, ανθίζει δίπλα στη γαζία μια μικρή τζακαράντα… Αφήνοντας το κείμενο του νομπελίστα ποιητή να κλείσει αυτό το λουλουδένιο σημείωμα, κρατάμε την παράκληση του Ντίνου Παπασπύρου προς τους κηπουρούς του δήμου «να μην κουτσουρεύουν στο κλάδεμα τις τζακαράντες. Δεν είναι μουριές, στο κάτω κάτω».
Κerk Str. Oost, Pretoria, Τransvaal
Οι τζακαράντες παίζοντας καστανιέτες και χορεύοντας
ρίχναν γύρω στα πόδια τους ένα μενεξεδένιο χιόνι.
Αδιάφορα όλα τ’ άλλα, κι αυτό
το Βένουσμπεργκ της γραφειοκρατίας με τους διπλούς
τους πύργους και τα διπλά του επίχρυσα ρολόγια
ναρκωμένα βαθιά σαν ιπποπόταμος μες στο γαλάζιο.
Και τρέχαν τ’ αυτοκίνητα δείχνοντας
γυαλιστερές πλάτες όπως τα δελφίνια…
Γιωργος Σεφερης
Πραιτώρια, Οχτώβρης 1941
Ο φωτογράφος
Σ’ αυτήν εδώ τη γειτονιά, σ’ αυτά εδώ τα μέρη,
ο φωτογράφος θα ‘πρεπε να ήτανε ξεφτέρι,
νά ‘ταν τεχνίτης, μερακλής, κι απ’ ομορφιά να ξέρει.
Σ’ αυτήν εδώ τη γειτονιά ας ήμουν φωτογράφος,
να υπηρετώ την ομορφιά με τέχνη και με πάθος.
Να έρχονται ομορφόπαιδα και λαϊκές παρέες,
να παίρνουν πόζες όμορφες, καμαρωτές κι ωραίες,
για εικοσιτετράωρες και εβδομαδιαίες.
Και για τ’ απολυτήριο να έρχονται οι φαντάροι,
με μπερεδάκι και στολή, με λεβεντιά και χάρη,
κι αν είναι και μπατίρηδες, χαλάλι το εικοσάρι!
Ντινος Χριστιανοπουλος
Θεσσαλονίκη, 1992