Στη Δράμα, την εκλογική μου περιφέρεια, οι συμπολίτες μου με ρωτούν αν νιώθω ενοχές, αν μετανιώνω που ψήφισα το Μεσοπρόθεσμο. Απαντώ κατηγορηματικά, όχι. Οσοι κατέχουν ηγετικές θέσεις σπάνια καλούνται να επιλέξουν ανάμεσα σε μια καλή και μια κακή εναλλακτική – συνήθως υπάρχει μια κακή και μια χειρότερη.
Κανένας από εμάς που ψηφίσαμε το Μεσοπρόθεσμο δεν αρνείται ότι είχαμε να διαλέξουμε ανάμεσα σε δύο κακά. Το θέμα ήταν εξαρχής τι θα κάνουμε μετά, δηλαδή τι θα κάνουμε τώρα. Αν το Κοινοβούλιο είχε πει όχι, θα είχαμε να κάνουμε ακριβώς την ίδια δουλειά αλλά με πολύ χειρότερους όρους. Θα ‘χαμε βγει ζωντανοί απ’ το υπόγειο, αλλά θα έπρεπε από την επόμενη στιγμή να επιβιώσουμε μόνοι μας σε μια καμένη γη.
Ισως κάποιοι να μην πιστεύουν ότι τα πράγματα θα ήταν τόσο μαύρα, αλλά κανείς τους δεν μπόρεσε να δικαιολογήσει την αισιοδοξία του. Οι δανειστές μας τόνιζαν δραματικά ότι δεν υπάρχει σχέδιο Β. Ακόμη κι αν μπλόφαραν, εσείς θα τα παίζατε όλα σε μια ζαριά; Εγώ όχι. Ούτε το επιχείρημα του ξεπουλήματος των ασημικών λέει πολλά. Τουλάχιστον τώρα λειτουργούμε κάπως συντεταγμένα. Στην ελεύθερη πτώση που θα επέφερε το «όχι», ποιος θα εμπόδιζε το άρον άρον ξεπούλημα των πάντων; Δεν ξέρω αν πρέπει να είμαι υπερήφανη που είπα ναι, αλλά είμαι σίγουρη ότι θα είχα μετανιώσει πικρά αν είχα πει όχι.
Ο λαός είναι οργισμένος: αντιδρά στο Μεσοπρόθεσμο και θέλει την ανατροπή του φαύλου πολιτικού συστήματος. Η οργή της πλατείας φυσικά δεν είναι ουρανοκατέβατη. Οι πολίτες ζητούν λύσεις στα άμεσα βιοτικά τους προβλήματα. Χρέος των υπεύθυνων πολιτικών, όμως, είναι να βλέπουν στρατηγικά το μέλλον. Αν κάτι διδάσκει η οιονεί χρεοκοπία της χώρας, είναι ότι η ποιότητα της ζωής μας σήμερα εξαρτάται από τις αποφάσεις που πήραμε χθες: αν η κυβέρνηση Σημίτη είχε τολμήσει τη μεταρρύθμιση Γιαννίτση πριν από δέκα χρόνια, το ασφαλιστικό δεν θα ήταν σήμερα στην κατάσταση που είναι. Αυτό πρέπει να το καταλάβει ο λαός, και δεν θα το καταλάβει όσο η δική μας μεταδοτικότητα σκιάζεται από συντεχνιασμούς και ατολμίες.
Εμείς οι πολιτικοί πρέπει να εκφράζουμε τις απόψεις μας με γενναιότητα. Εχουμε και υποχρέωση να ακούμε τους πολίτες. Εχουμε και καθήκον να σκεφτόμαστε το μέλλον της χώρας. Ολα αυτά δεν εναρμονίζονται εύκολα, κι είναι δική μας δουλειά να τα συμβιβάσουμε. Οι πολίτες έχουν να σκεφτούν την καθημερινότητά τους, την οικογένειά τους, τις δουλειές τους. Η δική μας δουλειά είναι να τους ακούμε, να εξηγούμε και να πείθουμε. Γι’ αυτό είμαστε στη Βουλή, γι’ αυτό μας πληρώνουν.
Η λέξη-κλειδί είναι πειθώ και, στη σημερινή του κατάντια, το πολιτικό σύστημα δεν πείθει. Οι μούντζες, τα γιαούρτια και οι άλλοι προπηλακισμοί που καθημερινά υφιστάμεθα στον δρόμο προφανώς δεν λύνουν κανένα πρόβλημα, αλλά σημαίνουν πολλά. Η πλατεία δεν είναι το σύνολο των πολιτών που τη γεμίζουν, αλλά ένα πληγωμένο ζώο που πονάει, κραυγάζει και θρηνεί όπως μπορεί. Η ώριμη αντιμετώπιση δεν είναι ούτε η περιφρονητική απόρριψη (όπως κάνουν πολλοί) ούτε η καιροσκοπική κολακεία (όπως κάνουν πολλοί άλλοι). Είναι ανάγκη να αφήσουμε να μας διαπεράσει, αλλά χωρίς να μας διαποτίσει, η οργή της πλατείας, ώστε η σχέση πολιτικού και πλατείας να γίνει πεδίο αμφίδρομης έμπνευσης αντί για αρένα αλληλοεξόντωσης.
Ο κόσμος εκεί έξω περιμένει να δείξουμε τον δρόμο βαδίζοντάς τον πρώτοι εμείς – δεν αρκεί να τον περιγράφουμε από τις προνομιούχες καρέκλες μας. Φωνάζει, όχι γιατί του ζητάμε πολλά, αλλά γιατί νιώθει ότι ζητάμε χωρίς να συμμετέχουμε. Είχα προτείνει πριν από μερικούς μήνες (Καθημερινή, 16-1-2011) τον περιορισμό των βουλευτικών προνομίων και αντιμετώπισα από αδιαφορία έως κακεντρέχεια και επιπλήξεις. Θα λυθεί έτσι το πρόβλημα; Οχι, αλλά εγώ θα αισθάνομαι καλύτερα και νομίζω ότι και οι πολίτες θα μας βλέπουν με καλύτερο μάτι.
Δεν πείθουμε όσο δεν νιώθουμε βαθιά μέσα μας το τσουνάμι της λαϊκής οργής. Και όσο δεν αλλάζουμε εμπράκτως εμείς, οι αντιπρόσωποι του λαού, τόσο ο λαός θα κατακερματίζεται, θα ασχημονεί, θα παρανομεί – και μετά θα μας μισεί γι’ αυτό. Για να αντιταχθούμε στις αυτοκαταστροφικές ορμές της πλατείας, πρέπει να αφουγκραστούμε τη δίκαιη οργή της. Για να αντιτάξουμε στο αυτιστικό «δεν χρωστάω, δεν πουλάω, δεν πληρώνω» ένα πειστικό «χρωστάμε, πουλάμε, πληρώνουμε», πρέπει να συγκατατεθούμε στο οργισμένο «οι κλέφτες στη φυλακή». Η αντιμετώπιση της πρωτοφανούς κρίσης απαιτεί σύνθετη συμπεριφορά: και ναι και όχι· να ακούσουμε, αλλά και να αποκρούσουμε· να γίνουμε και ευχάριστοι, αλλά και δυσάρεστοι. Μπορούμε;
* Η κ. Χαρά Κεφαλίδου είναι βουλευτής Δράμας του ΠΑΣΟΚ.