H «αυλή των θαυμάτων», εκτός από το σύννεφο των ολάνθιστων γιασεμιών και τους θόλους από φλογάτη μπουκαμβίλια, είχε έναν ζωντανό «θρύλο», την Αγγέλα N. Σοφιανού, που ο χρόνος άγγιζε το αλαβάστρινο δέρμα της σαν χάδι και υποκλινόταν μπροστά στην αρχοντική της ωραιότητα. Ηταν η βασίλισσα της φημισμένης αυλής της Υδρας, με την κόρη της Μιράντα, αναμμένο κερί, πρωί – βράδυ, στο πλάι της, με τους γιους της Αριστόδημο και Κωστή Σοφιανό, τα εγγόνια της να την τριγυρίζουν, σαν τα πεταλούδια τη φλόγα. Αλλά κι εμείς, οι επισκέπτες, και μόνιμοι παραθεριστές στο «Μιράντα» της Υδρας, δεν χάναμε ευκαιρία να την πλησιάζουμε για να μας μιλήσει για την Πέργαμο – όπου γεννήθηκε στις 4 Δεκεμβρίου 1905 κι έζησε διπλή προσφυγιά, το 1914 με τον πρώτο διωγμό και το 1921 όταν έφυγε με την οικογένειά της για τη Μυτιλήνη, με απόφαση του πατέρα της Κωστή Φίλιογλου που έβλεπε τα μαύρα σύννεφα της καταστροφής να πλησιάζουν. Την πρώτη φορά η Αγγέλα ήταν 9 χρονών, τη δεύτερη δεκάξι και είχε μόλις τελειώσει τα μαθήματά της στο Παρθεναγωγείο.
«Θα γυρίσουμε στην αγαπημένη μας πατρίδα, όταν φτιάξουν τα πράγματα» παρηγόρησε τη γυναίκα του Μυρσίνη, την κόρη του και τον γιο του. Δεν γύρισαν ποτέ πίσω, και η συγγραφέας του βιβλίου Μιράντα Σοφιανού πήγε στην Πέργαμο για πρώτη φορά στις 10 Ιουνίου 2002. Δύο χρόνια αφότου η μητέρα της είχε φύγει από τη ζωή, στις 4 Αυγούστου, ήταν, του 2000, στην αγκαλιά της, ώρα 9.30, ένα γλυκό βράδυ, στην αυλή της Υδρας. H Μιράντα τής έκανε το τελευταίο της λουτρό και είχε να λέει μέσα στα δάκρυά της για τη λευκότητα και την ανέγγιχτη από τον χρόνο σάρκα της, «σαν περγαμηνό μάρμαρο». Το άλλο πρωί, μόλις ανέτειλε ο ήλιος, η Μιράντα, τα αδέλφια της, τα παιδιά τους, όλη η οικογένεια της Αγγέλας τη συνόδευσε ώς τη θάλασσα, κάτω στο λιμάνι. O Παντελής που δένει τα καράβια έλυσε τον κάβο της Αγγέλας για το τελευταίο της ταξίδι, για την Αθήνα. Με όλη την Υδρα να ακολουθεί τη σορό, σκεπασμένη με γιασεμιά και μπουκαμβίλιες… Αυτή την πομπή την έζησα, όπως έζησα και τις συνομιλίες μας για την Ιωνία, την Κωνσταντινούπολη, τη Νέα Σμύρνη, όπου οι γονείς μου αναπαύονται στο Κοιμητήριο μαζί με τους πρόσφυγες δικούς τους. H γνωριμία με την Αγγέλα Σοφιανού και ο τρόπος που πέρασε, ακόμη μία φορά, τη θάλασσα ώς την τελευταία της κατοικία, είναι ένας συνδετικός κρίκος πολύ δυνατός. Με τη Μιράντα, τον Αριστόδημο, τον ιστορικό της οικογένειας, τα προικισμένα παιδιά τους μάς ενώνουν η αγάπη για την τέχνη και τη μουσική, αλλά χωρίς την παρουσία της γιαγιάς Αγγέλας η αυλή δεν είναι πια η ίδια. Εφυγε η σκιά του θρύλου που είναι η Περγαμηνή γυναίκα, σύζυγος, μητέρα, αρχόντισσα χαμηλόφωνη με μενεξεδένια μάτια που μάζευαν όλο το φως και το μαβί του ουρανού. Οταν ο Νίκος Σοφιανός ήρθε από τον Πειραιά, όπου έμεναν μόνιμα οι επίσης Περγαμηνοί γονείς του, ήρθε να επισκεφθεί την εξαδέλφη του Λόπυ στο σπίτι των Φίλιογλου στη Μυτιλήνη, η 18χρονη Αγγέλα, όπως συνηθιζόταν τότε, τον τράταρε «με τον ασημένιο δίσκο σπιτικό γλυκό στην κούπα κι ένα ποτήρι νερό. Του χαμογέλασε και τον κοίταξε με τα γαλάζια, σχεδόν μενεξεδένια μάτια της – γράφει η Μιράντα Σοφιανού. Αυτό ήταν! Ερωτεύτηκαν». Οταν ο 26χρονος Νίκος είδε την Αγγέλα, από το πρώτο κιόλας λεπτό είπε «Αυτήν την κοπέλα θα την παντρευτώ». Οπως κι έγινε.
«Ασβεστη η δάδα της νοσταλγίας» – γράφει ο κ. Θοδωρής Κοντάρας, φιλόλογος, μελετητής της Μικρασίας στην εισαγωγή του βιβλίου. «H Μιράντα τριγυρίζει στις ρίζες της, σεργιανά στα πεπραγμένα της οικογένειας Σοφιανού και των συγγενών της, μακρινών ή κοντινών. Στο βιβλίο εναπόθεσε τους θησαυρούς που έκρυβαν οι ψυχές των αγαπημένων της, αυτή η τυραγνισμένη και δημιουργική γενιά που τόσα πολλά της οφείλουμε». Για να καταλήξει: «Το βιβλίο της Μιράντας Σοφιανού είναι κατάθεση ψυχής, έργο με αξία ανθρώπινη και ιστορική αλλά και γεωγραφική… H μνήμη εξασθενεί και για τούτο επιβάλλεται η κυκλοφορία βιβλίων σαν κι αυτό, που κρατούν άσβηστο το κεράκι της μνήμης για την ωραία Πέργαμο».
Παρουσιάζεται σήμερα, Τρίτη 11 Δεκεμβρίου, ώρα 7 μ.μ. στο Βυζαντινό Μουσείο, στη Βασιλίσσης Σοφίας. Ομιλητές: η συγγραφέας, ιστορικός κ. Μαριάννα Κορομηλά, η φιλόλογος κ. Φούλα Πισπιρίκου, ο φιλόλογος Θοδωρής Κοντάρας, με συντονίστρια την κ. Ντίνα Αδαμοπούλου, διευθύντρια του Ναυτικού Μουσείου – Ιστορικού Αρχείου Υδρας. H πρωταγωνίστρια του θεάτρου κ. Κάτια Δανδουλάκη θα διαβάσει αποσπάσματα από το βιβλίο.