Η νέα σειρά «ριάλιτι» του History Channel, με τίτλο «Bamazon», μαζί με άλλες παρόμοιες όπως το «Gold Rush» και το «Jungle Gold», έχουν μετατρέψει το παγκόσμιο κυνήγι χρυσού σε οικιακή διασκέδαση. Εστιάζουν σε ομάδες Αμερικανών που αναζητούν την τύχη τους σε μακρινά και φαινομενικώς επικίνδυνα μέρη: το «Bamazon» στη Γουιάνα, το «Gold Rush» στην Αλάσκα και στη Γουιάνα, το «Jungle Gold» στην Γκάνα. Ενώ όμως ισχυρίζονται ότι περιγράφουν την «πραγματικότητα», αποκρύπτουν τις πιο φοβερές αλήθειες της χρυσοθηρίας, ιδιαίτερα όπως διενεργείται στους τροπικούς.
Εκτιμάται ότι γύρω στο ένα τέταρτο της παγκόσμιας παραγωγής χρυσού προέρχεται σήμερα όχι από αδειοδοτημένα και ελεγχόμενα ορυχεία, αλλά από παράνομα ή μη επιβλεπόμενα «χειροτεχνικά» ορυχεία. Στη Νότιο Αμερική, η χειροτεχνική παραγωγή, η οποία αποδίδει σχεδόν 450.000 λίβρες χρυσό τον χρόνο (περίπου 200.000 κιλά), απασχολεί εκατομμύρια ανθρώπους.
Οι «χειροτέχνες» χρυσωρύχοι επιτυγχάνουν εκεί όπου δεν τα καταφέρνουν οι μεγάλες επιχειρήσεις, διότι αποφεύγουν την εφαρμογή των κανονισμών και στοχεύουν στα επιφανειακά κοιτάσματα, τα ψήγματα χρυσού που υπάρχουν στα ιζήματα ποταμών. Για να πάρουν όμως έστω και μία ουγγιά από αυτόν τον χρυσό, πρέπει να «σουρώσουν» τόνους ιζημάτων. Διοχετεύουν μια συνεχή ροή ιζήματος και ποταμίσιου νερού πάνω σε ψάθες που αιχμαλωτίζουν ελάχιστες ποσότητες χώματος εμπλουτισμένου με χρυσό και ξαναρίχνουν στο ποτάμι ό,τι απομένει. Περιοδικά, το συσσωρευμένο χρυσοφόρο υλικό διαχωρίζεται και ο χρυσός απομονώνεται μέσω της ανάμειξής του με υδράργυρο, ο οποίος καίγεται ρυπαίνοντας την ατμόσφαιρα ή, όπως τα ιζήματα, ρίχνεται στο ποτάμι. Πάνω από 1.000 τόνοι υδραργύρου καίγονται ή απορρίπτονται στα ποτάμια, πολλά από τα οποία έχουν υποστεί τόσο μεγάλη εξορυκτική κακοποίηση, που απλώς εξαφανίζονται μετατρεπόμενα σε τεράστιους λασπότοπους.
Μεγάλο μέρος του χρυσού που αναζητούν εκατομμύρια φτωχοί χρυσοθήρες στους τροπικούς είναι θαμμένο κάτω από δασικές εκτάσεις. Εκατοντάδες άλλοτε πεντακάθαρα ποτάμια έχουν υποστεί ρύπανση και ερευνητές βρίσκουν στον οργανισμό αυτοχθόνων κατοίκων αυξανόμενα επίπεδα υδραργύρου, που μπορεί να προκαλέσει καρκίνο και σοβαρές γενετικές βλάβες. Εικόνες από δορυφόρο δείχνουν ότι οι περιβαλλοντικές συνέπειες της εξόρυξης χρυσού εντείνονται σε άμεση αναλογία με τις διεθνείς τιμές του χρυσού.
Είναι ιδιαίτερα δυσάρεστο που τα προγράμματα αυτά προβάλλονται από κανάλια όπως το History Channel και το Discovery, τα οποία κάποτε είχαν ως βασικό τους θέλγητρο εικόνες και ιστορίες από τον πλούτο της φύσης. Τα τροπικά ποτάμια και τα δάση είναι πολύτιμα οικοσυστήματα και είναι κρίμα να χρησιμοποιούνται σαν σκηνικό για περιπέτειες λεηλασίας.
Σ’ ένα διαφημιστικό σποτ για το Bamazon, ένα μέλος της αποστολής εκφράζει την προσδοκία να βρει «θεραπευτικά φυτά» στις ζούγκλες της Γουιάνας. «Ποτέ δεν ξέρεις τι θα ανακαλύψεις στη ζούγκλα, είναι τόσο ανέγγιχτη». Συμφωνούμε. Τα τροπικά δάση και οι ποταμοί διατηρούν έναν ανυπολόγιστο πλούτο κρυμμένων θησαυρών, ασύγκριτα μεγαλύτερης αξίας από τον χρυσό. Δυστυχώς, τα χέρια των χρυσοθήρων δεν αγγίζουν, αλλά ξεσκίζουν τον ιστό του τροπικού δάσους και η δυνατότητα επιστημονικών ανακαλύψεων μειώνεται με κάθε ουγγιά χρυσού που αποσπάται και κάθε ποτάμι που ρυπαίνεται.
