Oταν ο Τζορτζ Σόρος συνάντησε τον Σίνζο Αμπε στο Νταβός φέτος, αποπειράθηκε να τον εκφοβίσει με αφορμή τη διαχείριση των κεφαλαίων του συνταξιοδοτικού ταμείου της χώρας, συστήνοντάς του να φανεί περισσότερο ριψοκίνδυνος. Το Κυβερνητικό Συνταξιοδοτικό Επενδυτικό Ταμείο της Ιαπωνίας (GPIF), με περιουσιακά στοιχεία 128,6 τρισ. γιεν, δηλαδή 1,25 τρισ. δολάρια, υπερβαίνει και τα αντίστοιχα των δυτικών χωρών και τα κρατικά επενδυτικά των αραβικών εμιράτων. Παρά ταύτα, ο όγκος των χρημάτων του GPIF παραμένει υπό τη διαχείριση γραφειοκρατών, που αποφεύγουν το ρίσκο, χρησιμοποιώντας μια επενδυτική στρατηγική η οποία δεν είναι πιο περιπετειώδης από το να κρύβει κανείς χρήματα κάτω από το στρώμα. Η κυβέρνηση Σίνζο Αμπε θα πρέπει να ευγνωμονεί τον κ. Σόρος. Ο πρωθυπουργός συνέστησε επιτροπή για να αναλάβει την αναθεώρηση του Ταμείου και αυτή πρότεινε σειρά μέτρων, ορισμένα εκ των οποίων θα εφαρμοσθούν από φέτος.
Μεταξύ των συστάσεων της επιτροπής είναι και το να περιορίσει το GPIF την εξάρτησή του από ομόλογα, να στραφεί σε μετοχές και σε άλλες κατηγορίες επενδύσεων, όπως τα επενδυτικά καινοτομικά κεφάλαια και οι υποδομές, ώστε να αυξήσει τις αποδόσεις του.
Ο κ. Αμπε προωθεί τις μεταρρυθμίσεις στο πλαίσιο του ευρύτερου σχεδίου αναζωογόνησης της ιαπωνικής οικονομίας, επιδιώκοντας και να διαρρήξει τις σχέσεις του Ταμείου με τα υπουργεία Υγείας, Εργασίας και Κοινωνικής Πρόνοιας, τα οποία και υπαγορεύουν τη στρατηγική της μη ανάληψης κινδύνου. Πάντως, ήδη οι αγορές εξετάζουν τον αντίκτυπο από τη βραδεία μεταστροφή του GPIF, o oποίος αντίκτυπος μετριάζεται από άλλους δημόσιους συνταξιοδοτικούς οργανισμούς, που κάνουν επενδύσεις ακολουθώντας το παράδειγμά του. Το Ταμείο περιόρισε το ποσοστό των ιαπωνικών ομολόγων (JGB) στο χαρτοφυλάκιό του από το 62% πέρυσι τον Μάρτιο στο 55% στα τέλη του 2013, επιλέγοντας αντ’ αυτών εγχώριες και ξένες μετοχές. Οι κινήσεις του αυτές πείθουν τους επενδυτές να στραφούν στις ιαπωνικές μετοχές. Ωστόσο, για κάθε επενδυτή που χαίρεται με τις μεταρρυθμίσεις, υπάρχει ένας φοβισμένος κάτοχος κρατικών ομολόγων (JGB) που τρέμει για τις πιθανές επιπτώσεις στις τιμές τους, εάν εξακολουθήσει το συνταξιοδοτικό ταμείο τις πωλήσεις τους. Οι επενδυτές είχαν προβλέψει κατάρρευση στην αγορά ομολόγων της Ιαπωνίας, δεδομένου ότι το δημόσιο χρέος της διαμορφώνεται σχεδόν στο 240% του ΑΕΠ.
Μία εξήγηση του γιατί παρέμεινε χαμηλό το κόστος δανεισμού της κυβέρνησης είναι ότι τα ιαπωνικά κρατικά ομόλογα κυρίως ανήκουν σε τοπικές τράπεζες και δημόσια συνταξιοδοτικά ταμεία πιστά στη χώρα και όχι σε ξένους, που θα απαιτούσαν υψηλότερα επασφάλιστρα κινδύνου. Πάντως, το τοπίο αλλάζει, καθώς οι συνταξιούχοι κάνουν χρήση των αποταμιεύσεών τους, οπότε ο ρόλος των θεσμικών επενδυτών θα ενισχυθεί. Προϊόντος του χρόνου, η νομισματική πολιτική χαλάρωσης της Τράπεζας της Ιαπωνίας θα υπερβεί τον αντίκτυπο των πωλήσεων ομολόγων από το GPIF. Αρα είναι και η κατάλληλη εποχή για να κάνει πωλήσεις χωρίς φόβο. Οι βασικοί λόγοι για την αναγκαιότητα μεταρρύθμισης του GPIF είναι πειστικοί.
Η γήρανση του πληθυσμού σημαίνει ότι καταβάλλει περισσότερα σε συντάξεις από ό,τι λαμβάνει σε εισφορές, οπότε οι επενδύσεις χαμηλών κερδών δεν του αποδίδουν. Σημειώνεται, τέλος, πως η στρατηγική του έρχεται σε αντίθεση με εκείνη των Ταμείων του Καναδά και της Αυστραλίας, τα οποία αποδεικνύονται πιο τολμηρά, ενώ συχνά συμβουλεύονται διευθυντές εταιρειών των οποίων τις μετοχές έχουν αγοράσει.
