Συνεπένδυση του ΤΑΝΕΟ (Ταμείο Ανάπτυξης Νέας Οικονομίας) σε κεφάλαια επιχειρηματικών συμμετοχών και φορολογικά κίνητρα για την προσέλκυση ξένων επενδύσεων σε νεοφυείς επιχειρήσεις περιλαμβάνονται μεταξύ άλλων στη στρατηγική που καταρτίζει το υπουργείο Ανάπτυξης για την προώθηση της καινοτόμου επιχειρηματικότητας. Μόνο για τις επενδύσεις σε venture capitals εξετάζεται η αξιοποίηση 500 εκατ. ευρώ από το ΕΣΠΑ, ενώ συνολικά για τον στόχο της ενίσχυσης της καινοτομίας εκτιμάται ότι θα απαιτηθούν 1,17 δισ. ευρώ για επτά χρόνια.
Δοκιμασμένα εργαλεία
«Δεν ανακαλύπτουμε την… Αμερική. Πρόκειται για εργαλεία δοκιμασμένα στην Ευρώπη και όλο τον κόσμο», επισημαίνουν χαρακτηριστικά στην «Κ» στελέχη της αγοράς που συνεργάζονται με το υπουργείο για το θέμα αυτό. Εργαλεία που ανέπτυξε και εφάρμοσε με τη μεγαλύτερη ίσως επιτυχία έως τώρα το Ισραήλ, μέσα από τον οργανισμό Yozma από τις αρχές της δεκαετίας του ’90 και κατάφερε να δημιουργήσει τη «Silicon Valley» του… Ισραήλ. Στον Yozma απευθύνθηκε πριν από μερικούς μήνες το υπουργείο Ανάπτυξης προκειμένου ο ισραηλινός οργανισμός να παράσχει την τεχνογνωσία του, χωρίς να αποκλείεται μελλοντικά να συμμετάσχει και ως επενδυτής στα venture capitals. Πριν από μερικές εβδομάδες ο οργανισμός παρέδωσε τη σχετική μελέτη του, ενώ ο ιδρυτής και επικεφαλής του Yozma, Γιγκάλ Ερλιχ, επισκέπτεται συχνά την Αθήνα και έχει συναντήσεις με εκπροσώπους φορέων του επιχειρηματικού κόσμου, όπως πρόσφατα με τον Σύνδεσμο Βιομηχάνων Βορείου Ελλάδος. Η μελέτη προτείνει το ΤΑΝΕΟ να λειτουργήσει ως το «Ταμείο των Ταμείων» (Fund of Funds) και να δρα προς τρεις διαφορετικές κατευθύνσεις:
α) Δημιουργία νέων εταιρειών επιχειρηματικού κεφαλαίου στις οποίες θα συμμετέχει το ΤΑΝΕΟ, προσελκύοντας παράλληλα για να συμμετέχουν σε αυτές και 2-5 παγκοσμίου κύρους venture capitals. Οι συνεπενδυτές προτείνεται να έχουν εξαετή option για την εξαγορά του μεριδίου του ΤΑΝΕΟ στις εταιρείες αυτές. Επιπλέον εξετάζεται φοροαπαλλαγή για τις επενδύσεις σε ποσοστό ίσο με τον συντελεστή φορολογίας των επιχειρήσεων, η οποία θα ισχύει μέχρι την κάλυψη του ποσού, ειδικά εάν επενδύουν ως «επιχειρηματικοί άγγελοι» (ιδιώτες επενδυτές οι οποίοι επενδύουν χρήματα και διαθέτουν χρόνο, εμπειρία και τεχνογνωσία σε μικρομεσαίες επιχειρήσεις που παρουσιάζουν προοπτικές ανάπτυξης). Το μερίδιο του ΤΑΝΕΟ στις νέες εταιρείες επιχειρηματικού κεφαλαίου προτείνεται να είναι 30 εκατ. ευρώ, ενώ το συνολικό κεφάλαιο κάθε μιας πρέπει να είναι τουλάχιστον 50 εκατ. ευρώ. Εκτιμώμενος προϋπολογισμός για 2 χρόνια είναι σε αυτήν την περίπτωση 150 εκατ. ευρώ.
β) Επένδυση του ΤΑΝΕΟ σε 2-4 υφιστάμενα venture capitals. Ο προϋπολογισμός της δράσης αυτής για 7 χρόνια εκτιμάται σε 360 εκατ. ευρώ.
γ) Απευθείας επενδύσεις αρχικού σταδίου του ΤΑΝΕΟ με ταυτόχρονη προσέλκυση ξένων επενδυτών, όπου προτεραιότητα θα δίνεται στον ξένο επενδυτή. Ο εκτιμώμενος προϋπολογισμός για 7 χρόνια είναι 110 εκατ. ευρώ.
Ο άλλος κεντρικός άξονας της στρατηγικής είναι η σύσταση Γραφείου Συντονιστή Τεχνολογίας στο υπουργείο Ανάπτυξης με κύρια αρμοδιότητα την αξιολόγηση προγραμμάτων έρευνας και ανάπτυξης που θα υποβάλουν οι επιχειρήσεις προκειμένου να επιδοτηθούν, με τον συνολικό προϋπολογισμό της δράσης να ανέρχεται σε 460 εκατ. ευρώ. Δεν είναι τυχαίο ότι ο Γιγκάλ Ερλιχ πριν δημιουργήσει τον Yozma είχε ακριβώς αυτή τη θέση στο υπουργείο Βιομηχανίας και Εμπορίου του Ισραήλ αποφασίζοντας κάθε χρόνο σε ποια προγράμματα έρευνας και ανάπτυξης εταιρειών του κλάδου υψηλής τεχνολογίας θα κατευθυνθούν 200 εκατ. δολάρια. Στην Ελλάδα προτείνεται η χρηματοδότηση με 460 εκατ. ευρώ σε περίοδο 7 ετών προγραμμάτων έρευνας και ανάπτυξης και αυτά που θα επιτύχουν θα υποχρεούνται να επιστρέφουν στο Δημόσιο ως δικαιώματα (royalties) το 3% των πωλήσεών τους. Βασικό κριτήριο για την επιλεξιμότητα των προγραμμάτων θα είναι ο βαθμός καινοτομίας και εμπορικότητας στις διεθνείς αγορές, ενώ προτεραιότητα θα δίνεται στα σχέδια που μπορούν να κατασκευασθούν στην Ελλάδα.
Πανεπιστήμια και αγορά
Μία από τις πλέον ενδιαφέρουσες προτάσεις, καθώς συνδέει άμεσα την πανεπιστημιακή έρευνα με την αγορά, είναι αυτή που αφορά τη σύσταση γραφείου μεταφοράς τεχνολογίας, αρχικά σε 15 πανεπιστημιακά ιδρύματα. Τα γραφεία αυτά θα αποτελούν εταιρείες του πανεπιστημίου και θα έχουν εμπορική δραστηριότητα αποκτώντας έσοδα από δικαιώματα, παροχή συμβουλευτικών υπηρεσιών, διαχείριση πατεντών. Η μελέτη προτείνει κρατική χρηματοδότηση των γραφείων αυτών με 12 εκατ. ευρώ για την κάλυψη των λειτουργικών εξόδων τα πρώτα 4 χρόνια και με 39 εκατ. ευρώ για τη χρηματοδότηση σχεδίων τα πρώτα 7 χρόνια.
Πώς συστάθηκε και τι κατάφερε ο Yozma
O Yozma είναι στην ουσία ο φορέας που δημιούργησε στο Ισραήλ την αγορά venture capital, ξεκινώντας το 1993 ως κυβερνητικό fund και συστήνοντας το Yozma Ι. Μέσα σε τρία χρόνια κατάφερε να δημιουργήσει δέκα νέες εταιρείες επιχειρηματικών κεφαλαίων, κάθε μία από τις οποίες είχε κεφάλαιο πάνω από 10 εκατ. δολάρια. Παράλληλα, ο Yozma ξεκίνησε να επενδύει απευθείας σε νεοφυείς επιχειρήσεις. Το 1998 με την ενίσχυση επενδυτών όχι μόνο από το Ισραήλ, αλλά και την Ευρώπη και την Αμερική συστάθηκε το Yozma II και τέσσερα χρόνια αργότερα το Yozma III.
Από την ίδρυσή του ο Yozma έχει διαχειρισθεί πάνω από 220 εκατ. δολάρια και τα τρία funds (Yozma I, II και III) έχουν επενδύσει απευθείας σε 50 εταιρείες, αρκετές από τις οποίες είναι πλέον εισηγμένες στα μεγάλα χρηματιστήρια των ΗΠΑ και της Ευρώπης. Πολυεθνικοί κολοσσοί επένδυσαν ή εξαγόρασαν εταιρείες που ανήκαν στο χαρτοφυλάκιο του Yozma. Χαρακτηριστικά παραδείγματα είναι η εξαγορά της BioSense το 1997 έναντι μισού δισ. ευρώ από την Johnson & Johnson, η επένδυση της AOL στην E-Sim, καθώς και οι επενδύσεις της General Instruments και της ECI Telecom στην Telegate. Από τη δεκαετία του ’80 πάνω από 250 ισραηλινές εταιρείες είχαν εισαχθεί στον Nasdaq.
Περί τα 40.000 άτομα απασχολούνται στα κέντρα έρευνας και ανάπτυξης που έχουν ιδρύσει πολυεθνικές κυρίως του κλάδου των τεχνολογιών και της ιατρικής έρευνας στο Ισράηλ όπως η Apple, η Dell, η Google, η ΗP, η IBM, η Intel, η Microsoft, η Samsung, η BMC Software, η General Electric, η LG, η Huawei και πολλές άλλες.