Στην εποχή μας κανένα θαύμα δεν διαρκεί περισσότερο από τρεις ημέρες, αλλά στην περίπτωση της ουκρανικής κρίσης αρκούν μόνο λίγες ώρες για να περάσει η σκυτάλη από την ελπίδα στην απαισιοδοξία. Προτού συμπληρωθεί ένα εικοσιτετράωρο από τη θεαματική στροφή του Ρώσου προέδρου Βλαντιμίρ Πούτιν, ο οποίος είχε καλέσει τους αυτονομιστές να αναστείλουν το προγραμματισμένο για μεθαύριο δημοψήφισμά τους στην Ανατολική Ουκρανία, οι ηγέτες τους απέρριψαν την έκκλησή του και ανακοίνωσαν την πρόθεσή τους να προχωρήσουν κανονικά στο σχέδιό τους.
«Ο εμφύλιος πόλεμος έχει κιόλας ξεκινήσει. Το δημοψήφισμα μπορεί να τον σταματήσει και να εγκαινιάσει την πολιτική διαδικασία», δήλωσε ο Ντένις Πουσίλιν, εκ των ηγετών της αυτόκλητης «Λαϊκής Δημοκρατίας του Ντονέτσκ». Σύμφωνα με ρωσικά μέσα ενημέρωσης, το Συμβούλιο που έχουν σχηματίσει οι εξεγερμένοι ρωσόφωνοι στη βιομηχανική μεγαλούπολη αποφάσισε «ομόφωνα» τη διεξαγωγή του δημοψηφίσματος, παρά το γεγονός ότι ουκρανικά στρατεύματα έχουν περικυκλώσει το Σλαβιάνσκ και άλλες πόλεις της περιοχής τους.
Υπέρ της διεξαγωγής του δημοψηφίσματος τάχθηκε και το Συμβούλιο της γειτονικής περιοχής του Λουγκάνσκ. Το ερώτημα του δημοψηφίσματος καλεί τους ψηφοφόρους να τοποθετηθούν υπέρ ή κατά της «ανεξαρτησίας» της περιοχής τους, χωρίς να κάνει λόγο για απόσχιση από την Ουκρανία ή, πολύ περισσότερο, για ένταξη στη Ρωσική Ομοσπονδία, όπως είχε γίνει στην περίπτωση της Κριμαίας. Σύμφωνα με δημοσκόπηση του αμερικανικού Ινστιτούτου Pew, το 77% των Ουκρανών και το 58% των ρωσόφωνων επιθυμούν τη διατήρηση της εδαφικής ακεραιότητας της χώρας.
Πριν από τους φιλορώσους αυτονομιστές, η προσωρινή κυβέρνηση του Κιέβου είχε καταστήσει σαφές ότι δεν αποδέχεται τις προτάσεις που είχε διατυπώσει μία μέρα νωρίτερα ο Βλαντιμίρ Πούτιν, στη συνάντησή του με τον πρόεδρο του ΟΑΣΕ, Ντιντιέ Μπουρκχάλτερ. «Η αντιτρομοκρατική επιχείρηση θα συνεχιστεί ανεξάρτητα από την απόφαση που θα πάρουν οι τρομοκρατικές ομάδες στο Ντονέτσκ και το Λουγκάνσκ», δήλωσε σε συνέντευξη Τύπου ο επικεφαλής του ουκρανικού Συμβουλίου Ασφαλείας, Αντρέι Παρούμπι. Από την πλευρά του, ο πρωθυπουργός Αρσένι Γιατσένιουκ χαρακτήρισε τις προτάσεις Πούτιν «σκέτα λόγια» και υποστήριξε ότι η χώρα του «υφίσταται ακήρυκτο, πλην πραγματικό πόλεμο». Ο Ρώσος ηγέτης είχε θέσει ως προϋπόθεση για να αναγνωρίσει η χώρα του τις προεδρικές εκλογές που έχει εξαγγείλει το Κίεβο για τις 25 Μαΐου, τον τερματισμό των στρατιωτικών επιχειρήσεων εναντίον των ρωσόφωνων της Ανατολικής Ουκρανίας.
Το πρώτο ερώτημα που τίθεται εκ των πραγμάτων είναι αν η κυβέρνηση του Κιέβου διακινδυνεύσει μια αιματηρή στρατιωτική εκστρατεία σε πυκνοκατοικημένες πόλεις της Ανατολικής Ουκρανίας προκειμένου να αποτρέψει το δημοψήφισμα της Κυριακής. Κάτι τέτοιο εμπεριέχει μεγάλο ρίσκο, πολύ περισσότερο που η ατμόσφαιρα είναι συγκινησιακά φορτισμένη σε Ρωσία και Ουκρανία, λόγω της σημερινής επετείου της αντιφασιστικής νίκης στον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο.
Το δεύτερο ερώτημα αφορά τις προθέσεις του Βλαντιμίρ Πούτιν. Η Μαρία Λίπμαν, ειδικός του Ινστιτούτου Κάρνεγκι για θέματα Ρωσίας, εκτιμά ότι ο Ρώσος ηγέτης πρέπει να γνώριζε εκ των προτέρων ότι η έκκλησή του για αναστολή του δημοψηφίσματος θα απορριφθεί. «Ωστόσο μπορεί να χρησιμοποιήσει αυτή την εξέλιξη για να δείξει ότι οι αυτονομιστές της Ανατολικής Ουκρανίας δεν ελέγχονται από τη Ρωσία», προσθέτει. «Με δεδομένο ότι η Ρωσία έχει αποστασιοποιηθεί από το δημοψήφισμα, το αποτέλεσμά του δεν θα έχει καμία διεθνή αναγνώριση».
Σχολιάζοντας τις χθεσινές εξελίξεις, η εκπρόσωπος Τύπου της υπεύθυνης Εξωτερικής Πολιτικής της Ε.Ε. Κάθριν Αστον ξεκαθάρισε ότι το αναγγελθέν δημοψήφισμα «δεν θα έχει καμία δημοκρατική νομιμοποίηση». Εξέφρασε την ικανοποίηση των Ευρωπαίων για την προχθεσινή χειρονομία Πούτιν, σπεύδοντας να προσθέσει ότι «θα κριθεί από τον εναρμονισμό λόγων και έργων».