Στον τελευταίο κατάλογο των πλουσίων που παρουσίασε το περιοδικό Alpha περιλαμβάνονται και οι 25 πιο καλοπληρωμένοι διευθυντές hedge funds και όπως προκύπτει, αυτοί οι τύποι παίρνουν πολλά λεφτά! Προτού σπεύσετε να πείτε ότι αυτά τα ξέρουμε, ας αναλογιστούμε τι σημαίνει ότι αυτοί οι 25 άνδρες –γιατί είναι όλοι άνδρες– κέρδισαν όλοι μαζί 21 δισ. δολάρια το 2013. Ας αναλογιστούμε ιδιαιτέρως πως η καλή τους τύχη διαψεύδει πολλούς δημοφιλείς μύθους σχετικά με την ανισότητα στην Αμερική.
Πρώτον, η σύγχρονη ανισότητα δεν έχει σχέση με τους πτυχιούχους αλλά με τους ολιγάρχες. Οι απολογητές της αυξανόμενης ανισότητας σχεδόν πάντα προσπαθούν να καμουφλάρουν τα κολοσσιαία εισοδήματα των πραγματικά πλουσίων κρύβοντάς τα μέσα στο πλήθος των απλώς ευκατάστατων. Αντί να μιλούν για το 1% ή για το 0,1%, μιλούν για τα αυξανόμενα εισοδήματα των αποφοίτων πανεπιστημίου ή ίσως και για το πλουσιότερο 5%. Στόχος αυτής της συγκάλυψης είναι η άμβλυνση της εικόνας ώστε να μοιάζει σαν να αφορά συνηθισμένους υπαλλήλους επιχειρήσεων που αναρριχώνται μέσα από την εκπαίδευση και τη σκληρή δουλειά. Είναι, όμως, πολλοί οι Αμερικανοί που έχουν υψηλή μόρφωση και δουλεύουν σκληρά, όπως για παράδειγμα οι καθηγητές μέσης εκπαίδευσης. Και δεν παίρνουν πολλά λεφτά.
Πέρυσι οι 25 αυτοί διευθυντές hedge funds εισέπραξαν συνολικά διπλάσιο ποσό από το άθροισμα όλων των νηπιαγωγών της Αμερικής. Και δεν ήταν πάντα έτσι: το ευρύ χάσμα που υπάρχει σήμερα ανάμεσα στην άνω μεσαία τάξη και στους πραγματικά πλούσιους δεν υπήρχε πριν από τον Ρέιγκαν. Ξεχάστε επίσης τα επιχειρήματα του τύπου «οι άνθρωποι αυτοί προσφέρουν θέσεις εργασίας». Οι συντηρητικοί προσπαθούν να σας πείσουν πως εκείνοι που παίρνουν τις ιλιγγιώδεις αμοιβές σήμερα στην Αμερική είναι οι άνθρωποι της καινοτομίας και της επιχειρηματικότητας, άνθρωποι που φτιάχνουν δικές τους επιχειρήσεις και προωθούν την πρόοδο της τεχνολογίας. Ομως οι διευθυντές των hedge funds δεν κάνουν κάτι τέτοιο. Αντιθέτως, βρίσκονται σε επιχειρήσεις που κερδοσκοπούν στον χρηματοπιστωτικό κλάδο.
Κάποτε θα μπορούσε κανείς να υποστηρίξει κοιτάζοντάς μας στα μάτια πως η δραστηριότητά τους και οι συμφωνίες που συνάπτουν είναι παραγωγικές, πως η χρηματοπιστωτική ελίτ προσφέρει πραγματικά υπηρεσίες στην κοινωνία και αντλεί αυτές τις αμοιβές. Σε αυτό το σημείο, όμως, τα υπάρχοντα στοιχεία καταδεικνύουν πως τα hedge funds λειτουργούν αρνητικά για οποιονδήποτε άλλο εκτός από τους διευθυντές τους. Δεν έχουν αρκετά υψηλές αποδόσεις, ώστε να δικαιολογούν τέτοιες προμήθειες, και αποτελούν μείζονα πηγή οικονομική αστάθειας.
Εν ολίγοις, εξακολουθούμε να ζούμε στη σκιά μιας κρίσης η οποία προκλήθηκε από τις εκτροπές της χρηματοπιστωτικής βιομηχανίας.
Απεφεύχθη, βέβαια, η ολοκληρωτική καταστροφή γιατί επιδοτήθηκαν οι τράπεζες με χρήματα των φορολογούμενων, αλλά δεν έχουμε ούτε στο ελάχιστο αναπληρώσει τις θέσεις εργασίας που χάθηκαν ούτε τα τρισεκατομμύρια ζημίας που υπέστη η οικονομία μας. Δεδομένων όλων αυτών, ποιος υποστηρίζει πραγματικά ότι είναι οικονομικοί ήρωες οι διευθυντές χρηματοπιστωτικών ιδρυμάτων και τα στελέχη των μεγάλων επιχειρήσεων που παίρνουν τα περισσότερα λεφτά;
Επιπλέον, αν εξετάσει κανείς προσεκτικά τον κατάλογο των πλουσίων, θα διαπιστώσει πως επαληθεύει την άποψη του Γάλλου οικονομολόγου Τομά Πικετί όπως εκφράζεται στο βιβλίο του «Το Κεφάλαια στον 21ο αιώνα», ότι δηλαδή οδεύουμε προς μια κοινωνία στην οποία θα κυριαρχεί ο πλούτος, μεγάλο μέρος του οποίου θα είναι προϊόν κληρονομιάς και όχι εργασίας. Οπως επισημαίνει ο Ματ Λεβίν στο Bloomberg, στην εποχή μας μεγάλο μέρος από τα εισοδήματα των διευθυντικών στελεχών προέρχεται όχι από τα κέρδη που άντλησαν επενδύοντας επιτυχώς τα χρήματα άλλων, αλλά από τις αποδόσεις του δικού τους άφθονου πλούτου γιατί ήταν από πριν πολύ πλούσιοι.
Πρόκειται για μια αναπόφευκτη διαδικασία. Σε βάθος χρόνου, η υπερβολική εισοδηματική ανισότητα οδηγεί σε υπερβολική ανισότητα πλούτου. Και αυτό σημαίνει πως τα υψηλά εισοδήματα προέρχονται όλο και περισσότερο από επενδύσεις και όχι από μισθούς. Γιατί έχει τόση σημασία; Γιατί αφορά τους φόρους. Η Αμερική έχει μεγάλη παράδοση υψηλών φόρων στα υψηλά εισοδήματα και στις μεγάλες περιουσίες, καθώς στόχευε πάντα στο να περιορίσει τη συγκέντρωση οικονομικής δύναμης. Σήμερα, όμως, οποιαδήποτε πρόταση για επαναφορά αυτής της παράδοσης προσκρούει σε επιθετικές αντιδράσεις και στον ισχυρισμό πως η φορολόγηση των πλουσίων είναι ολέθρια και ανήθικη: ολέθρια επειδή αποθαρρύνει εκείνους που δημιουργούν θέσεις εργασίας και ανήθικη επειδή οι άνθρωποι έχουν δικαίωμα να κρατούν όσα κέρδισαν. Αυτοί οι ισχυρισμοί, όμως, βασίζονται σε μυθεύματα περί του ποιοι είναι πραγματικά οι πλούσιοι και πώς απέκτησαν τα χρήματά τους.