Καταλύτης σοβαρών πολιτικών αλλαγών σε επίπεδο Ε.Ε., αλλά και στο εσωτερικό σειράς χωρών, είναι πιθανό να αποδειχθούν οι εκλογές για την ανάδειξη των 751 μελών του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου, που άρχισαν την Πέμπτη σε Βρετανία και Ολλανδία και ολοκληρώνονται την Κυριακή στο σύνολο των 28 κρατών-μελών.
Ολες οι δημοσκοπήσεις σε πανευρωπαϊκό επίπεδο προβλέπουν εκτίναξη των αντιευρωπαϊκών σχηματισμών, κυρίως του συντηρητικού ή και του ακροδεξιού χώρου, σε επίπεδα που μέχρι πρότινος θα ήταν αδιανόητα, κάτι που ενδέχεται να τους δώσει αθροιστικά μέχρι και το 30% των εδρών στο προσεχές Eυρωκοινοβούλιο. Δευτερευόντως, άνοδο προβλέπεται να καταγράψουν και οι ριζοσπαστικοί σχηματισμοί τής πέραν της σοσιαλδημοκρατίας Αριστεράς.
Η τελευταία πανευρωπαϊκή δημοσκόπηση, που είδε το φως της δημοσιότητας την περασμένη Πέμπτη, διεξήχθη από το ινστιτούτο ερευνών PollWatch, το οποίο χρηματοδοτείται από το Eυρωπαϊκό Kοινοβούλιο. Στις προτιμήσεις ψήφου προηγείται το Ευρωπαϊκό Λαϊκό Κόμμα (ΕΛΚ), που εκπροσωπεί τα κυριότερα κόμματα της Κεντροδεξιάς, πλην των Βρετανών Συντηρητικών. Το ΕΛΚ προβλέπεται να κατακτήσει 217 έδρες, σημειώνοντας ωστόσο μεγάλες απώλειες σε σύγκριση με την προηγούμενη αναμέτρηση, όταν είχε κερδίσει 275 έδρες.
Στη δεύτερη θέση έρχονται οι Σοσιαλδημοκράτες, με 201 έδρες (από 194). Η Συμμαχία Φιλελευθέρων και Δημοκρατών διατηρεί την τρίτη θέση, παρά τις μεγάλες απώλειές της (59 έδρες από 83), ενώ σημαντική άνοδο, της τάξης του 50%, σημειώνει το Κόμμα της Ευρωπαϊκής Αριστεράς, το οποίο αναμένεται να εκπροσωπηθεί με 53 έδρες (από 35). Αντιθέτως, οι Πράσινοι υποχωρούν από τις 57 έδρες του 2009 στις 44 έδρες.
Οι μεγάλοι κερδισμένοι
Αν και ακροβολίζονται σε διάφορες ομάδες του Eυρωκοινοβουλίου, τα κόμματα της αντιευρωπαϊκής Δεξιάς αναμένεται να αναδειχθούν οι μεγάλοι κερδισμένοι της αναμέτρησης. Στη Γαλλία, το Εθνικό Μέτωπο της Μαρίν Λεπέν εμφανίζεται πρώτο ή ισοδύναμο με το κεντροδεξιό UMP στην πρώτη θέση, με ποσοστά της τάξης του 22%, τετραπλασιάζοντας το ποσοστό του. Οπως έγραφε προχθές η γαλλική Le Monde, κάτι τέτοιο θα αποτελέσει πραγματικό σοκ για τη Γαλλία, όπου η Μαρίν Λεπέν εννοεί να καταστήσει τις ευρωεκλογές εφαλτήριο για τις προεδρικές φιλοδοξίες της στις εκλογές του 2017. Στην Ολλανδία, το ακροδεξιό Κόμμα της Ελευθερίας του Γκέεργκ Βίλντερς φέρεται να καταλαμβάνει τη δεύτερη θέση με ποσοστό της τάξης του 14%.
Στη Βρετανία, πολιτικό σεισμό με απρόβλεπτες προεκτάσεις θα προκαλέσει ενδεχόμενη επικράτηση του Κόμματος της Ελευθερίας (UKIP) υπό τον Νάιτζελ Φάρατζ, σημαία του οποίου είναι η έξοδος της χώρας από την Ε.Ε. Αν επιβεβαιωθούν τα προγνωστικά, θα είναι η πρώτη φορά μετά τον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο που ένα άλλο κόμμα, πλην των δύο πυλώνων του παραδοσιακού δικομματισμού (Συντηρητικοί – Εργατικοί), θα υπερισχύσει σε μια εθνικής κλίμακας εκλογική αναμέτρηση. Οπως έγραφε χθες η φιλοευρωπαϊκή εφημερίδα Guardian, η επιθετική εκστρατεία των δύο μεγάλων κομμάτων εναντίον του Φάρατζ, τον οποίο κατηγορούν για ρατσισμό, εξελίχθηκε σε μπούμερανγκ, εντείνοντας, αντί να ανακόψει την εκλογική τους αιμορραγία προς το UKIP.
«Η εικόνα της Ε.Ε. υπήρξε ένα από τα πολλά θύματα της οικονομικής κρίσης», εκτιμά ο επικεφαλής του Ευρωπαϊκού Ινστιτούτου στο London School of Economics, Μορίς Φρέιζερ, υποστηρίζοντας ότι «η Ενωση υπήρξε βολικός αποδιοπομπαίος τράγος για τα αυστηρά μέτρα λιτότητας που αναγκάστηκαν να λάβουν οι κυβερνήσεις». Από την πλευρά του, ο Κάρστεν Μπρζέσκι του χρηματοπιστωτικού ιδρύματος ING εκτιμά ότι η κυριότερη επίπτωση των ευρωεκλογών θα είναι «η πίεση για αυξανόμενο λαϊκισμό» στην εσωτερική πολιτική των κρατών-μελών και η ενίσχυση της τάσης για επιστροφή μέρους της εθνικής κυριαρχίας από τις Βρυξέλλες στα κράτη-μέλη.
Στις φετινές ευρωεκλογές δικαίωμα ψήφου έχουν περί τα 400 εκατομμύρια πολίτες. Ωστόσο η προσέλευση στις κάλπες αναμένεται να κινηθεί, κατά μέσον όρο, σε χαμηλά επίπεδα, ίσως δε πέσει κάτω και από το αρνητικό ρεκόρ του 43%, το οποίο σημειώθηκε στις εκλογές του 2009 ― άλλη μια ένδειξη της κρίσης εμπιστοσύνης στο ευρωπαϊκό σχέδιο.
Οι υποψήφιοι πρόεδροι
Μεταξύ των υποψηφίων για το αξίωμα του προέδρου της Κομισιόν, επικρατέστεροι εμφανίζονται, αν επαληθευτούν οι δημοσκοπήσεις, οι υποψήφιοι του ΕΛΚ Ζαν-Κλοντ Γιουνκέρ και των Σοσιαλδημοκρατών Μάρτιν Σουλτς. Την τελευταία εβδομάδα, όμως, άρχισε να κυκλοφορεί και το όνομα της διευθύντριας του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου, Κριστίν Λαγκάρντ, ως συμβιβαστικής λύσης, εάν η διαφορά μεταξύ των δύο μεγαλύτερων ομάδων του Ευρωκοινοβουλίου –το οποίο οφείλει να εγκρίνει τον νέο πρόεδρο– είναι οριακή. Μία εβδομάδα πριν από τις ευρωεκλογές άλλωστε, ο ίδιος ο πρόεδρος του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου, Χέρμαν βαν Ρομπέι, είχε επαναβεβαιώσει το προνόμιο που έχουν οι 28 κυβερνήσεις όσον αφορά τον διορισμό του επόμενου επικεφαλής της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, ο οποίος μπορεί να μην είναι ένας από τους γνωστούς υποψηφίους, αλλά κάποιος τρίτος.
Αν και οι εκλογές διεξάγονται μεταξύ 22 και 25 Μαΐου, καθώς άλλες χώρες ψηφίζουν νωρίτερα και άλλες αργότερα, τα πρώτα επίσημα αποτελέσματα προβλέπεται να ανακοινωθούν μόνον αφότου κλείσουν και οι τελευταίες κάλπες σε επίπεδο Ε.Ε., δηλαδή στις 12 τα μεσάνυχτα της Κυριακής, ώρα Ελλάδος.
