Μια Κυριακή του περασμένου Δεκεμβρίου, όταν η ουκρανική εξέγερση φαινόταν έτοιμη να διολισθήσει σε μια ευρείας κλίμακας σύρραξη, ο Πέτρο Ποροσένκο, φιλοδυτικός δισεκατομμυριούχος, μπήκε ανάμεσα σε αντικυβερνητικούς διαδηλωτές και δυνάμεις ασφαλείας που συγκρούονταν έξω από το προεδρικό μέγαρο, σκαρφάλωσε σε μια μπουλντόζα που «απειλούσε» να περάσει μέσα από το πλήθος κι άρπαξε ένα πορτοκαλί πλαστικό μεγάφωνο. «Φίλοι, ηρεμήστε», φώναξε τη στιγμή που οι φιλοκυβερνητικοί διαδηλωτές, οι οποίοι είχαν επιστρατευτεί για να αντιμετωπίσουν τις κινητοποιήσεις της αντιπολίτευσης, άρχισαν να τον «στολίζουν» με αντισημιτικές ύβρεις, παρόλο που ο ίδιος είναι μέλος της ουκρανικής ορθόδοξης πίστης και όχι Εβραίος. Καθώς επικρατούσε χάος, ο 48χρονος Ποροσένκο έμεινε στη θέση του, εδραιώνοντας τον εαυτό του ως ηγέτη της φιλοευρωπαϊκής αντιπολίτευσης και αψηφώντας πάνω από όλα το στερεότυπο του «υπερπλούσιου».
Τώρα ο κ. Ποροσένκο βρίσκεται για ακόμη μία φορά στο επίκεντρο μιας ιστορίας που οι περισσότεροι ολιγάρχες θα ήθελαν να αποφύγουν. Σύμφωνα με τις τελευταίες δημοσκοπήσεις, ο μεγιστάνας θεωρείται το μεγάλο φαβορί και εκτιμάται ότι θα αποφύγει έναν δεύτερο γύρο με τη βασική αντίπαλό του, την πρώην πρωθυπουργό Γιούλια Τιμοσένκο, η οποία επιμένει ότι τα στοιχεία αυτά είναι εσφαλμένα κι ότι θα επικρατήσει στην αναμέτρηση.
Με τη χώρα να βρίσκεται ακόμη βυθισμένη στην αποσχιστική βία στα ανατολικά, η αυξανόμενη αίσθηση ότι η νίκη του Ποροσένκο είναι αναπόφευκτη επαναχαράσσει την ουκρανική σύγκρουση. Ο Ποροσένκο, ο οποίος έχει σοβαρά επιχειρηματικά συμφέροντα στη Ρωσία, δίνει τη δυνατότητα στο Κρεμλίνο να αποκτήσει έναν ξεκάθαρο συνομιλητή, εξέλιξη που συμβάλλει στην υιοθέτηση ηπιότερων τόνων εκ μέρους του Ρώσου προέδρου, Βλαντιμίρ Πούτιν.
Υστερα από εβδομάδες απειλών για εισβολή, ο Πούτιν μοιάζει τώρα να αποκλείει την πιθανότητα μιας «κριμαϊκού τύπου» προσάρτησης της Ανατολικής Ουκρανίας. Δεν είναι τυχαίο ότι, συγκεκαλυμμένα, υποστήριξε τις προεδρικές εκλογές που πραγματοποιούνται σήμερα στη χώρα. «Μπορεί να επιλέξει ανάμεσα σε ένα είδος εμφυλίου και μια γκρίζα ζώνη, πλήρως απομονωμένος και αντιμέτωπος με έναν υψηλό βαθμό οικονομικών κυρώσεων. Ή να προσπαθήσει να διαπραγματευτεί με αυτόν τον νέο τύπο, που έχει επιχειρήσεις στη Ρωσία και είναι γνωστό ότι δεν είναι ιδιαίτερα εθνικιστής», εξηγεί ο Αντριαν Καρατνίτσκι, ειδικός στην Ουκρανία στο πλαίσιο του Ατλαντικού Συμβουλίου. Ο Ποροσένκο είναι βετεράνος στην ουκρανική πολιτική σκηνή, αφού έχει χρηματίσει υπουργός Εξωτερικών επί προεδρίας Γιούσενκο και υπουργός Οικονομικών επί Γιανουκόβιτς.
«Το επιχείρημα είναι ότι ο Ποροσένκο είναι πραγματιστής και συμμετείχε στην κυβέρνηση Γιανουκόβιτς. Είναι καλός στη σύναψη συμφωνιών. Από αυτήν την άποψη, μπορεί να σημαίνει ότι ο Πούτιν είναι πρόθυμος να του δώσει μια ευκαιρία προκειμένου να αποκομίσει κάτι», προσθέτει ο Καρατνίτσκι.
Εγγυήσεις
Τι ακριβώς θέλει να εξασφαλίσει ο Πούτιν μένει να το δούμε. Ορισμένοι αναλυτές πιστεύουν ότι θέλει μια εγγύηση πως η Ουκρανία δεν θα ενταχθεί στο ΝΑΤΟ. Αλλοι θεωρούν ότι θα συμφωνήσει μόνο σε μια ομοσπονδιακή κυβέρνηση που θα αποδυναμώσει οριστικά το Κίεβο, ενώ άλλοι εκτιμούν ότι θα συνεχίσει να αποσταθεροποιεί τη χώρα. Πρόσφατα ο Ποροσένκο υιοθέτησε συναινετικό ύφος, υποσχόμενος ότι θα γεφυρώσει τις σχέσεις με τη Ρωσία και λέγοντας σε συνέντευξη Τύπου ότι αντιτίθεται στη διοργάνωση δημοψηφίσματος για την ένταξη της Ουκρανίας στο ΝΑΤΟ. Προσπάθησε εξάλλου να αποκαταστήσει την ομαλότητα στη διάρκεια της προεκλογικής του εκστρατείας, διαβεβαίωνοντας τους ψηφοφόρους ότι θα τους παράσχει ασφάλεια αν εκλεγεί, δίνοντας όμως έμφαση σε ένα πιο παραδοσιακό μήνυμα: την απασχόληση. «Ενας νέος τρόπος ζωής σημαίνει ευημερία», είπε ο Ποροσένκο, επαναλαμβάνοντας το σλόγκαν της καμπάνιας του στη διάρκεια πρόσφατης επίσκεψης σε εργοστάσιο γεννητριών στην πόλη Χάρκοβο της Ανατολικής Ουκρανίας.
Η συμφωνία που άνοιξε τον δρόμο
Η υποστήριξη του Ποροσένκο στην ευρωπαϊκή προοπτική της Ουκρανίας θα περιπλέξει προφανώς τις συνομιλίες με τη Ρωσία, αν εκλεγεί. Υπάρχει άλλωστε κι ένα προσωπικό στοιχείο σε οποιαδήποτε διαπραγμάτευση: η ρωσική κυβέρνηση έχει κατασχέσει και κλείσει το βασικό εργοστάσιο της επιχείρησής του, Ρόσεν, στο Λιπέτσκ της Νότιας Ρωσίας.
Κι ενώ η Δύση ανυπομονεί ενώπιον της προοπτικής να γίνει πρόεδρος ο Ποροσένκο, ορισμένοι υποστηρικτές της χρηστής διαχείρισης στην Ουκρανία φοβούνται ότι τα επιχειρηματικά του συμφέροντα και οι σχέσεις του με άλλους ολιγάρχες θα διατηρήσουν τελικά αναλλοίωτο το σημερινό καθεστώς.
Η πορεία του Ποροσένκο προς την προεδρία διευκολύνθηκε σημαντικά τον Μάρτιο όταν ο βασικός του αντίπαλος, ο πρώην πυγμάχος Βιτάλι Κλίτσκο, συμφώνησε να αποσυρθεί από τη διεκδίκηση και να υποστηρίξει τον Ποροσένκο, θέτοντας ταυτόχρονα υποψηφιότητα για δήμαρχος Κιέβου.
Η συμφωνία κλείστηκε σε συνάντηση που πραγματοποιήθηκε στη Βιέννη ύστερα από πρωτοβουλία του Ντμίτρι Φιρτάς, μεγιστάνα του φυσικού αερίου και επί μακρόν πολιτικού πάτρωνα του Γιανουκόβιτς, ο οποίος διατηρεί στενές εμπορικές σχέσεις με την Gazprom. Ο ρόλος του Φιρτάς θορύβησε ορισμένους Δυτικούς αξιωματούχους, οι οποίοι ελπίζουν ότι θα προλάβουν την επανεμφάνιση διεφθαρμένων παρασκηνιακών συμφωνιών, που στοίχειωσαν την Ουκρανία κατά τη σοβιετική εποχή.
