Ασφαλώς ο Βλαντιμίρ Πούτιν δεν αιφνιδιάστηκε από τη φονική εκστρατεία του ουκρανικού στρατού εναντίον των φιλορώσων αυτονομιστών στις περιοχές του Ντονέτσκ και του Λουγκάνσκ, αμέσως μετά τη θριαμβευτική νίκη του Πέτρο Ποροσένκο στις προεδρικές εκλογές της περασμένης Κυριακής. Η αναστολή των επιχειρήσεων τις προηγούμενες ημέρες είχε μόνο στόχο την κατά το δυνατόν ομαλή προσέλευση στις κάλπες. Από τη στιγμή που το Κίεβο διέθετε ένα νέο ηγέτη, με μια ορισμένη νομιμοποίηση -εν μέρει χάρη στον ίδιο τον Πούτιν, ο οποίος φρόντισε να αποσύρει τα στρατεύματά του από τα σύνορα και να αναγνωρίσει εκ των προτέρων τη νομιμότητα της αναμέτρησης- ήταν απολύτως βέβαιο ότι θα επιχειρούσε να ξεκαθαρίσει την κατάσταση στις εξεγερμένες, βιομηχανικές περιοχές, που παράγουν το ένα τρίτο του ουκρανικού ΑΕΠ.
Για τον Ρώσο ηγέτη, η εκλογή του μεγαλοβιομήχανου Ποροσένκο έμοιαζε με το λιγότερο κακό. Ο επονομαζόμενος «βασιλιάς της σοκολάτας» είναι διαβόητος για τον πολιτικό του πραγματισμό: χρημάτισε υπουργός Εξωτερικών επί φιλοδυτικού προέδρου Γιούσενκο, αλλά αυτό δεν τον εμπόδισε να αναλάβει το υπουργείο Οικονομικών επί του φιλορώσου προέδρου Γιανουκόβιτς. Στην προεκλογική περίοδο, δεσμεύτηκε ότι θα υπογράψει αμέσως μετά την εκλογή του την επίμαχη συμφωνία σύνδεσης με την Ε.Ε., η ακύρωση της οποίας από τον Γιανουκόβιτς είχε πυροδοτήσει την εξέγερση του Μαϊντάν στο Κίεβο. Ωστόσο, απέκλεισε ρητά την ένταξη της Ουκρανίας στο ΝΑΤΟ, σεβόμενος έτσι μια από τις βασικές κόκκινες γραμμές του Κρεμλίνου.
Τέλος, ο Ποροσένκο υποσχέθηκε συνταγματική αναθεώρηση, η οποία θα προσφέρει ισχυρή αποκέντρωση στις ανατολικές περιοχές με το έντονο ρωσικό στοιχείο, κάτι που επιτρέπει στη Μόσχα να ελπίζει ότι θα διατηρήσει ισχυρή επιρροή στη βιομηχανική καρδιά της Ουκρανίας. Τούτων δοθέντων, ο Πούτιν είχε ισχυρούς λόγους να αρκεσθεί στην προσάρτηση της Κριμαίας και να μην κλιμακώσει την κρίση στην Ανατολική Ουκρανία. Με την αναδίπλωσή του, απέφυγε τις οδυνηρές κυρώσεις από τη Δύση και, ίσως το κυριότερο, την ανατίναξη της στρατηγικής, ενεργειακής γέφυρας Μόσχας – Βερολίνου, κάτι που επίμονα επιδιώκει η Ουάσιγκτον.
Το λουτρό αίματος που ακολούθησε, όμως, την εβδομάδα που πέρασε, δημιουργεί καινούργια δεδομένα. Ο ουκρανικός στρατός και κυρίως η νεοπαγής Εθνοφρουρά, δημιουργημένη από τους ακροδεξιούς πολιτικούς που προΐστανται των υπηρεσιών Ασφαλείας, βομβάρδισαν με ρουκέτες και όλμους όχι μόνο τους ένοπλους φιλορώσους, αλλά και κατοικημένες περιοχές, αδιαφορώντας για τις απώλειες αμάχων. Το νεκροτομείο του Ντονέτσκ γέμισε με πολλές δεκάδες, ίσως και εκατοντάδες πτώματα, πολλά από τα οποία ήταν φρικτά διαμελισμένα, σιωπηλοί μάρτυρες μιας τραγωδίας που συνεχιζόταν όταν γράφονταν αυτές οι γραμμές. Εάν η «αντιτρομοκρατική», κατά το Κίεβο, επιχείρηση κλιμακωθεί με μαζική εισβολή στα μεγάλα αστικά κέντρα του Ντονέτσκ και του Λουγκάνσκ, δεν αποκλείεται να δούμε σκηνές που θα παραπέμπουν σε Σεράγεβο και Γκρόζνι.
Τι θα πράξει ο Βλαντιμίρ Πούτιν σε μια τέτοια εξέλιξη των πραγμάτων; Θα αρκεστεί σε πλατωνικές διαμαρτυρίες, δίνοντας την εικόνα ενός απολύτως κυνικού πολιτικού, που χρησιμοποιεί τους εξεγερμένους ομοεθνείς του σαν πιόνια, που μπορούν να θυσιαστούν χωρίς πολλή σκέψη στη μεγάλη σκακιέρα του κρατικού συμφέροντος; Σε αυτήν την περίπτωση δεν θα εισπράξει μόνο την κατακραυγή απ’ όσους Ουκρανούς φιλορώσους τον έβλεπαν μέχρι χθες ως σωτήρα. Κινδυνεύει να προκαλέσει την οργή πολλών και στο εσωτερικό της Ρωσίας, αναιρώντας ο ίδιος τον μύθο του «σιδερένιου ηγέτη» που με τόσο μόχθο καλλιεργούσε επί χρόνια.
Οχι λιγότερο οδυνηρή διαγράφεται η απομυθοποίηση για τον ουκρανικό λαό. Από την εξέγερση του Μαϊντάν, που υποτίθεται ότι θα έβαζε τέλος στο μαφιόζικο κράτος των ολιγαρχών, καταλήξαμε στην εκλογή ενός από τους ισχυρότερους ολιγάρχες στην προεδρία της χώρας. Οι δύο πλουσιότεροι ολιγάρχες, ο Ρινάτ Αχμέτοφ και ο Ντιμίτρο Φιρτάς, εξαγόρασαν τους βουλευτές που χρειάζονταν ώστε να εξασφαλιστεί κοινοβουλευτική νομιμοποίηση στην πραξικοπηματική ανατροπή του Γιανουκόβιτς. Ενας άλλος ολιγάρχης, ο Ιγκόρ Κολομοΐσκι, διορίστηκε κυβερνήτης του Δνειπεροπετρόφσκ, όπου έφτιαξε ομάδες «εθελοντών» πολιτοφυλάκων, στην ουσία πληρωμένων δολοφόνων, που αμείβονται με 10.000 δολάρια για κάθε ένοπλο αυτονομιστή που θα παραδίδουν ζωντανό ή νεκρό. Κατά τα λοιπά, η δημοκρατία και οι ευρωπαϊκές αξίες έχουν νικήσει στην Ουκρανία…
Στροφή της Μόσχας προς την Ασία
Η προοπτική σταδιακού απογαλακτισμού της Δύσης από τους ρωσικούς υδρογονάνθρακες επέβαλε στη Ρωσία να επιταχύνει την αναζήτηση εναλλακτικών λύσεων στην Ασία. Πρώτο βήμα ήταν η υπογραφή συμφωνίας- μαμούθ, βάθους 30 χρόνων, για την προμήθεια ρωσικού φυσικού αερίου από την Κίνα. Η συμφωνία είχε πέραν της οικονομικής και μεγάλη πολιτική σημασία: το Πεκίνο ενίσχυσε τη στρατηγική συμμαχία του με τη Μόσχα, αψηφώντας τις πιέσεις της Ουάσιγκτον – η οποία, βεβαίως, δεν θα έπρεπε να περιμένει και τίποτα διαφορετικό, από τη στιγμή που πήρε το μέρος της Ιαπωνίας στις εδαφικές διενέξεις της με την Κίνα.
Δεύτερος σταθμός υπήρξε η συμφωνία που υπέγραψαν την περασμένη Πέμπτη στην Αστάνα οι ηγέτες του Καζαχστάν, της Λευκορωσίας και της Ρωσίας για τη δημιουργία «Ευρασιατικής Ενωσης». Μιας ενεργειακής, εμπορικής και βιομηχανικής κοινότητας 170 εκατ., η οποία παρέχει σε όλους τους πολίτες της το δικαίωμα της ελεύθερης εγκατάστασης και εργασίας. Γεγονός παραμένει ότι, χωρίς την Ουκρανία, η «Ευρασιατική Ενωση» ωχριά ενώπιον των αρχικών φιλοδοξιών του Βλαντιμίρ Πούτιν.
