Οπως συμβαίνουν λάθη παντού, έτσι συμβαίνουν και στον τομέα της οικονομίας. Μόνο που εκεί κοστίζουν και μάλιστα ορισμένες φορές κοστίζουν πολύ. Τα δύο πιο πρόσφατα παραδείγματα που ήρθαν αυτές τις ημέρες στο φως της επικαιρότητας, η ανακοίνωση λανθασμένων στοιχείων για τον δείκτη μεταποίησης στις ΗΠΑ και η δημόσια επίπληξη της Standard & Poors για την εσφαλμένη ανακοίνωση της υποβάθμισης της Γαλλίας το 2001, υπενθυμίζουν μια σειρά λαθών που στοίχισαν πολλά χρήματα, φήμη και αξιοπιστία που είχε χτιστεί στη διάρκεια πολλών ετών. Χθες το αμερικανικό Ινστιτούτο Διαχείρισης Εφοδιασμού (ISM) απέστειλε λανθασμένα στοιχεία σχετικά με τον δείκτη υπευθύνων παραγγελιών (PMI) στη μεταποίηση, ανακοινώνοντας ότι ο δείκτης διαμορφώθηκε στο 53,2 τον Μάιο. Τρεις ώρες αργότερα, το ISM διόρθωσε το λάθος του, ανακοινώνοντας ότι ο δείκτης διαμορφώθηκε στο 55,4, στο μεταξύ όμως είχαν διενεργηθεί χιλιάδες συναλλαγές στα χρηματιστήρια με βάση τα λανθασμένα στοιχεία και με άγνωστο μέχρι στιγμής κόστος. Η αρχική έκθεση του ISM υποδήλωνε σημαντική επιβράδυνση της μεταποίησης στις ΗΠΑ, ωστόσο πολύ γρήγορα οικονομικοί αναλυτές εντόπισαν ότι κάτι δεν πηγαίνει καλά.
Συγκεκριμένα, οι οικονομολόγοι του ISM είχαν χρησιμοποιήσει τον συντελεστή εποχικής προσαρμογής του Απριλίου στα στοιχεία του Μαΐου με συνέπεια το αποτέλεσμα να είναι λανθασμένο. Η αρχική αντίδραση των επενδυτών ήταν να πουλήσουν μετοχές και να αγοράσουν αμερικανικά ομόλογα των οποίων η αξία ανέβηκε. Αφότου οι φήμες περί λάθους άρχισαν να κάνουν τον γύρο της αγοράς, οι επενδυτές πούλησαν αμερικανικά ομόλογα με αποτέλεσμα η απόδοση του δεκαετούς να αυξηθεί στο 2,54%.
Τον Απρίλιο η αμερικανική τράπεζα Bank of America αναγνώρισε ότι επί σειρά ετών ανέφερε λανθασμένα στοιχεία στην κεντρική τράπεζα (Fed) σχετικά με την κεφαλαιακή της επάρκεια. Το λάθος στοίχισε στην BofA την ανάκληση του σχεδίου για καταβολή μερίσματος και επαναγορά μετοχών και βεβαίως επέφερε πλήγμα στη φήμη της τράπεζας. Ενα άλλο σημαντικό λάθος συνέβη το 1999, όταν η NASA έχασε στο Διάστημα έναν δορυφόρο της, επειδή η ίδια χρησιμοποίησε για την κατασκευή του το μετρικό σύστημα, ενώ ο εργολάβος το αγγλικό σύστημα, με αποτέλεσμα να μην είναι δυνατή η μετάδοση οδηγιών πλοήγησης στον δορυφόρο. Σε τελική ανάλυση, το σφάλλειν ανθρώπινον, τουλάχιστον όμως να μη χάνονται ζωές.
Το σφάλμα της S&P και η επίπληξη
Το δεύτερο λάθος που επανήλθε στην επικαιρότητα έγινε από τον αμερικανικό οίκο S&P το 2011, όταν ανακοίνωσε σε πελάτες του, λανθασμένα, ότι υποβάθμισε την πιστοληπτική ικανότητα της Γαλλίας. Χθες η Ευρωπαϊκή Αρχή Κινητών Αξιών και Αγορών (ESMA) ανακοίνωσε ότι τιμώρησε την S&P με δημόσια επίπληξη, διότι το λάθος του 2011 οφείλεται σε «ανεπιτυχή έλεγχο» στο εσωτερικό του οργανισμού. Επειτα από έρευνες, η ESMA κατέληξε ότι το λανθασμένο μήνυμα ηλεκτρονικού ταχυδρομείου με την ένδειξη «ΥΠΟΒΑΘΜΙΣΗ Γαλλικής Δημοκρατίας» εστάλη επειδή οι υπάλληλοι της S&P χρησιμοποιούσαν την ίδια βάση δεδομένων για την αξιολόγηση εθνικών τραπεζικών συστημάτων και εθνικών κρατών. Πρόκειται για την πρώτη τιμωρία οίκου αξιολόγησης από την ESMA, ωστόσο πολλοί αναλυτές θεωρούν ότι η δημόσια επίπληξη δεν αποτελεί σοβαρή τιμωρία. Η αξιοπιστία της S&P μπορεί να μην ωφελήθηκε από την επίπληξη, αλλά οι οίκοι αξιολόγησης επέζησαν αφότου απέτυχαν να προειδοποιήσουν τους επενδυτές για ορισμένες από τις μεγαλύτερες οικονομικές καταστροφές όπως η κρίση ακινήτων στις ΗΠΑ το 2007, η χρεοκοπία της Enron το 2001, η κατάρρευση του ιρλανδικού τραπεζικού τομέα το 2010 και πολλά άλλα.
