Επειτα από επτά μήνες απραξίας, η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα (ΕΚΤ) εξαπέλυσε χθες μια πρώτη ομοβροντία ριζοσπαστικών μέτρων με στόχο να ενισχύσει τον δανεισμό προς επιχειρήσεις και να καταπολεμήσει τον πολύ χαμηλό πληθωρισμό που απειλεί την Ευρωζώνη.
Παράλληλα, ο πρόεδρος της κεντρικής τράπεζας, Μάριο Ντράγκι, τόνισε ότι η ΕΚΤ είναι έτοιμη να προχωρήσει σε νομισματική χαλάρωση εφόσον αυτό απαιτηθεί, λέγοντας χαρακτηριστικά πως «νομίζουμε ότι είναι σημαντικό πακέτο. Τελειώσαμε; Η απάντηση είναι όχι. Αν χρειαστεί, στο πλαίσιο της εντολής μας, δεν τελειώσαμε εδώ». Η αντίδραση των αγορών ήταν θετική με κέρδη για τα χρηματιστήρια παγκοσμίως και τα κρατικά ομόλογα των χωρών της περιφέρειας, ωστόσο το ευρώ, αν και αρχικά υποχώρησε κατά 0,3% έναντι του δολαρίου, πολύ γρήγορα ανέκαμψε στο προηγούμενο επίπεδο.
Η δέσμη μέτρων που ανακοίνωσε χθες ο πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας, Μάριο Ντράγκι, εξέπληξε, ελαφρώς, τις αγορές με την έννοια ότι τα μέτρα που περιλαμβάνει ήταν λίγο-πολύ αναμενόμενα, ωστόσο κανένας δεν περίμενε να υιοθετηθούν όλα μαζί. Η παροχή νέων, στοχευμένων, μακροπρόθεσμων δανείων (TLTRO) προς τις τράπεζες, ύψους 400 δισεκατομμυρίων ευρώ με σταθερό επιτόκιο, έχει στόχο να ενισχύσει τον δανεισμό προς μικρομεσαίες επιχειρήσεις, ιδίως προς αυτές της περιφέρειας που ακόμη υποφέρουν από πιστωτική ασφυξία. Τα νέα δάνεια θα είναι τετραετούς διάρκειας και θα προσφέρονται στις τράπεζες υπό όρους, ώστε αυτή τη φορά να διοχετευθούν αποκλειστικά στις μικρομεσαίες επιχειρήσεις (εξαιρούνται στεγαστικά δάνεια).
Το σημαντικό ερώτημα, που θα απαντηθεί τους επόμενους μήνες, είναι αν οι τράπεζες θα πάρουν τα νέα δάνεια και αν θα υπάρξει ζήτηση από τον επιχειρηματικό κόσμο, κυρίως τις μικρομεσαίες επιχειρήσεις της περιφέρειας. «Οι στοχευμένες ενέσεις ρευστότητας (TLTRO) θα μπορούσαν να αποδειχτούν ισχυρό εργαλείο εάν το αρχικό τους μέγεθος δεν περιοριζόταν στα 400 δισ. ευρώ. Θα βοηθήσουν τις τράπεζες να αυξήσουν τον δανεισμό προς την πραγματική οικονομία μόλις ολοκληρωθούν τα τραπεζικά stress tests», σχολιάζει ο κ. Χόλγκερ Σμίντινγκ, επικεφαλής οικονομολόγος της Berenberg Bank.
Ο κ. Ντράγκι δήλωσε χθες ότι περιμένει πως οι επιπτώσεις των μέτρων στην πραγματική οικονομία θα φανούν σε τρία-τέσσερα τρίμηνα, αφότου ολοκληρωθεί ο έλεγχος των τραπεζών τον Νοέμβριο, που προς το παρόν ωθεί τις τράπεζες να περιορίζουν τον ισολογισμό τους. Ριζοσπαστικό είναι το μέτρο της υιοθέτησης, για πρώτη φορά από μεγάλη κεντρική τράπεζα, αρνητικών επιτοκίων 0,10% για τις τράπεζες που φυλάσσουν τα χρήματά τους στην ΕΚΤ. Θεωρητικά η πληρωμή τέλους από τις τράπεζες θα πρέπει να τις ενθαρρύνει να ενεργοποιήσουν τ’ αδρανή κεφάλαιά τους και να ενισχύσουν τον δανεισμό, ωστόσο η πρακτική αξία του μέτρου δεν αναμένεται να είναι σημαντική.
Το ίδιο ισχύει και για τη μικρή μείωση του βασικού επιτοκίου δανεισμού από το 0,25% στο 0,15%. «Το πακέτο είναι ευπρόσδεκτο και περιμένουμε να έχει θετική επίδραση, αν και θα χρειαστεί καιρός μέχρι να ενισχυθεί ο πληθωρισμός και είναι πιθανό ότι θα χρειαστεί να ληφθούν και νέα μέτρα», εκτιμά ο κ. Γκούντραμ Γουλφ, διευθυντής του think tank Bruegel στις Βρυξέλλες.
Αλλα μέτρα περιλαμβάνουν την επέκταση του απεριόριστου δανεισμού των τραπεζών έως το τέλος του 2016 και την επίσπευση της προεργασίας σχετικά με πιθανές αγορές τιτλοποιημένων ενυπόθηκων δανείων (ABS), μια περιορισμένη μορφή νομισματικής χαλάρωσης, ενώ επιπρόσθετη ρευστότητα 165 δισεκατομμυρίων ευρώ θα «πέσει» στην αγορά αφού διακόπτεται η άντληση της ρευστότητας από τις περασμένες αγορές κρατικών ομολόγων (SMP).
Η ομοβροντία μέτρων πυροδοτήθηκε αφότου χθες οι οικονομολόγοι της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας αναθεώρησαν επί τα χείρω τις προβλέψεις τους για τον πληθωρισμό μέχρι και το 2016.
Παρόλο που σχεδόν οι πάντες καλωσόρισαν τα νέα μέτρα, υπάρχουν πολλοί οικονομικοί αναλυτές που θεωρούν ότι αυτά δεν είναι επαρκή ώστε να ενισχύσουν σημαντικά την ανάκαμψη της Ευρωζώνης, και ότι είναι πιθανό να χρειαστεί η μαζική αγορά περιουσιακών στοιχείων, δηλαδή το τύπωμα χρήματος, κατά το παράδειγμα των ΗΠΑ, της Βρετανίας και της Ιαπωνίας.
Η γερμανική ατμομηχανή
Υστερα από μήνες κωλυσιεργίας, η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα (ΕΚΤ) ενήργησε σε διάφορα μέτωπα για να αντιμετωπίσει τον χαμηλό πληθωρισμό στην Ευρωζώνη. Τα μέτρα που έλαβε ήταν απαραίτητα για να ενισχυθεί η ανάπτυξη στο σύνολο της Ευρωζώνης και να εξαρτάται λιγότερο από τη Γερμανία. Μέχρι σήμερα, η ισχυρή ανάπτυξη στη Γερμανία κατάφερε να αποτρέψει μια επιδείνωση των οικονομικών συνθηκών στην Ευρωζώνη. Αναμένεται δε να διαμορφωθεί στο 2% το 2014-15. Αλλά για το καλό της Ευρωζώνης, και της ίδιας της Γερμανίας, δεν θα πρέπει να γίνεται αυτάρεσκη για τις οικονομικές επιδόσεις της. Οι αντοχές της γερμανικής οικονομίας δεν πρέπει να υποτιμώνται. Παράλληλα, όμως, εμμένουν αδυναμίες σαν τη χαμηλή ζήτηση στην εγχώρια οικονομία ή την καθυστέρηση μεταρρυθμίσεων σε συγκεκριμένες υπηρεσίες, όπως η ρύθμιση στην αμοιβή των αρχιτεκτόνων ή των πολιτικών μηχανικών. Πρόσφατα οπισθοδρόμησε με τη μεταρρύθμιση του συνταξιοδοτικού, με βάση την οποία ορισμένοι πολίτες έχουν το δικαίωμα να αποσυρθούν με πλήρη σύνταξη στα 63 από τα 65 έτη. Οι Γερμανοί μπορεί να είναι περήφανοι για το πλεόνασμα στο ισοζύγιο τρεχουσών συναλλαγών, το οποίο απεικονίζει το σθένος του μεταποιητικού κλάδου της, αλλά θα μπορούσε θα θεωρηθεί ως μια αδυναμία της εγχώριας οικονομίας στις επενδύσεις και στην κατανάλωση.
