«Υπήρξαν νύχτες χωρίς ύπνο, αφού δεν ήξερες ουσιαστικά σε ποιο νομισματικό καθεστώς θα ξυπνήσεις» εξομολογήθηκε ο απελθών διοικητής της Τράπεζας της Ελλάδος κ. Γιώργος Προβόπουλος, μιλώντας χθες σε δημοσιογράφους στο περιθώριο της εκδήλωσης που πραγματοποίησε η Κεντρική Τράπεζα για την παρουσίαση δύο βιβλίων που καταγράφουν την πολύχρονη ιστορία της, από τις 14 Μαΐου -ημερομηνία ίδρυσής της- μέχρι σήμερα. «Οι εξελίξεις και η ένταση ήταν τόση, που με υποχρέωσαν να μη λείψω ούτε μία μέρα από τα καθήκοντά μου» σημείωσε και οι μνήμες της περιόδου, που είναι νωπές για όλους, δύσκολα μπορούν να διαψεύσουν αυτή την αγωνία, που εξέφρασε χθες με αφορμή την ολοκλήρωση της θητείας του.
Οι πρωτοβουλίες της ΤτΕ για να αντιμετωπίσει τη μαζική εκροή καταθέσεων, όταν η χώρα κλήθηκε να πάρει δύσκολες αποφάσεις κατά τη διάρκεια της τελευταίας πενταετίας με κορύφωση τις διπλές εκλογές τον Ιούνιο του 2012, αποτελεί κοινό μυστικό, που έχει καταγραφεί μέχρι σήμερα σε δεκάδες δημοσιεύματα. Η αναλυτική ωστόσο αποτύπωση των γεγονότων της περιόδου εκείνης από την πλευρά ενός εκ των βασικών διαχειριστών της κρίσης, μέσα από ένα συνεκτικό βιβλίο με τον τίτλο «Το Χρονικό της Μεγάλης Κρίσης ΤτΕ 2008 – 2013», γίνεται αφορμή για να ανακαλέσουμε τις μνήμες της περιόδου και να διδαχθούμε από αυτές.
Αν και το βιβλίο δεν είναι γραμμένο με δραματικούς τόνους, αφού συντάκτες του είναι στελέχη του Κέντρου Πολιτισμού, Ερευνας και Τεκμηρίωσης της ΤτΕ, πίσω από τους στυγνούς αριθμούς και τα ψυχρά διαγράμματα, αποτυπώνεται η προσπάθεια της περιόδου να μην υπάρξει ούτε ένα κατάστημα και ούτε ένα ATM’s ακόμη και στο πιο απομακρυσμένο χωριό, χωρίς επαρκή ρευστότητα. Στόχος να αποφευχθεί πάση θυσία οποιαδήποτε υποψία έλλειψης χρημάτων στις τράπεζες και με αυτό τον τρόπο να αποτραπεί και κάθε ενδεχόμενο που θα μπορούσε να οδηγήσει ακόμη και στην κατάρρευση μιας τράπεζας και εν τέλει στην απώλεια χρημάτων για τους καταθέτες.
Η έκτακτη κατάσταση στην οποία βρέθηκε η χώρα αποτυπώθηκε από την πρώτη στιγμή στη συμπεριφορά των καταθετών, αφού όπως αναφέρουν οι συντάκτες του βιβλίου «από την ημερομηνία ανακοίνωσης της πρώτης δέσμης μέτρων για τον δημόσιο τομέα, δηλαδή τον Φεβρουάριο του 2010, μέχρι και τις εκλογές της 17ης Ιουνίου του 2012, η αξία των τραπεζογραμματίων ευρώ σε κυκλοφορία, υπερδιπλασιάστηκε (+138%) και ανήλθε στα 47,7 δισ. ευρώ έναντι 20 δισ. ευρώ, ξεπερνώντας κατά πολύ τον μέσο όρο των προηγούμενων ετών (7,5% ετησίως). Η ανάλυση της ζήτησης σε εβδομαδιαία βάση, όπως αυτή καταγράφεται από τους ανθρώπους που βρέθηκαν πίσω από τα «γκισέ» της ΤτΕ, δείχνει ότι η δραματικότητα των στιγμών κορυφώθηκε σε 11 κρίσιμες εβδομάδες, όταν οι εκροές χρημάτων ξεπέρασαν το 1 δισ. ευρώ, τη στιγμή που πριν από την έναρξη της κρίσης, οι εκροές ήταν μόλις 112 εκατ. ευρώ κατά μέσο όρο τον μήνα και όχι την… εβδομάδα!
Η αγωνία του κεντρικού τραπεζίτη δοκιμάστηκε αρκετές φορές. Η πρώτη ήταν την εβδομάδα ανακοίνωσης της εισόδου της Ελλάδος στο Μνημόνιο, τον Απρίλιο του 2010, όταν οι εκροές έφτασαν το 1,5 δισ. ευρώ. Ακολούθησε η εβδομάδα μεταξύ 22 και 26 Μαρτίου, όταν υπήρξαν φήμες για την κήρυξη της χώρας σε πτώχευση με εκροές 2 δισ. ευρώ, αλλά η αγωνία έφτασε στο απόγειό της, την εβδομάδα πριν από τις επαναληπτικές εκλογές του Ιουνίου του 2012, όταν οι εκροές εκτοξεύθηκαν στα 3 δισ. ευρώ (!).
Τις κρίσιμες εκείνες στιγμές που η φημολογία έκανε λόγο ακόμα και για τύπωμα χρηματονομισμάτων σε δραχμές σε κάποιο άδυτο υπόγειο του Εθνικού Νομισματοκοπείου, η ΤτΕ λειτούργησε ψύχραιμα και αποτελεσματικά. Οπως αναφέρουν οι συντάκτες του βιβλίου, στο Κέντρο Επεξεργασίας και Διακίνησης Χρηματικού στις 14 και 15 Ιουνίου, εξυπηρετήθηκαν αντίστοιχα, 76 και 71 οχήματα χρηματαποστολών, έναντι μέσου όρου 20 οχημάτων για παραδόσεις μια συνήθη ημέρα.
Ο ρόλος της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας προκειμένου να έρθει εις πέρας το τιτάνιο αυτό έργο, υπήρξε καθοριστικός. Σε συνεργασία με την ΤτΕ πραγματοποίησε τρεις έκτακτες χρηματοπαραλαβές από άλλες εθνικές κεντρικές τράπεζες. Τα ειδικά αεροπλάνα που πέταξαν μία φορά από την Ιταλία και δύο φορές από την Αυστρία, μετέφεραν 5,2 δισ. ευρώ και τροφοδότησαν με άφθονο ρευστό τις ελληνικές τράπεζες. Οι πολίτες μπόρεσαν να ψηφίσουν κατά συνείδηση…
