Αν κοιτάξει κανείς το ελληνορθόδοξο κοιμητήριο του Σισλί της Κωνσταντινούπολης από ψηλά, ίσως από τους τελευταίους ορόφους των νεότευκτων ουρανοξυστών που το περιτριγυρίζουν απειλητικά, το βλέμμα του θα περιπλανηθεί σε έκταση 40 στρεμμάτων με κατάλευκα μνήματα που χωρίζονται από συστάδες κυπαρισσιών. Θα δει τον τρούλο της εκκλησίας της Μεταμόρφωσης του Σωτήρος που αποπερατώθηκε το 1888, με δαπάνες της οικογένειας Σκυλίτση. Σε αυτήν την περιχαρακωμένη λωρίδα γης, σ’ ένα ολοζώντανο μουσείο γλυπτικής και αρχιτεκτονικής, υπάρχουν τα πιο όμορφα ταφικά μνημεία, ίδια σε αρχοντιά με εκείνα του Περ Λασέζ στο Παρίσι.
Πάνω στο μάρμαρο είναι σμιλεμένα τα ονόματα των μελών της οικογένειας Νεγρεπόντη, Σκυλίτση, Ζαρίφη, ονόματα τραπεζιτών, εμπόρων, κληρικών, λογίων, διδασκάλων, καλλιτεχνών, επιστημόνων που μεγαλούργησαν στην Πόλη κατά την ακμή του ελληνισμού μετά τις μεταρρυθμίσεις του Τανζιμάτ και πριν από την εθνικιστική λαίλαπα που ξερίζωσε τους Ρωμιούς από την κοιτίδα τους. Σαράντα από αυτά τα μεγαλειώδη σε κομψότητα μνημεία αποκαταστάθηκαν προσφάτως από τις φθορές του χρόνου και τις βεβηλώσεις που έχουν υποστεί κατά καιρούς (κατά τα Σεπτεμβριανά και όχι μόνον). Το έργο ολοκληρώθηκε χάρη σε δωρητές αλλά και στον μόχθο Ελλήνων και Τούρκων τεχνιτών και συντηρητών. Και χθες στην κατάμεστη αίθουσα του Κολλεγίου Αθηνών, παρουσία του Πατριάρχη κ.κ. Βαρθολομαίου και του Πατριάρχη κ.κ. Ιερώνυμου καθώς και εκπροσώπων από πλήθος φορέων, προβλήθηκε σε κλίμα συγκίνησης το ντοκιμαντέρ «Τότε μόνο πεθαίνουν οι νεκροί, όταν τους λησμονάνε οι ζωντανοί» σε σκηνοθεσία Αγγελικής Αριστομενοπούλου, που εστιάζει στην παρουσία του ελληνικού στοιχείου και την τεράστια σημασία του Σισλί ως του μεγαλύτερου ελληνορθόδοξου νεκροταφείου της Τουρκίας. Λόγω της στρατηγικής του θέσης, κινδυνεύει όσο ποτέ να γίνει βορά της αχαλίνωτης οικοδομικής ανάπτυξης των τελευταίων ετών.
«Τα κοιμητήρια δεν είναι τόποι σιωπής αλλά μάρτυρες πεπραγμένων. Ομιλούν, δεν σιωπούν» είπε ο Πατριάρχης κ.κ. Βαρθολομαίος, συμπληρώνοντας ότι η προστασία του είναι χρέος μας διότι είναι αδύνατον να διαγράψουμε τους πατέρες μας και να αποκοπούμε από τις ρίζες μας.
Ο Πατριάρχης, που βρίσκεται στην Αθήνα για τριήμερη επίσκεψη, συναντήθηκε χθες με τον κ. Ευ. Βενιζέλο, ο οποίος εξήρε την αναβάθμιση της διεθνούς θέσης του Οικουμενικού Πατριαρχείου και έκανε λόγο για ιστορική προσφορά του Πατριάρχη. Εκείνος ευχήθηκε στην κυβέρνηση επιτυχία στο έργο της και χαρακτήρισε τις επισκέψεις στους Αγίους Τόπους και τις συναντήσεις με τον Πάπα σπουδαία γεγονότα στη ζωή της Εκκλησίας.
