Η αύξηση των συντελεστών φορολογίας δεν σημαίνει περισσότερα έσοδα. Αντίθετα, η απόδοση ενός φορολογικού συστήματος εξαρτάται από δύο βασικούς παράγοντες: τον οικονομικό κύκλο και την αποτελεσματικότητα του φοροεισπρακτικού μηχανισμού.
Στα συμπεράσματα αυτά συγκλίνουν τα στοιχεία της Eurostat. Χαρακτηριστικό παράδειγμα που επιβεβαιώνει τα παραπάνω αποτελεί η Ελλάδα, όταν συγκρίνεται, για παράδειγμα, με τη Γερμανία.
Στην Ελλάδα τα έσοδα που εισπράττει το κράτος από τη φορολογία (ως ποσοστό του ΑΕΠ) παραμένουν σχεδόν σταθερά τα τελευταία χρόνια, παρά τις απανωτές αυξήσεις των φόρων. Επίσης, οι εισπράξεις από έμμεσους φόρους (ΦΠΑ) ως ποσοστό των συνολικών εσόδων είναι σταθερές μολονότι οι συντελεστές έχουν αυξηθεί.
Ετσι, λοιπόν, τα έσοδα από ΦΠΑ τα τελευταία χρόνια παραμένουν γύρω στο 16% των συνολικών, ενώ ο συντελεστής έχει αυξηθεί από το 19% στο 23%.
Αντίθετα, στη Γερμανία, με τον συντελεστή του ΦΠΑ στο 19%, τα έσοδα φτάνουν στο 19,8% των εσόδων. Με άλλα λόγια, η Ελλάδα εισπράττει έσοδα από ΦΠΑ σαν να είχε τον συντελεστή στο 16%-17% και η Γερμανία σαν να ήταν ο συντελεστής γύρω στο 20%.
Τα ίδια συμπεράσματα προκύπτουν αν δούμε τη συνολική εικόνα. Η συνολική φορολογική επιβάρυνση (περιλαμβανομένων κοινωνικών εισφορών) στην Ελλάδα το 2012 ήταν, σύμφωνα με την Eurostat, στο 33,7% του ΑΕΠ, όσο ακριβώς ήταν και το 2002, παρ’ όλο που η φορολογία είχε αυξηθεί πολύ στο διάστημα 2010-2012.
Στην πρόσφατη έκθεσή της για τη νομισματική πολιτική το 2013-2014 η Τράπεζα της Ελλάδος παρατηρεί ότι η αποδοτικότητα του ΦΠΑ μειώνεται τα τελευταία χρόνια παρά την αύξησή του από το 19% στο 23%. Σύμφωνα με την ΤτΕ, αιτία αυτής της ασυμβατότητας είναι ο οικονομικός κύκλος, δηλαδή αν αυξάνεται ή όχι το μέγεθος της οικονομίας. Οταν αυξάνεται το ΑΕΠ, αυξάνονται και τα φορολογικά έσοδα και το αντίστροφο. Επίσης, πάντα σύμφωνα με την ΤτΕ, υπάρχει σημαντική σχέση μεταξύ φορολογικών ελέγχων και φορολογικών εσόδων, κοινώς όσο πιο αναποτελεσματικός ο μηχανισμός πάταξης της φοροδιαφυγής, τόσο μεγαλύτερη είναι αυτή. Ισως έτσι να εξηγείται γιατί ο τεκμαρτός φορολογικός συντελεστής στην κατανάλωση (κυρίως ΦΠΑ), δηλαδή τα πραγματικά έσοδα από την έμμεση φορολογία, ήταν στην Ελλάδα στο 16,1% των δυνητικών εσόδων το 2002 και αυξήθηκε μόλις στο 16,2% το 2012, παρ’ όλο που ο βασικός συντελεστής ΦΠΑ ήταν 18% το 2002 και αυξήθηκε στο 23% το 2012, με το ελληνικό ΑΕΠ να είναι στο ίδιο σχεδόν επίπεδο.
Η ΤτΕ σημειώνει έναν ακόμη παράγοντα, δηλαδή τα καταναλωτικά πρότυπα, κοινώς τη στροφή από είδη «πολυτελείας» που είχαν υψηλότερο συντελεστή ΦΠΑ σε είδη βασικής ανάγκης που έχουν χαμηλότερο συντελεστή.
Επίσης, τα στοιχεία της δείχνουν αφενός ότι τα τελευταία χρόνια έχει αυξηθεί σημαντικά η φορολογία, αφετέρου ότι τα έσοδα από ορισμένες πηγές παραμένουν ιδιαίτερα χαμηλά όταν αυτά συγκρίνονται με το ΑΕΠ. Για παράδειγμα, τα έσοδα από τον ΦΠΑ το 2008 αντιστοιχούσαν στο 7,3% του ΑΕΠ, ενώ το 2012 στο 7,1%.
Το γεγονός αυτό καταδεικνύει σαφώς τη μείωση της κατανάλωσης, δεδομένου ότι η χώρα μας έχει από τους υψηλότερους συντελεστές ΦΠΑ στην Ευρωπαϊκή Ενωση. Ταυτόχρονα, δείχνει το μέγεθος της φοροδιαφυγής.
Η Ελλάδα εμφανίζει την τρίτη υψηλότερη αύξηση στην Ε.Ε. στη φορολογική επιβάρυνση, δηλαδή στα φορολογικά έσοδα ως ποσοστό του ΑΕΠ, καθώς από 32,4% του ΑΕΠ που ήταν το 2011 αυξήθηκαν σε 33,7% το 2012. Ωστόσο, τα φορολογικά έσοδα ως ποσοστό του ΑΕΠ παραμένουν συγκριτικά χαμηλά. Συγκεκριμένα, στην Ευρωπαϊκή Ενωση των «28» αντιστοιχούν στο 39,4% και στην Ευρωζώνη στο 40,4%, όταν στην Ελλάδα το ποσοστό αυτό διαμορφώνεται στο 33,7% του ΑΕΠ. Στην πρώτη πεντάδα των χωρών της Ε.Ε. με την υψηλότερη φορολόγηση της ακίνητης περιουσίας είναι η Ελλάδα. Συγκεκριμένα, κατέχει την 5η θέση με φόρους που αντιστοιχούν στο 1,4% του ΑΕΠ το 2012 έναντι μόλις 0,4% το 2010 (πριν εφαρμοσθεί το ΕΕΤΗΔΕ). Η Ισπανία βρίσκεται στην 8η θέση όπου οι φόροι στην ακίνητη περιουσία αντιστοιχούν στο 1,2% του ΑΕΠ, ενώ στην Πορτογαλία στο 0,7%. Πρώτη, πάντως, είναι η Γαλλία, με τους φόρους στην ακίνητη περιουσία να ανέρχονται στο 3,6% του ΑΕΠ. Επίσης, η εξίσωση των ειδικών φόρων κατανάλωσης σε πετρέλαιο θέρμανσης και κίνησης «ανέβασε» την Ελλάδα στην 8η θέση στην ευρωπαϊκή κατάταξη το 2012.