Τα τελευταία 50 χρόνια όλες οι προβλέψεις για το πόσο θα ζουν στο μέλλον οι άνθρωποι έχουν πέσει έξω.
Παρά τους φόβους ότι τόσο η παχυσαρκία όσο και η υπερθέρμανση του πλανήτη θα αντέστρεφαν τις υπάρχουσες τάσεις, το προσδόκιμο ζωής στις πλούσιες χώρες αυξάνεται σε σταθερή βάση κατά σχεδόν 2,5 χρόνια ανά δεκαετία ή 15 λεπτά ανά ώρα. Κι αυτά τα νέα είναι καλά για όσους παρέχουν υπηρεσίες υγείας, τις εταιρείες, που οργανώνουν κρουαζιέρες και για όλη την ανθρωπότητα.
Δεν είναι καθόλου καλά νέα για όσους πληρώνουν τον λογαριασμό για να χρηματοδοτήσουν αυτήν την παρατεταμένη μίσθωση ζωής. Ο κίνδυνος της μακροβιότητας, η πιθανότητα να ζήσουν περισσότερο του αναμενομένου οι άνθρωποι, είναι δυνητικά πανάκριβη. Ξεχάστε τον δραστικό αντίκτυπο από τη θεραπεία του καρκίνου: με την προσθήκη ενός έτους επιπλέον στον μέσο όρο του προσδόκιμου ζωής, το κόστος του παγκόσμιου συνταξιοδοτικού συστήματος αυξάνεται 4%, δηλαδή 1 τρισ. δολάρια, σύμφωνα με το ΔΝΤ.
Οι φορείς και οι εταιρείες που έχουν πουλήσει ασφαλιστικά συνταξιοδοτικά συμβόλαια, είναι τα πιο προφανή θύματα της αύξησης της διάρκειας ζωής, εφόσον εξακολουθούν να καταβάλουν συντάξεις σε ηλικιωμένους, οι οποίοι θεωρητικά θα είχαν μέχρι σήμερα αποβιώσει. Εντούτοις, ο σοβαρότερος κίνδυνος έγκειται στα συνταξιοδοτικά προγράμματα με προνόμια. Σε αυτά προβλέπεται οι συμμετέχοντες καθ’ όλη τη συνταξιοδότησή τους να λαμβάνουν επιπλέον ετήσια καταβολή, συνδεδεμένη με τις αποδοχές τους όταν εργάζονταν. Η καταβολή δίδεται διά βίου. Σήμερα και σε παγκόσμια κλίμακα τα εν λόγω προνομιακά συνταξιοδοτικά προγράμματα βαραίνουν τις αντίστοιχες ασφαλιστικές εταιρείες με εκκρεμότητες 23 τρισ. δολαρίων, ποσό το οποίο οφείλεται στους νυν και τους μελλοντικούς συνταξιούχους. Τα στατιστικά δεδομένα αυτά αρκούν για να οδηγήσουν σε πρόωρο θάνατο ένα συνταξιοδοτικό φορέα. Πάντως, υπάρχει θεραπεία υπό τη μορφή των «σουάπς μακροβιότητας», τα οποία χρησιμοποιούν τα ασφαλιστικά/συνταξιοδοτικά Ταμεία για να ασφαλιστούν έναντι του κινδύνου οι ασφαλισμένοι τους να ζήσουν άνω του αναμενομένου. Τον Ιούλιο στη Βρετανία το συνταξιοδοτικό ταμείο της ΒΤ, αντιμέτωπο με ένα έλλειμμα 7 δισ. λιρών (12 δισ. δολαρίων), μεταβίβασε τον κίνδυνο μακροβιότητας από το 25% και πλέον των οφειλών της στην αμερικανική ασφαλιστική Prudential Financial. Υποχρέωση της ΒΤ, του πρώην μονοπωλιακού τηλεπικοινωνιακού ομίλου της χώρας, να καταβάλλει στην Prudential μηνιαία αμοιβή και αυτή με τη σειρά της θα καταβάλει το επιπλέον συνταξιοδοτικό κόστος σε όσους ασφαλισμένους της ΒΤ υπερβούν το προσδοκώμενο όριο.
Τέτοιοι διακανονισμοί συνηθίζονται πολύ τον τελευταίο καιρό. Φέτος η Βρετανία έχει σημειώσει ρεκόρ στη μεταβίβαση εκκρεμοτήτων. Η συμφωνία της ΒΤ για την κάλυψη χρέους 16 δισ. στερλινών αποδείχθηκε μέχρι σήμερα η μεγαλύτερη. Οι περισσότερες από τις συνολικά είκοσι συμφωνίες του είδους έχουν συναφθεί μεταξύ μεγάλων συνταξιοδοτικών φορέων και ασφαλιστικών εταιρειών, όπως οι Prudential και Swiss Re. Αυτές θα βοήσουν τα συνταξιοδοτικά Ταμεία να αντισταθμίσουν τον κίνδυνο, ο οποίος ούτως ή άλλως υπάρχει στις άλλες τους δραστηριότητες. Επιπλέον, θα τα αποζημιώσουν κιόλας, εάν οι πελάτες τους αποβιώσουν νωρίτερα.
Ωστόσο, οι δυνητικές εκκρεμότητες, οι οποίες πρέπει να εξουδετερωθούν, υπερβαίνουν κατά πολύ το ποσόν το οποίο οι ασφαλιστικές θα ήταν πρόθυμες να επωμιστούν. Οπότε, θα πρέπει να αναζητηθούν νέοι επενδυτές των συνταξιοδοτικών φορέων για να αναλάβουν κινδύνους που σχετίζονται με τους έτι γηραιότερους πελάτες μέσω των «ομολόγων μακροβιότητας». Αυτοί θα εξασφαλίζουν ένα επιτόκιο στα ομόλογα, αλλά θα αρχίσουν να χάνουν χρήματα εάν το προσδόκιμο ζωής υπερβεί το προσυμφωνημένο όριο. Το 2012 ο ολλανδικός ασφαλιστικός όμιλος της Aegon μεταβίβασε τον κίνδυνο μακροβιότητας, που συνδεόταν με οφειλές 12 δισ. ευρώ, σε επενδυτές, που αναζητούσαν περιουσιακό στοιχείο σχετικά ανεπηρέαστο από την κίνηση των ευρύτερων κεφαλαιαγορών. Ενας γενικός διευθυντής της Aegon, ο Κρις Μάντσεν, ευελπιστεί ότι η διαδικασία θα ακολουθήσει την πορεία των «ομολόγων καταστροφής», τα οποία ρευστοποιούνται, εάν σε μία συμπεφωνημένη περίοδο δεν εκδηλωθούν τυφώνες ή σεισμοί. Ωστόσο, ενώ στις φυσικές καταστροφές η προστασία έναντι ρίσκου παρέχεται για 12 ή 24 μήνες, τα ομόλογα μακροβιότητας είναι χρήσιμα για μεγαλύτερες περιόδους, οπότε στο ενδιάμεσο οι παλαιότερες προβλέψεις για το προσδόκιμο ζωής θα έχουν διαψευσθεί.