Εντονος προβληματισμός για την πορεία του προϋπολογισμού του 2014 και κατ’ επέκταση τις επιπτώσεις που μπορεί να υπάρξουν από ενδεχόμενες αποκλίσεις στις συζητήσεις για την κάλυψη του ήδη υψηλού δημοσιονομικού κενού του 2015 επικρατεί στο οικονομικό επιτελείο. Η ανησυχία επικεντρώνεται στην πορεία των εσόδων από τον φόρο εισοδήματος, αλλά δεν σταματάει εκεί. Σε κίνδυνο θέτουν την επίτευξη των στόχων τόσο η αποδοτικότητα του Ενιαίου Φόρου Ιδιοκτησίας Ακινήτων (ΕΝΦΙΑ) όσο και η οικονομική κατάσταση των ασφαλιστικών ταμείων.
Μπορεί τον Ιούλιο να καταγράφηκε υπέρβαση του στόχου κατά 555 εκατ. ευρώ στα έσοδα του φόρου εισοδήματος, αλλά, σύμφωνα με αρμόδια στελέχη του οικονομικού επιτελείου, εντοπίστηκε «τρύπα» που ανέρχεται στο 1 δισ. ευρώ. Οπως εξηγούν στην «Κ», η βεβαίωση του φόρου υστερεί κατά περίπου 1 δισ. ευρώ από τον στόχο που έχει τεθεί και εκφράζουν την ανησυχία τους ότι στους επόμενους μήνες ενδέχεται να ανατραπεί η εικόνα του Ιουλίου στον φόρο εισοδήματος.
Δεύτερος παράγοντας που θέτει σε κίνδυνο τα έσοδα του 2014 είναι οι αλλαγές στον Ενιαίο Φόρο Ιδιοκτησίας Ακινήτων (ΕΝΦΙΑ). Από το υπουργείο Οικονομικών διαβεβαιώνουν πως παρά τις αλλαγές (που θα κατατεθούν στη Βουλή τη Δευτέρα), ο στόχος εισπραξιμότητας του φόρου δεν θα επηρεαστεί και παραμένει στα 2,65 δισ. ευρώ, αλλά έως ότου ολοκληρωθεί η διαδικασία αποπληρωμής των δόσεων. κανείς δεν μπορεί να διασφαλίσει πως θα επιτευχθεί στο ακέραιο ο συγκεκριμένος στόχος.
Τρίτο πρόβλημα είναι η κατάσταση των ασφαλιστικών ταμείων. Ηδη έχει εγκριθεί πρόσθετη χρηματοδότηση 300 εκατ. ευρώ για την κάλυψη μέρους του ελλείμματος του ΟΑΕΕ, άλλα 200 εκατ. ευρώ ζητάει το ΙΚΑ, ενώ αναμένεται έγκριση για την καταβολή 200 εκατ. ευρώ στο Ταμείο Πρόνοιας Δημοσίων Υπαλλήλων προκειμένου να περιοριστεί η μείωση στα εφάπαξ και να εκδοθούν ταχύτερα οι συνταξιοδοτικές αποφάσεις που εκκρεμούν. Τα ποσά αυτά θα καλυφθούν από το ειδικό αποθεματικό του προϋπολογισμού, αλλά το πρόβλημα είναι ότι με βάση την πορεία των εσόδων των ασφαλιστικών ταμείων θα απαιτηθούν επιπλέον πόροι έως το τέλος του έτους. Κρίσιμος μήνας για το μέγεθος της «τρύπας» που θα προκύψει στον φετινό προϋπολογισμό από τις ανάγκες των Ταμείων είναι ο Οκτώβριος, όπου και θα φανεί εάν το αποθεματικό είναι ικανό να καλύψει τις όποιες αποκλείσεις.
Ωστόσο, προς το παρόν, στο υπουργείο Οικονομικών θεωρούν ότι οι στόχοι του προγράμματος για το πρωτογενές πλεόνασμα φέτος θα επιτευχθούν. Αυτό γιατί η γενικότερη πορεία συγκράτησης των δαπανών είναι ενθαρρυντική, ενώ υπενθυμίζεται αρμοδίως πως η κυβέρνηση έχει θέσει υψηλότερο στόχο για το πρωτογενές πλεόνασμα του 2014 (2,4% του ΑΕΠ) από εκείνον του προγράμματος (1,5% του ΑΕΠ).
Σε κάθε περίπτωση, όμως, πιθανή απόκλιση στο σκέλος των εσόδων αναμένεται να επιφέρει εντονότερη αντίδραση από την τρόικα στην προώθηση φορολογικών ελαφρύνσεων που σχεδιάζει η κυβέρνηση. Ηδη οι εκπρόσωποι των δανειστών της χώρας έχουν ζητήσει από το οικονομικό επιτελείο για ό,τι φοροελαφρύνσεις σχεδιάζει να παρουσιάσει τις επιπτώσεις τους και τους τρόπους – μέτρα που θα καλυφθούν τα κενά που θα δημιουργούνται στον προϋπολογισμό από τις αλλαγές.
Εφόσον οι ανησυχίες του οικονομικού επιτελείου για την πορεία των φετινών εσόδων επιβεβαιωθούν, αυτομάτως εντείνεται και το πρόβλημα της κάλυψης του δημοσιονομικού κενού του 2015. Η τρόικα επιμένει στην εκτίμησή της πως το κενό του επόμενου έτους είναι 2 δισ. ευρώ, όταν το υπουργείο Οικονομικών το υπολογίζει στα 900 εκατ. ευρώ. Και τα ποσά αυτά έχουν εκτιμηθεί με δεδομένο ότι τα έσοδα του 2014 θα είναι εντός στόχων.
Κατά τη διάρκεια των επαφών που είχε η κυβέρνηση με τους επικεφαλής της τρόικας στο Παρίσι, το οικονομικό επιτελείο παρουσίασε τα στοιχεία για την πορεία του φετινού προϋπολογισμού και τις εκτιμήσεις της για εκείνον του 2015. Από την πλευρά της, η τρόικα δεν πήρε θέση και ενημέρωσε πως θα εξετάσει όλα τα δεδομένα προτού ξεκινήσει η διαπραγμάτευση για τα δημοσιονομικά μεγέθη της ελληνικής οικονομίας.
Ανεξαρτήτως των πιθανών προβλημάτων που μπορεί να δημιουργηθούν στον προϋπολογισμό του 2014 και να μεταφερθούν στον προϋπολογισμό του 2015, είναι βέβαιο ότι για το επόμενο έτος υπάρχουν δύο σημαντικές αβεβαιότητες που επηρεάζουν το ύψος του δημοσιονομικού κενού:
• Τι θα γίνει με την έκτακτη εισφορά αλληλεγγύης. Το υπουργείο Οικονομικών και η τρόικα έχουν υπολογίσει το δημοσιονομικό κενό του 2015 λαμβάνοντας ως δεδομένο ότι το επόμενο έτος δεν θα εφαρμοστεί η έκτακτη εισφορά. Εάν ο φόρος εφαρμοστεί ως έχει, εκτιμάται ότι το δημοσιονομικό κενό μειώνεται κατά 500 εκατ. ευρώ. Ομως, πρόθεση της κυβέρνησης είναι να παρατείνει μεν την εισφορά και στο 2015, αλλά μειωμένη κατά 50%.
Σε αυτό το ενδεχόμενο, το δημοσιονομικό κενό του 2015 θα μειωθεί κατά 250 εκατ. ευρώ. Οπότε για την ελληνική πλευρά υποχωρεί στα 650 εκατ. ευρώ και για την τρόικα στο 1,75 δισ. ευρώ. Η συζήτηση για την τύχη της εισφοράς θα «φουντώσει» τις επόμενες ημέρες, ενόψει και της κατάθεσης του νέου προϋπολογισμού. Υπενθυμίζεται πως την πρώτη Δευτέρα του Οκτωβρίου (6 του μηνός) θα πρέπει να κατατεθεί στη Βουλή το προσχέδιο του προϋπολογισμού του 2015 και ενδεχομένως να υπάρχει μία ένδειξη για το τι τελικά θα ισχύσει.
• Πώς θα αντιμετωπίσει η κυβέρνηση το θέμα των δικαστικών αποφάσεων για τα ειδικά μισθολόγια.
Το πρόβλημα των ενστόλων
Οι δικαστικές αποφάσεις που ανατρέπουν την εισοδηματική πολιτική, εκτός από πολιτικό «πονοκέφαλο», αποτελούν κι ένα σημαντικό «αγκάθι» στην αντιμετώπιση του δημοσιονομικού κενού του 2015.
Οι ένστολοι απαιτούν την άμεση επιστροφή των αποδοχών τους στα προ περικοπών επίπεδα. Δηλαδή, σε εκείνα του Ιουλίου 2012. Προς το παρόν, η κυβέρνηση δεν έχει πάρει σαφή θέση επί του θέματος. Το υπουργείο Οικονομικών έχει καταρτίσει μία σειρά σεναρίων, αλλά απόφαση δεν έχει ληφθεί για τον τρόπο με τον οποίο θα γίνει η αποκατάσταση των απωλειών των ενστόλων. Σύμφωνα με πληροφορίες, το ετήσιο και μόνιμο κόστος για τον προϋπολογισμό από την επιστροφή των αποδοχών σε εκείνα του Ιουλίου 2012 υπολογίζεται σε περίπου 250 εκατ. ευρώ. Και το ποσό αυτό αφορά μόνο τους ενστόλους. Τη δικαστική οδό, όμως, έχουν πάρει κι άλλες επαγγελματικές ομάδες που υπάγονται σε καθεστώς ειδικού μισθολογίου. Εφόσον οι αποφάσεις των δικαστηρίων τους δικαιώσουν, τότε εκτιμάται ότι το συνολικό ετήσιο κόστος μπορεί να ξεπεράσει τα 500 εκατ. ευρώ. Πάντως, όποιο κι αν είναι το τελικό ποσό, είναι σαφές ότι αποτελεί έναν επιπλέον πονοκέφαλο για το οικονομικό επιτελείο και ένα επιπλέον εμπόδιο στο να κλείσει το δημοσιονομικό κενό χωρίς νέα «σκληρά» μέτρα. Στα προβλήματα για την κάλυψη του δημοσιονομικού κενού του 2015 θα πρέπει να προστεθεί και πιθανή απόκλιση στα έσοδα από τον στόχο που έχει τεθεί για τον ΕΝΦΙΑ. Εκτός από τον φετινό προϋπολογισμό, μία αστοχία στα έσοδα του φόρου θα έχει αρνητικό αντίκτυπο και στον προϋπολογισμό του 2015, διευρύνοντας περαιτέρω το υφιστάμενο δημοσιονομικό κενό.