Ενα από τα πλέον «τρανταχτά» παραδείγματα για το πώς η οικονομική ύφεση διαμόρφωσε το τοπίο των ελληνικών μουσείων είναι το Μουσείο Μπενάκη. Τη δεκαετία του 2000 υπήρξε η «ατμομηχανή» της προόδου, στον τομέα, η πιο ευπρόσωπη και δυναμική εκδοχή της: το κεντρικό κτίριο άνοιξε τις πόρτες του μετά τη λαμπρή ανακαίνιση, ενώ ιδρύθηκε το παράρτημα της οδού Πειραιώς καθώς και το Μουσείο Ισλαμικής Τέχνης, καθώς σχεδιαζόταν το κτίριο της Κριεζώτου για τη γενιά του ’30.
Ως Νομικό Πρόσωπο Ιδιωτικού Δικαίου, το Μπενάκη είχε δική του περιουσία αλλά ενισχυόταν –και μεγάλωνε– χάρις στις κρατικές επιχορηγήσεις, που ήταν ομολογουμένως γενναίες αλλά και αντάξιες της τεράστιας προσφοράς του στο πεδίο του πολιτισμού. Τότε, ορισμένοι τόνιζαν πως το μουσείο είχε προνομιακή μεταχείριση από την Πολιτεία. Είτε συμφωνεί κανείς είτε διαφωνεί με τη διατύπωση αυτή, το γεγονός είναι ότι η εξάρτησή του από τον κρατικό κορβανά απέβη επιζήμια μόλις σταμάτησε η ροή.
Εκλεισε η στρόφιγγα
Ιδού τα στοιχεία: Το 2008 εγγράφηκε στον τακτικό προϋπολογισμό το ποσό των 2.300.000 ευρώ, το 2009 εγγράφηκαν 2.430.000, τα ποσά εκταμιεύτηκαν εξ ολοκλήρου. Το 2010 εγγράφηκε το ποσό των 2.070.000 ευρώ, από το οποίο εκταμιεύτηκε 1.759.500. Το 2011 εγγράφηκε το ποσό των 1.720.000 και το μουσείο έλαβε 842.800. Το 2012 εγγράφηκε το ποσό των 1.700.000 και ως σήμερα έχει εκταμιευτεί το 1.360.000. Το 2013 εγγράφηκε στον τακτικό προϋπολογισμό το ποσό των 1.100.000 ευρώ.
Το 2012 η κατάσταση έφτασε σε σημείο δραματικό. Ο ίδιος ο διευθυντής Αγγελος Δεληβορριάς έκανε δημοσίως έκκληση να μην κλείσει το μουσείο. Ηδη από το 2011 είχαν γίνει δεκάδες απολύσεις, μείωση μισθών που έφτασε το 36% αλλά και εκ περιτροπής εργασία του προσωπικού. Ακολούθησε αλλαγή στα ωράρια και στις ημέρες λειτουργίας.
Το θετικό νέο είναι ότι το επιτελείο του Μπενάκη κατάφερε να ανταποκριθεί στην πρόκληση των καιρών, τροποποιώντας τη στρατηγική ανάπτυξης. Ηταν μια σκληρή αλλά επιβεβλημένη προσαρμογή, που φαίνεται ήδη να πιάνει τόπο. Ολα σχεδιάστηκαν από την αρχή. Με νέα τακτική εύρεσης πόρων και ανοίγματος εκτός συνόρων, το μουσείο άλλαξε σελίδα. Εάν κατά το παρελθόν τις χορηγίες ιδιωτών «πιστωνόταν» σχεδόν προσωπικά ο Αγγελος Δεληβορριάς, σε one man show αγώνα, τώρα δημιουργήθηκαν και άλλα «κανάλια» επικοινωνίας με εταιρείες και όχι μόνον, σε μια απόπειρα να εκσυγχρονιστεί η μέθοδος με την οποία εξασφαλιζόταν η οικονομική υποστήριξη από τον ιδιωτικό τομέα.
Τα οικονομικά στοιχεία άλλαξαν άρδην. Από τους 267 υπαλλήλους το 2010, σήμερα απασχολεί 182. Αν όλα πάνε καλά, μέσα στο 2015 θα τα έσοδα θα είναι ίσα με τα έξοδα. Τα λειτουργικά ανελαστικά είναι 7.000.000 περίπου ετησίως, εκ των οποίων τα 5.000.000 είναι μισθοδοσία. Ηδη ξεκίνησε συνεργασία με το Μουσείο Ελληνισμού στη Μελβούρνη της Αυστραλίας, ενώ οργανώθηκαν και δράσεις fundraising το εξωτερικό. Εγιναν προσπάθειες να συσπειρωθεί το φιλότεχνο κοινό και να δώσει τη στήριξή του στο μουσείο, σε μια εκστρατεία ενημέρωσης και ευαισθητοποίησης του κόσμου. (Το αξιοπερίεργο είναι πάντως ότι ενώ φέτος ο τέως υπουργός Πολιτισμού Πάνος Παναγιωτόπουλος είχε υποσχεθεί να εντάξει το μουσείο στο διευρυμένο ωράριο λειτουργίας, αυτό δεν εφαρμόστηκε…)
