Oι αγορές δικαίως ανησυχούν για την Ευρωζώνη, το επίκεντρο του φόβου την περασμένη εβδομάδα. Οι τρεις μεγάλες οικονομίες, της Γερμανίας, της Γαλλίας και της Ιταλίας –η καθεμιά με τον δικό της τρόπο– δείχνουν στασιμότητα. Θεωρητικά υπάρχει μία μεγάλη συμφωνία, η οποία μπορεί να λειτουργήσει θεραπευτικά. Προϋποθέτει βαθιές διαρθρωτικές μεταρρυθμίσεις από το Βερολίνο, καθώς και από το Παρίσι και τη Ρώμη, ποσοτική χαλάρωση από την ΕΚΤ για την τόνωση του πληθωρισμού και κάποια χαλάρωση στους δημοσιονομικούς στόχους. Ωστόσο μια τέτοια συμφωνία, την οποία και υπαινίχθηκε στην ομιλία του στο Τζάκσον Χολ τον Αύγουστο ο πρόεδρος της ΕΚΤ, Μάριο Ντράγκι, είναι απίθανο να υλοποιηθεί σύντομα.
Στο μεσοδιάστημα, η Ευρωζώνη υφίσταται πλήγματα από κραδασμούς εκ των ένδον και έξωθεν. Οι εξωτερικοί είναι η επιβράδυνση των αναδυόμενων οικονομιών γενικά και της Κίνας ειδικότερα, η σύγκρουση Ρωσίας – Ουκρανίας, η επιδημία του Εμπολα και ο πόλεμος εναντίον του «Ισλαμικού Κράτους». Οι εσωτερικοί έχουν να κάνουν με τη σπουδή της Ελλάδας να εξέλθει του Μνημονίου. Οι ομολογιακές αγορές αντέδρασαν, ωθώντας ανοδικά τις αποδόσεις των ελληνικών ομολόγων την προηγούμενη εβδομάδα σε επίπεδα τέτοια, ώστε η ικανότητα της Αθήνας να ορθοποδήσει χωρίς βοήθεια τέθηκε εκτός ατζέντας για το ορατό μέλλον. Επιπλέον, ενδέχεται να προκηρυχθούν πρόωρες εκλογές στην Ελλάδα στις αρχές του 2015 και, πιθανώς να τις κερδίσει το αριστερό κόμμα του ΣΥΡΙΖΑ, το οποίο επιδιώκει παραγραφή του μισού δημοσίου χρέους της χώρας. Αυτό ίσως να δημιουργήσει φαινόμενο ντόμινο στην Ιταλία, της οποίας το χρέος είναι υπερβολικά υψηλό στο 137% του ΑΕΠ. Κατόπιν τούτων, γιατί η Ευρωζώνη δεν υιοθετεί τη μεγάλη συμφωνία του Ντράγκι; Γιατί τα πολιτικά παιχνίδια είναι σκληρά.
Για να είμαστε δίκαιοι βέβαια, η Ιταλία μεταρρυθμίζει την αγορά εργασίας, τη Δικαιοσύνη και το Σύνταγμα. Ωστόσο, ο πρωθυπουργός δεν προβλέπει περικοπές στον προϋπολογισμό ούτε κινητοποιείται για τη μείωση του χρέους με ιδιωτικοποιήσεις. Η δε Γαλλία στον προϋπολογισμό της μετέθεσε την ελάττωση του ελλείμματος κάτω του 3% του ΑΕΠ το 2017 από το 2016 αρχικά. Το Βερολίνο δυσαρεστείται με την ιδέα της παραβίασης των ευρωπαϊκών κανόνων, ενώ παράλληλα δείχνει απρόθυμο να αυξήσει τις επενδύσεις του και να μεταρρυθμίσει την οικονομία του. Η κυβέρνηση της Αγκελα Μέρκελ έχει εμμονή με τον ισοσκελισμό του προϋπολογισμού. Οι Γερμανοί είναι τόσο πεπεισμένοι ότι το χρέος ισοδυναμεί με αμαρτία, ώστε ακόμα και οι Σοσιαλδημοκράτες ομνύουν στον ισοσκελισμό. Είναι βέβαιο ότι η Γερμανία πρέπει να ενισχύσει τις επενδύσεις της, ειδικά εφόσον οι υποδομές της έχουν φθορές. Είναι αμφίβολο, όμως, πόσο αυτό θα ωφελούσε τους εταίρους της στην Ευρωζώνη. Ισως ήταν παραγωγικότερο εκείνοι να εστιάσουν στις μεταρρυθμίσεις της γερμανικής αγοράς υπηρεσιών.
Σχεδόν κάθε ειδικότητα και επάγγελμα λειτουργεί ως συντεχνία, απαιτεί πολύχρονες σπουδές και κατάρτιση, ενώ ο ανταγωνισμός τίθεται εκτός αγοράς. Ως αποτέλεσμα, η Γερμανία διαθέτει υψηλής ποιότητας υπηρεσίες, οι οποίες όμως είναι πανάκριβες. Εάν το Βερολίνο πειθόταν να ανοίξει την αγορά της αυτή, τότε θα καθίστατο σημαντική πηγή δραστηριοτήτων για άλλες χώρες – μέλη της Ευρωπαϊκής Ενωσης. Συν τοις άλλοις, θα δινόταν μία μεγαλύτερη γκάμα επιλογών στους Γερμανούς καταναλωτές, ώστε να έχoυν πρόσβαση σε φθηνότερες υπηρεσίες και να ξοδέψουν εκεί τα χρήματά τους. Το αρνητικό είναι πως δεν φαίνεται το Βερολίνο διατεθειμένο να κινηθεί προς αυτήν την κατεύθυνση, δεδομένου ότι οι συντεχνίες έχουν πολιτικά εδραιωθεί. Επίσης είναι, ούτως ή άλλως, καλύτερο να υποδεικνύεις στις άλλες χώρες πώς να αναδιοργανώσουν τις οικονομίες τους από το να ακούς τις συστάσεις σχετικά με το τι πρέπει να κάνεις στο εσωτερικό σου. Yπάρχουν ακόμα ελπίδες, όπως η σχεδιαζόμενη πρωτοβουλία των υπουργών Οικονομικών Γαλλίας και Γερμανίας, για κοινές μεταρρυθμίσεις.