Κάποια εποχή οι Αμερικανοί ομόλογοι αισθάνονταν πολύ άνετα με τη σκέψη ότι αυτό που συμβαίνει στην Ιαπωνία δεν πρόκειται να συμβεί και στις ΗΠΑ. Ετσι με ιδιαίτερη αυτοπεποίθηση παρέδιδαν μαθήματα στην ιαπωνική κυβέρνηση πώς να κινηθεί, ώστε να εξέλθει από την παρατεταμένη οικονομική της δυσπραγία. Εντούτοις, όπως είχα γράψει το 2011, με το να υιοθετούν μία τέτοια προσέγγιση, αυτό που κάνουν είναι να υποτιμούν σε μέγιστο βαθμό τις προκλήσεις που παρουσιάζει η ανάκαμψη μετά τη διάλυση μιας οικονομικής «φούσκας». Σήμερα, πάντως, ορθώς και εμφανίζονται πιο φοβισμένοι και συγκρατημένοι στο να επικρίνουν τους Ιάπωνες. Η Δύση εξακολουθεί να αδυνατεί να αποκαταστήσει πλήρως τα δικά της οικονομικά σφάλματα, τα οποία έφθασαν στην κλιμάκωσή τους με την παγκόσμια χρηματοπιστωτική κρίση του 2008.
Αν μη τι άλλο, η Ιαπωνία εξακολουθεί να διαδραματίζει ρόλο δασκάλας προς τον υπόλοιπο κόσμο (παρά το μοναδικό μείγμα των επιμέρους χαρακτηριστικών της, όπως η ραγδαία γήρανση του πληθυσμού και οι περιορισμοί στην κινητικότητα των εργαζομένων). Αυτήν την εβδομάδα, η Ιαπωνία μας έδωσε ακόμη ένα μάθημα, όταν ο πρωθυπουργός της, Σίνζο Αμπε, αποφάσισε να αναβάλει την προγραμματισμένη αύξηση του φόρου κατανάλωσης, η οποία, πριν από λίγο καιρό, εθεωρείτο ζωτικής σημασίας για τη δημοσιονομική βιωσιμότητα της χώρας. Επιπλέον, έχει ξεκινήσει μία συζήτηση για την περικοπή των φόρων στα εταιρικά κέρδη το προσεχές έτος. Οι κινήσεις αυτές παρατηρούνται αφότου δόθηκαν στη δημοσιότητα στοιχεία για την οικονομία της Ιαπωνίας, η οποία περιήλθε και πάλι σε ύφεση. Το τρίτο τρίμηνο τρέχοντος, το ΑΕΠ εμφάνισε απροσδόκητη συρρίκνωση κατά 1,6%.
Η τελευταία προειδοποίηση θα πρέπει να θορυβήσει ιδιαίτερα την Ευρώπη, η οποία ακουσίως βρίσκει τον εαυτό της να πορεύεται στον ίδιο δρόμο με την Ιαπωνία.
Η Ευρώπη αντιμετωπίζει και αυτή το ίδιο μείγμα βραδείας ανάπτυξης και κινδύνου αποπληθωρισμού.
Εάν εξετάσουμε την ίδια την ουσία της απόφασης του Σίνζο Αμπε για αναβολή της αύξησης στον φόρο κατανάλωσης, τότε θα διαπιστώσουμε ότι εκφράζει το χάος της χώρας του. Αποτυπώνει, με άλλα λόγια, το χάος το οποίο επιβάλλει ο ασθενικός αναπτυξιακός ρυθμός σε χώρες που επιδιώκουν περισσότερους από ένα στόχο. Στην περίπτωση της Ιαπωνίας, οι στόχοι σχετίζονται με τη βελτίωση του βιοτικού επιπέδου, την ανάσχεση στην αύξηση του δημοσίου χρέους και την εξάλειψη του τρόπου σκέπτεσθαι των επιχειρήσεων, που ευνοεί τον αποπληθωρισμό. Συν τοις άλλοις, η κυβερνητική πρωτοβουλία δεικνύει τη δυσκολία στο να αρθούν τα εμπόδια που υπάρχουν για την ανάπτυξη της οικονομίας και που έχουν βαθιές ρίζες στον ίδιο τον μηχανισμό της.
Κατά την πρώτη περίοδο της πρωθυπουργίας του Σίνζο Αμπε, ο ίδιος είχε θέσει έναν τριπλό στόχο, δηλαδή τη νομισματική επέκταση, τη δημοσιονομική τόνωση και τις διαρθρωτικές μεταρρυθμίσεις, προκειμένου να ανασύρει την Ιαπωνία και να την απομακρύνει πέραν των δύο χαμένων δεκαετιών. Πρόσφατα ο πρόεδρος της ΕΚΤ, Μάριο Ντράγκι, είχε θέσει παρόμοιους στόχους για την Ευρώπη, υπογραμμίζοντας την ανάγκη να γίνουν παράλληλες κινήσεις για τη βελτίωση της ζήτησης και της προσφοράς. Από πλευράς του, ο Σίνζο Αμπε δεν θα έχει δυσκολία να εξασφαλίσει τη στήριξη από τη νέα διοίκηση στην Τράπεζα της Ιαπωνίας για να προωθήσει δυναμικά μέτρα τόνωσης της οικονομίας. Εντούτοις, ακόμα και με τα πλεονεκτήματα που έχει, και τη σημαντική του πλειοψηφία στο Κοινοβούλιο, ο κ. Αμπε δυσκολεύεται ιδιαίτερα να εφαρμόσει τον τρίτο του στόχο, τις μεταρρυθμίσεις. Με την προκήρυξη πρόωρων εκλογών, αποπειράται να παρατείνει τη θητεία του και να δηλώσει εκ νέου την ισχύ του, ώστε να κινηθεί αποφασιστικότερα στο να διαλύσει τα εδραιωμένα συμφέροντα. Εάν, πάντως, οι χώρες της Δύσης δεν διεθνοποιήσουν με τον καλύτερο τρόπο τα μαθήματα της Ιαπωνίας, τότε ορισμένες από αυτές θα δουν τις οικονομίες τους να βρίσκονται αντιμέτωπες με ακόμα σοβαρότερα προβλήματα.