«Συγγνώμη για την ταλαιπωρία, συνήθως δεν έχουμε επισκέπτες» μας είπε ο υπεύθυνος ασφαλείας της Τράπεζας της Ελλάδος μόλις πέρασε και ο τελευταίος τις πόρτες της εισόδου. Είχε δίκιο, αφού έπειτα από πέντε χρόνια λειτουργίας ήμασταν οι πρώτοι που θα βλέπαμε από κοντά το εντυπωσιακό νέο Θησαυροφυλάκιο της Τράπεζας των τραπεζών στη Θεσσαλονίκη, το οποίο σχεδίασαν οι καταξιωμένοι αρχιτέκτονες Πρόδρομος Νικηφορίδης και Μπερνάρ Κουόμο. Η ΤτΕ σε μια αναπάντεχη αλλά ευχάριστη κίνηση «έσπασε» το άβατο του κτιρίου για μια μικρή ομάδα αρχιτεκτόνων και την «Κ» στο περιθώριο της διοργάνωσης Open House Thessaloniki.
Το κτίριο επιβάλλεται με τον όγκο του στην περιοχή, αν και στα μάτια των περαστικών μοιάζει σχεδόν αόρατο και αυτή ήταν η πρόκληση για τους δύο αρχιτέκτονες. Να συνδυάσουν τις αυστηρές προδιαγραφές ασφάλειας με τη σύγχρονη αρχιτεκτονική ματιά, δίνοντας μια συνέχεια στο μνημειακό χαρακτήρα των κτιρίων της Τράπεζας. «Οι οδηγίες ασφαλείας του κτιρίου μας οδηγούσαν στην αρχή σε μια κατασκευή απομονωμένη και εσωστρεφή. Νομίζω καταφέραμε να φτιάξουμε ένα κτίριο που είναι ασφαλές χωρίς να μοιάζει με κλουβί» εξηγεί ο κ. Νικηφορίδης, καθώς βλέπουμε την εξωτερική όψη του κτιρίου. Το εξωτερικό φυλάκιο δίνει το στίγμα της συνολικής κατασκευής. Οι λιτές, ευθείες γραμμές και τα γκρίζα και σκούρα χρώματα, που δημιουργούνται από τη χρήση φυσικής πέτρας, τιτανιούχου ψευδάργυρου και γυμνού σκυροδέματος, είναι τα κυρίαρχα στοιχεία της κατασκευής και προσδίδουν στο κτίριο την αίσθηση του κύρους και της αυστηρότητας που απαιτείται για την αποστολή του. «Δεν είχαμε κανέναν περιορισμό στη χρήση των σωστών δομικών υλικών και αυτό διασφαλίζει την καλή ποιότητα κατασκευής και την αντοχή στον χρόνο» επισημαίνει ο κ. Κουόμο. Μπαίνοντας στον εσωτερικό περίβολο η προσπάθεια συμβίωσης των μέτρων ασφαλείας και της αρχιτεκτονικής είναι εμφανής: ένας εσωτερικός δακτύλιος με συρματόπλεγμα δεν μας αφήνει να ξεχάσουμε πού έχουμε έρθει.
Φως και αέρας
Τα οχήματα των χρηματαποστολών οδηγούνται σε διαφορετικές εισόδους και στο κεντρικό κτίριο μπαίνουν μόνο οι υπάλληλοι της ΤτΕ. «Οι κύριες πόρτες είναι και το μοναδικό στοιχείο που “ανοίγει” στο κτίριο. Δεν υπάρχουν πουθενά ανοιγοκλειόμενα παράθυρα ή φεγγίτες. Ο αέρας στο κτίριο ανακυκλώνεται με τεχνητό τρόπο» εξηγούν οι αρχιτέκτονες. Η κατασκευή χωρίζεται σε τρεις κτιριακές ενότητες, οι οποίες συνδέονται με έναν κοινό διάδρομο στον οποίο η πρόσβαση είναι ελεγχόμενη. Το κτίριο των γραφείων εκτείνεται δύο επίπεδα. Τα μεταλλικά στοιχεία και οι γυμνές κολώνες από μπετόν συνδυάζονται με μια διακριτική ξύλινη επένδυση που δίνει μια αίσθηση οικειότητας, ενώ τα φωτιστικά που επιλέχθηκαν μοιάζουν να ίπτανται ως συνέχεια του εξωτερικού φυσικού περιβάλλοντος. Παρατηρώ ότι στο γκισέ της υποδοχής οι θέσεις είναι άδειες. Ακόμη μια απόδειξη ότι το κτίριο δεν δέχεται επισκέπτες. Το φυσικό φως εισέρχεται ανενόχλητο σε όλους τους χώρους εργασίας και στο καλαίσθητο κυλικείο της Τράπεζας χάρη στα μεγάλα ανοίγματα της πλευράς που έχει θέα στον κόλπο της Θεσσαλονίκης. Μια ενδιαφέρουσα λεπτομέρεια είναι τα αφύσικα πολλά– για εμάς– ρολόγια τοίχου που βλέπουμε παντού, στοιχείο της ασφάλειας, όπως μας ενημερώνουν.
Κήπος και πράσινο δώμα
Αντίθετα με τη συνήθη πρακτική της ΤτΕ, το νέο κτίριο κατασκευάστηκε εκτός πόλης, στην ανατολική πλευρά της Θεσσαλονίκης με σκοπό την καλύτερη εξυπηρέτηση των χρηματαποστολών και τη μελλοντική εξυπηρέτηση των γειτονικών χωρών. Η επιλογή του χώρου έδωσε την ευκαιρία στους αρχιτέκτονες να μετατρέψουν μια εγκαταλελειμμένη έκταση 30 στρεμμάτων σε έναν υπέροχο κήπο, σε πλήρη αντίθεση με τη «νεκρή» οικοδόμηση της γύρω περιοχής. «Βάλαμε περίπου 5.000 φυτά της ελληνικής χλωρίδας ακολουθώντας την ιδέα της δημιουργίας ενός μικρού λιβαδιού και ελιές που θα δημιουργήσουν έναν πανέμορφο ελαιώνα, ταιριαστό με την όψη του κτιρίου και τη διακριτικότητά του» σημειώνει ο κ. Νικηφορίδης.
Ο κήπος είναι προσβάσιμος για το προσωπικό της τράπεζας και ορατός από τα γραφεία τους. Σε συνδυασμό με τη θέα προς τη θάλασσα, δημιουργεί το ιδανικό εργασιακό περιβάλλον.
«Ζούγκλα» η οροφή
Ανεβαίνοντας την εξωτερική σκάλα φτάσαμε στην οροφή του κτιρίου, στη λεγόμενη 5η όψη, για να θαυμάσουμε το μεγαλύτερο φυτεμένο δώμα της Ελλάδας, συνολικής έκτασης 2.000 τ.μ. με χαμηλά φυτά και πόες. «Επιμείναμε από την αρχή της κατασκευής να μην μπει μηχανολογικός εξοπλισμός στην οροφή του κτιρίου, όπως συμβαίνει συνήθως. Η φύτευση του δώματος εξοικονομεί ενέργεια και βοηθά στη θερμική του θωράκιση και προστατεύει από την έντονη καλοκαιρινή ακτινοβολία», υπογραμμίζουν οι αρχιτέκτονες.
Η μετακόμιση συγκεκριμένων εργασιών της ΤτΕ εκτός πόλης έχει δημιουργήσει ένα νέο δεδομένο. «Απελευθερώθηκε» τμήμα του ανακαινισμένου μεγάρου της Τράπεζας στο κέντρο της Θεσσαλονίκης που σχεδιάστηκε το 1933 και αποτελεί ένα αξιόλογο δείγμα αρχιτεκτονικής του Μεσοπολέμου με περιστύλιο και έναν εντυπωσιακό εσωτερικό τρούλο. Μπορεί το ευρύ κοινό να μην έχει την ευκαιρία να δει από κοντά το νέο κτίριο και τον κήπο της Τράπεζας, το «άνοιγμα» όμως στην πόλη του παλαιού μεγάρου μέσω πολιτιστικών δράσεων φαντάζει η πιο φυσική επιλογή.