Κι όμως υπήρχε μονοπάτι που οδηγούσε συμπολίτευση και αντιπολίτευση να δουν προς το συμφέρον τους την αποφυγή της διαπραγματευτικής παγίδας που έστησαν οι δανειστές. Στο περίπλοκο και μεταξύ πολλών και διαφορετικών αντιπάλων διαπραγματευτικό πόκερ που παίζεται μεταξύ ελληνικής πλευράς και δανειστών, η πιο σημαντική παράμετρος είναι τεχνική. Οι δανειστές πιστεύουν ότι για τεχνικούς/χρονικούς λόγους έχουν κλείσει στη γωνία την ελληνική πλευρά, η οποία δεν έχει ρεαλιστικά περιθώρια ελιγμών. Οι δε επαπειλούμενες ριζοσπαστικές αλλαγές με την έλευση της αντιπολίτευσης στην εξουσία δεν τρομάζουν τους δανειστές, ακριβώς γιατί πιστεύουν ότι λόγω των τεχνικών/χρονικών συγκυριών έχουν την ελληνική πλευρά «στο χέρι», όποιος και να είναι στο τιμόνι.
Η αντιμετώπιση από την ελληνική πλευρά λοιπόν θα έπρεπε να επικεντρωθεί, και από τη συμπολίτευση και από την αντιπολίτευση, σε αυτές τις τεχνικές/χρονικές παραμέτρους, και όχι σε παζάρι μέτρων και ημιμέτρων. Μόνο έτσι θα μπορούσαν να αλλάξουν οι υπολογισμοί των δανειστών, και θα επερχόταν εξισορρόπηση – και αυτό ισχύει για οποιαδήποτε ελληνική κυβέρνηση, με οποιαδήποτε κομματική σύνθεση.
Οι καθοριστικές τεχνικές/χρονικές παράμετροι ήταν δύο: πρώτα πρώτα, ο γνωστός ορίζοντας προεδρικής εκλογής, και πιθανότατης προσφυγής στις κάλπες λόγω αδυναμίας συγκέντρωσης των περιώνυμων 180 ψήφων. Η δεύτερη παράμετρος αφορά τις ορατές σημαντικές υποχρεώσεις του Δημοσίου (ομόλογα που λήγουν μέσα στο 2015) και την πρόβλεψη χρηματοδοτικών πιέσεων για την ελληνική πλευρά, αν δεν καταβληθεί η δόση με την οποία κανονικά προβλεπόταν να κλείσει το 2014.
Η δόση αυτή (ευρωπαϊκής και ΔΝΤ προέλευσης) είναι προφανώς κεντρικό επίδικο της συνεχώς αναβαλλόμενης τελευταίας αξιολόγησης. Δεν είναι δύσκολο να δει κανείς ότι η συνεχής αναβολή αξιολόγησης και καταβολής είναι «κυρίαρχη» στρατηγική για τους δανειστές: όποια κυβέρνηση προκύψει από εκλογές θα βρεθεί αντιμέτωπη με τεράστια διλήμματα και πιέσεις. Και έτσι, σύμφωνα με την «κυρίαρχη» αυτή στρατηγική των δανειστών, όπως συνέβη σε Πορτογαλία, Ιρλανδία, θα αναγκαστούν να ακολουθήσουν το πρόγραμμα προσαρμογής, συμπολίτευση και αντιπολίτευση, είτε πριν είτε μετά τις εκλογές.
Η συνειδητοποίηση της παγίδευσης όμως στην «κυρίαρχη» στρατηγική που αναφέραμε στην αρχή μπορούσε να αλλάξει τους υπολογισμούς, ανοίγοντας παράθυρο αποπαγίδευσης. Από τη μια, η επιβίωση της κυβέρνησης αν υποχωρούσε στις απαιτήσεις των δανειστών έμοιαζε εξαιρετικά δύσκολη λόγω εσωτερικών τριβών. Από την άλλη, η αντιπολίτευση σίγουρα θα προτιμούσε να μη βρεθεί εκβιαζόμενη, και με άδεια ταμεία, μετά μια πύρρειο εκλογική νίκη τον Ιανουάριο, ιδίως αν μπορεί να είναι σίγουρη ότι οι εκλογές θα γίνουν αργότερα το 2015, με τις δόσεις καταβεβλημένες – ούτως ή άλλως οι πολιτικές λιτότητας για όλη την Ευρώπη δεν προδιαγράφουν σύντομα θετικό αντίκτυπο για τον μέσο πολίτη.
Πιο σημαντικός παράγοντας ακόμη είναι ο συγχρονισμός με άλλες εξελίξεις-κλειδιά στην Ευρώπη, συγκεκριμένα τις ισπανικές εκλογές (τέλη 2015), όπου το αντίστοιχο του ΣΥΡΙΖΑ Podemos μπορεί να νικήσει, κατά τις δημοσκοπήσεις. Ενώ ένα κοινό μέτωπο Ελλάδας – Ισπανίας (και ίσως και άλλων χωρών) μπορεί να «ξυπνήσει» την Ευρώπη για να αλλάξει πορεία, μία χώρα μόνη της πολύ δύσκολα θα αποφύγει να γίνει βορά βορείων πρωτευουσών προς παραδειγματισμό των υπολοίπων, και να παραγκωνιστούν έτσι για πολλά χρόνια ελπίδες και οράματα της ευρωπαϊκής αριστεράς, και να διατρανωθεί πάλι η δοξασία/δικτατορία της απουσίας εναλλακτικών λύσεων (γνωστή στα αγγλικά με το ακρώνυμο ΤΙΝΑ: there is no alternative).
Η αποπαγίδευση θα είχε επιτευχθεί με τα εξής βήματα: 1) η αντιπολίτευση προτείνει μια ιστορική σεβαστή προσωπικότητα από τον χώρο της για πρόεδρο, 2) η συμπολίτευση τον υπερψηφίζει, συμφωνώντας σε ημερομηνία εκλογών με την αντιπολίτευση αργά μέσα στο 2015, αφοπλίζοντας την ανοιξιάτικη χρονική/τεχνική παγίδα, 3) η αντιπολίτευση αποφεύγει τον άμεσο εκβιασμό και τα άδεια ταμεία, και έχοντας πρόεδρο από τα σπλάχνα της ξέρει ότι η κυβέρνηση δεν μπορεί να αθετήσει τη συμφωνία και να αναβάλει τις εκλογές για το 2016 – ο πρόεδρος με παραίτηση θα προκαλούσε εκλογές, αν η κυβέρνηση αθετούσε τη συμφωνία, 4) η κυβέρνηση κερδίζει παράταση ζωής και ελπίδας.
Τέλος, και σημαντικότερο, η χώρα θα είχε αποπαγιδευτεί από τη συγκυριακή τεχνική/χρονική παγίδα, ελπίζοντας, και ίσως προσπαθώντας, για αλλαγή πορείας του ευρωπαϊκού οικονομικού σκάφους, καθώς θα συντονίζονταν χρονικά οι δύο εκλογικές αναμετρήσεις (Ελλάδα – Ισπανία) που μαζί θα μπορούσαν να ταρακουνήσουν αποτελεσματικά τον ευρωπαϊκό γίγαντα και να σταματήσουν την ανησυχητική του υπνοβασία.
* Ο κ. Δημήτρης Κυριακού ([email protected]) έχει διδάξει σε ευρωπαϊκά και αμερικανικά πανεπιστήμια και έχει διατελέσει τεχνοοικονομικός σύμβουλος ευρωπαϊκών κυβερνήσεων.
