Το Δικαστήριο της Ευρωπαϊκής Ενωσης δικαίωσε χθες πλήρως την απόφαση του προέδρου της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας Μάριο Ντράγκι το καλοκαίρι του 2012 να υιοθετήσει πρόγραμμα αγοράς κρατικών ομολόγων (ΟΜΤ), στην προσπάθειά του να κάνει «ό,τι χρειαστεί» ώστε να προστατεύσει το ευρώ από ενδεχόμενη διάλυση. Παράλληλα, η γνωμοδότηση του γενικού εισαγγελέα του ΔΕΕ ανοίγει τον δρόμο για την εφαρμογή της λεγόμενης ποσοτικής χαλάρωσης από την ΕΚΤ, δηλαδή της μαζικής αγοράς κρατικών ομολόγων από την ΕΚΤ, στην προσπάθειά της να ενισχύσει την οικονομία και να πετύχει τον στόχο για πληθωρισμό 2%.
Ο γενικός εισαγγελέας του ΔΕΕ κ. Πέδρο Κρουθ Βιγιαλόν έκρινε ότι το πρόγραμμα αγοράς κρατικών ομολόγων (ΟΜΤ), δεν παραβιάζει την ευρωπαϊκή νομοθεσία. Αντιθέτως, το γερμανικό συνταγματικό δικαστήριο στο οποίο είχαν προσφύγει αρχικά 37.000 Γερμανοί πολίτες είχε υιοθετήσει σε μεγάλο βαθμό τα επιχειρήματα των εναγόντων που υποστηρίζουν ότι το πρόγραμμα αποτελεί στην ουσία χρηματοδότηση των ευρωπαϊκών κυβερνήσεων από την ΕΚΤ. Μέχρι σήμερα η ΕΚΤ δεν έχει χρειαστεί να ενεργοποιήσει το ΟΜΤ διότι και μόνο η απειλή ότι θα το κάνει οδήγησε στη θεαματική αποκλιμάκωση των επιτοκίων δανεισμού για τις χώρες της ευρωπαϊκής περιφέρειας. «Το πρόγραμμα Αμεσων Νομισματικών Συναλλαγών (ΟΜΤ)… εμπίπτει (στο πλαίσιο) της νομισματικής πολιτικής για την οποία υπεύθυνη είναι η ΕΚΤ» έκρινε ο κ. Βιγιαλόν, υποστηρίζοντας ότι το ΟΜΤ αποτελεί «αντισυμβατικό μέτρο νομισματικής πολιτικής» και όχι δημοσιονομικής πολιτικής, κάτι που θα το καθιστούσε παράνομο. Το ΔΕΕ θα πάρει την απόφασή του σχετικά με το ΟΜΤ εντός του επόμενου εξαμήνου.
ΟΜΤ, EKT και τρόικα
Ο κ. Βιγιαλόν έθεσε τρεις όρους που θα πρέπει να ικανοποιήσει η ΕΚΤ, ο ένας εκ των οποίων αφορά και την Ελλάδα, διότι η ΕΚΤ θα πρέπει να αποχωρήσει από την τρόικα στην περίπτωση που ενεργοποιήσει το ΟΜΤ. Ο βασικότερος όρος που είχε θέσει ο κ. Ντράγκι για να αρχίσει να αγοράζει κρατικά ομόλογα χωρών που απειλούνται με χρεοκοπία διότι έχουν αποκλειστεί από τις αγορές είναι να έχουν υπογράψει Μνημόνιο με την Ευρωζώνη. Στην (απίθανη) περίπτωση λοιπόν που η ΕΚΤ ενεργοποιούσε το ΟΜΤ για την Ελλάδα θα πρέπει να μη συμμετέχει στον έλεγχο του προγράμματος προσαρμογής. Παράλληλα ο κ. Βιγιαλόν απέρριψε το σκεπτικό του γερμανικού συνταγματικού δικαστηρίου ότι η ΕΚΤ θα πρέπει υποχρεωτικά να κατέχει θέση προτιμώμενου πιστωτή αν αγοράσει κρατικά ομόλογα και υπάρξει αναδιάρθρωση χρέους. Πρόκειται για πολύ σημαντική λεπτομέρεια, διότι αν ίσχυε κάτι τέτοιο, οι ιδιώτες πιστωτές θα γνώριζαν ότι θα αποζημιωθούν μετά την ΕΚΤ, γνώση που θα οδηγούσε σε αύξηση των επιτοκίων δανεισμού για τις ευάλωτες χώρες.
Οι διαφορές ΟΜΤ με QE
Η γνωμοδότησητου ΔΕΕ θεωρείται ότι άνοιξε τον δρόμο για την υιοθέτηση προγράμματος ποσοτικής χαλάρωσης (QE) από την ΕΚΤ, διότι το πρόγραμμα ΟΜΤ είναι αρκετά πιο ριζοσπαστικό (πάντοτε για τα τευτονικά δεδομένα της Ευρωζώνης). Η πολιτική της ποσοτικής χαλάρωσης, δηλαδή του τυπώματος νέου χρήματος, μέσω του οποίου η κεντρική τράπεζα αγοράζει κρατικά ομόλογα και άλλα περιουσιακά στοιχεία, θεωρείται πλέον το τελευταίο εργαλείο που έχει στη διάθεσή της ώστε να τονώσει μια αδύναμη οικονομία. Η ποσοτική χαλάρωση αφορά αγορές κρατικών ομολόγων από όλα τα κράτη-μέλη της Ευρωζώνης (πολύ σημαντικές λεπτομέρειες μένει να καθοριστούν), πάντοτε στις δευτερογενείς αγορές, με στόχο την επίτευξη του στόχου για πληθωρισμό 2%, κάτι που αποτελεί και τη βασική (και μοναδική) εντολή που έχει δοθεί στην ΕΚΤ. Αντιθέτως, το πρόγραμμα ΟΜΤ αφορά αγορές κρατικών ομολόγων μεμονωμένων κρατών της Ευρωζώνης που έχουν αποκλειστεί από τις αγορές. Oυσιαστικά με το ΟΜΤ και το «ό,τι χρειαστεί» ο κ. Ντράγκι μετέτρεψε την ΕΚΤ σε δανειστή ύστατης ανάγκης. Ρόλο που στον υπόλοιπο κόσμο έχει κάθε κεντρική τράπεζα.
