Η Γαλλία αγωνιά επί σειρά αιώνων για την ίδια της την παρακμή. Και δικαιολογημένα: Από τον 18ο αιώνα, όταν κυριαρχούσε στην Ευρώπη και έμοιαζε έτοιμη να κατακτήσει τον κόσμο, είδε την επιρροή της να μειώνεται.
Αυτές οι διαχρονικές αγωνίες ήρθαν στην επιφάνεια με το Charlie Hebdo, που συνδέεται με όλα τα φαντάσματα της σύγχρονης Γαλλίας: φόβοι για την υφέρπουσα ισλαμοποίηση και την άνοδο του αντισημιτισμού, για την αυξανόμενη ισχύ της Ακροδεξιάς και την αντιισλαμική αντίδραση – όλα ενταγμένα στο ευρύτερο πλαίσιο της οικονομικής στασιμότητας, του αισθήματος ότι οι Γάλλοι έχουν προδοθεί από την ελίτ της Γηραιάς Ηπείρου.
Στην πραγματικότητα, η Γαλλία καθίσταται ολοένα και πιο σημαντική, πιο καθοριστική για τη μοίρα της Ευρώπης και της Δύσης. Σε πολιτικό, πολιτισμικό, ακόμα και πνευματικό επίπεδο, οι εξελίξεις που θα βιώσει η Γαλλία μέσα στον επόμενο μισό αιώνα, ενδέχεται να διαδραματίσουν μεγαλύτερη σημασία από ό,τι διαδραμάτισαν πριν από τους δύο παγκόσμιους πολέμους έως σήμερα. Πράγματι, περισσότερο από τη Γερμανία, την Ελλάδα, τη Βρετανία ή οποιαδήποτε άλλη χώρα, η Γαλλία αποτελεί το σκηνικό όπου μπορεί να ληφθεί η τελική απόφαση για τη μοίρα της Ευρώπης του 21ου αιώνα.
Ας αναλογιστούμε το πολύ συγκεκριμένο ζήτημα, που βρίσκεται στην καρδιά του εφιάλτη στο Hebdo: κατά πόσο οι μουσουλμάνοι μετανάστες είναι δυνατόν να ενσωματωθούν από τα ευρωπαϊκά έθνη-κράτη, και τι θα συμβεί στην αντίθετη περίπτωση.
Φαίνεται ότι στη Γαλλία λαμβάνει χώρα η κρίσιμη δοκιμή. Εχει τον μεγαλύτερο μουσουλμανικό πληθυσμό από κάθε μεγάλη ευρωπαϊκή χώρα, ορισμένα τμήματα του οποίου είναι ενσωματωμένα, ενώ άλλα πιο ριζοσπαστικοποιημένα (το 16% των πολιτών της Γαλλίας εξέφρασε υποστήριξη στο ISIS) από οπουδήποτε αλλού στην Ευρώπη.
Δεν εκπλήσσει το γεγονός πως και οι αντιλήψεις απέναντι στο Ισλάμ είναι διχασμένες: Οι μουσουλμάνοι αντιμετωπίζονται πιο θετικά στη Γαλλία από ό,τι στην υπόλοιπη Δυτική Ευρώπη, ωστόσο η γαλλική πολιτική σκηνή χαρακτηρίζεται από τη σταδιακή ισχυροποίηση του Εθνικού Μετώπου, η απήχηση του οποίου πιθανότατα θα αυξηθεί. Στο μεταξύ, η εξωτερική πολιτική της Γαλλίας περιλαμβάνει ποικίλες (συχνά στρατιωτικές) εμπλοκές στη Βόρεια Αφρική και την Ανατολική Μεσόγειο.
Επομένως, αν υπάρχει ένας δρόμος προς την αποτελεσματικότερη ενσωμάτωση και ένταξη των μουσουλμάνων, το πιθανότερο είναι ότι περνάει πρώτα από τη Γαλλία. Και αν η ισλαμική ριζοσπαστικοποίηση κερδίσει έδαφος ή μεταλλαχθεί σε κάτι πιο διεισδυτικό και επικίνδυνο, πιθανότατα θα το πετύχει εντός της γαλλικής σφαίρας. Και αν η διαβόητη ευρωπαϊκή ακροδεξιά συνεχίσει τη μεταμόρφωσή της από περιθώριο σε κυρίαρχη τάση, η αλλαγή κατά πάσα πιθανότητα θα συντελεστεί πρώτα στο Παρίσι.
Η γαλλική πολιτική έχει εξίσου ισχυρό αντίκτυπο στη μοίρα του ευρύτερου εγχειρήματος της Ε.Ε., που επί του παρόντος βρίσκεται σε κρίση εξαιτίας του χάσματος ανάμεσα στα συμφέροντα της Γερμανίας και τα συμφέροντα της περιφέρειας, δηλαδή της Ελλάδας, της Ιταλία και της Ισπανίας. Ομως αυτό το χάσμα (και το φορτίο της ιστορίας του 20ού αιώνα) εγγυάται ότι οι Γερμανοί, παρά την οικονομική κυριαρχία τους, είναι αδύνατον να διαφυλάξουν την ενότητα της Ευρώπης μόνοι τους. Αντίθετα, η Γαλλία, για ιστορικούς, πολιτισμικούς και γεωγραφικούς λόγους, είναι εκείνη που καλείται να γεφυρώσει το κενό ανάμεσα σε Βορρά και Νότο. Εκτός αν, φυσικά, οι Γάλλοι επιλέξουν να μην το κάνουν, και τότε όλο το εγχείρημα καταρρεύσει ή θα πρέπει να συλληφθεί εκ νέου υπό εντελώς διαφορετικούς όρους. Και στις δύο περιπτώσεις, το αστέρι της Γαλλίας ενδέχεται να ανατείλει καθώς αυτό της Γερμανίας θα δύει. Μέχρι το 2050, η Γαλλία μπορεί να έχει ανακτήσει την οικονομική ισχύ και τον πληθυσμό, που θα της επιτρέψουν είτε να κυριαρχεί σε μια ενωμένη Ευρώπη είτε να αποτελεί τη μεγαλύτερη δύναμη σε μια ακόμα πιο διασπασμένη ήπειρο.
Η Γαλλία ανέκαθεν υπήρξε μια χώρα των άκρων – απολυταρχική και δημοκρατική, Καθολική και αντικληρική, κομμουνιστική και φασιστική. Τώρα αποτελεί ξανά το σημείο σύγκρουσης ισχυρών δυνάμεων, όπου οι πολιτισμικές αβεβαιότητες –σχετικά με το Ισλάμ, το κοσμικό κράτος, τον εθνικισμό, την Ευρώπη, για την ίδια τη νεωτερικότητα– υποδηλώνουν ότι σύντομα δεν αποκλείεται να γεννηθούν νέες δυνάμεις.
Η παρακμή ήταν πραγματική, αλλά το μέλλον δεν είναι προδιαγεγραμμένο. Αν η Ευρώπη μπορεί ακόμη να γράψει αληθινή ιστορία, για καλό ή κακό, ίσως θα γραφτεί πρώτα στη La Belle France.