Tα μέτρα που θα ανακοινώσει εντέλει η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα εντός της εβδομάδας δεν πρόκειται να προσφέρουν στην Ευρώπη την τόνωση που χρειάζεται. Και αυτό θα συμβεί για διαφόρους λόγους, αν και ο βασικός δεν έχει αλλάξει. Το σύστημα οικονομικής διακυβέρνησης της Ευρωπαϊκής Ενωσης έχει καταστραφεί. Αυτό που είναι άξιο προσοχής είναι ότι οι ευρωπαϊκές κυβερνήσεις δεν έχουν καν αρχίσει να αντιμετωπίζουν το ζήτημα. Πέρασαν μήνες υπαινιγμών, οι οποίοι με πολύ αργούς ρυθμούς γίνονταν οξύτεροι. Επίσης, υπήρξε σωρεία αναλύσεων και πολλές προετοιμασίες. Με τον πληθωρισμό σε όλο το διάστημα αυτό να ακολουθεί καθοδική πορεία, φθάνοντας κάτω από μηδενικά επίπεδα πρόσφατα, ο πρόεδρος της ΕΚΤ, Μάριο Ντράγκι, δεν έχει άλλη επιλογή από το να αποκαλύψει κάποιας μορφής ποσοτική χαλάρωση μεθαύριο Πέμπτη. Η ποσοτική χαλάρωση έχει ευρέως εξεταστεί από την αγορά και ο αντίκτυπός της έχει εκτιμηθεί. Εάν μείνει άπραγη η ΕΚΤ, θα υπάρξουν άσχημες αντιδράσεις.
Ακριβώς επειδή αναμένεται ένα μετριοπαθές πρόγραμμα ποσοτικής χαλάρωσης, λόγου χάριν της τάξεως των 500 δισ. ευρώ, η έλευσή του δεν θα έχει σημαντικό περαιτέρω αντίκτυπο. Η εφαρμογή αναγκαίων μέτρων τόνωσης απαιτεί από την ΕΚΤ μία ανακοίνωση πέραν εκείνης που αναμένουν οι αγορές, ώστε να εκπλαγούν.
Πώς μπορεί να το πραγματοποιήσει αυτό ο κ. Ντράγκι; Λόγου χάριν, ένα πρόγραμμα 1 τρισ. ευρώ θα προκαλούσε ήπια έκπληξη. Ακόμα περισσότερη έκπληξη θα προκαλούσε ένα πρόγραμμα απεριόριστης κλίμακας και διάρκειας. Ας υποθέσουμε ότι ο Μάριο Ντράγκι αποφάσιζε, όπως και θα όφειλε, να προκαλέσει σοκ και δέος. Υστερα θα μπορούσε να προσθέσει ότι η ΕΚΤ δεν θα θεωρήσει τον στόχο του πληθωρισμού στο 2% ως το ανώτατο όριο, ενόσω η ζήτηση στην Ευρώπη είναι ανεπαρκής. Θα μπορούσε, ακόμα, να ζητήσει από τις κυβερνήσεις να αυξήσουν τον δανεισμό τους και να τις ενημερώσει ότι η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα θα αγοράσει απευθείας νέα ομόλογα στο πλαίσιο μιας συντονισμένης νομισματικής και δημοσιονομικής επέκτασης. Θα μπορούσε να πει ότι η νομισματική πολιτική, όπως την αντιλαμβάνεται ο ίδιος, εμπεριέχει την εναλλακτική των «χρημάτων εξ ουρανού», όπου προσεχώς η ΕΚΤ θα ξεκινούσε να αποστέλλει επιταγές σε κάθε πολίτη της Ε.Ε.
Το πρόβλημα με την ΕΚΤ είναι ότι ξανά και ξανά έχει δείξει πως τόσο θεσμικά όσο και από πλευράς ταμπεραμέντου είναι άτολμη. Αυτές οι ριζοσπαστικότερες προτάσεις θα δίχαζαν το διοικητικό της συμβούλιο, προκαλώντας πολιτικές αντιπαραθέσεις, για να το θέσουμε ευγενικά. Ισως, πάλι, να αποδεικνύονταν παράνομες. Οι ευρωπαϊκές συνθήκες απαγορεύουν «τη νομισματική χρηματοδότηση» των κυβερνήσεων. Επίσης, την προηγούμενη εβδομάδα το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο απεφάνθη πως οι αγορές κρατικών ομολόγων θα μπορούσαν να επιτραπούν ορισμένες φορές, αν και υπόκεινται σε προϋποθέσεις.
Νόμιμα ή όχι, τα «από μηχανής χρήματα» θα συνιστούσαν μία κατά μέτωπο απόρριψη του νομισματικού συντηρητισμού, τον οποίον το Βερολίνο και άλλες ευρωπαϊκές κυβερνήσεις επιδιώκουν να επιβάλουν στην τράπεζα. Το ίδιο ισχύει και για καθετί το οποίο ενδεχομένως να οδηγήσει σε άνοδο του στόχου του πληθωρισμού της ΕΚΤ. Αρκετό καιρό πριν, ο Μάριο Ντράγκι θα όφειλε να συμβαδίσει με την Ομοσπονδιακή Τράπεζα των ΗΠΑ και να ζητήσει ευρείας κλίμακας πρόγραμμα ποσοτικής χαλάρωσης. Γνώριζε πως αυτό χρειαζόταν. Θα όφειλε να παραδεχθεί πως η συναίνεση δεν θα ήταν εφικτή και να προχωρήσει μπροστά με μια μικρή πλειοψηφία από το διοικητικό του συμβούλιο. Θα έπρεπε να έχει προκαλέσει τις ευρωπαϊκές κυβερνήσεις και τα δικαστήρια της Ευρώπης να τον σταματήσουν, εάν τολμούσαν. Αντ’ αυτών, συμμορφώθηκε προς τους κανόνες, ακολουθώντας ταυτόχρονα το ένστικτο της Ευρώπης να τα καταφέρνει όπως όπως. Είναι ντροπή, αλλά δεν θα έπρεπε ποτέ η ευημερία της Ευρώπης να εξαρτάται από τον ηρωισμό του προέδρου μιας κεντρικής τράπεζας. Η Ευρώπη χρειάζεται νέους κανόνες.
