Η εντολή των κεντρικών τραπεζικών διοικήσεων, προς τα δίκτυά τους, αυτές τις μέρες είναι μία και μοναδική: «Τα ΑΤΜ και τα μάτια σας». Τι σημαίνει αυτό πρακτικά; Οτι δεν πρέπει να μείνει κανένα μηχάνημα αυτόματης ανάληψης μετρητών χωρίς λεφτά. Η «μάχη» που δίνεται είναι κρίσιμη, γιατί, όπως έχει αποδείξει και η εμπειρία του 2012, τα πάντα είναι θέμα ψυχολογίας.
«Αν ο άλλος πάει στο μηχάνημα και πάρει τα λεφτά που θέλει, ηρεμεί και δεν κάνει το επόμενο κρίσιμο βήμα που είναι να φτάσει στο γκισέ», λέει τραπεζικό στέλεχος που ασχολείται («όλη μέρα», όπως λέει) με αυτό το θέμα. «Μεταξύ μας, αν το δίκτυο είναι προσεκτικό, είναι μια μάχη που μπορεί σχετικά εύκολα να κερδηθεί», προσθέτει. Και εξηγεί: «Τα λεφτά που απαιτούνται για την τροφοδοσία των ΑΤΜ είναι ασυγκρίτως λιγότερα σε σχέση με αυτά που απαιτούνται για το γκισέ. Οπότε, αν δεν γίνει το μεγάλο λάθος, το πρώτο και μεγάλο κύμα των ανησυχούντων μπορούμε να το κρατήσουμε έξω από τα καταστήματα, που είναι και το βασικό ζητούμενο».
Αυτές τις μέρες, τα τραπεζικά επιτελεία και οι αρμόδιες διευθύνσεις της Τράπεζας της Ελλάδος βρίσκονται με ένα…τηλέφωνο στο χέρι και συνεννοούνται. Ειδικά από το μεσημέρι και μετά, τα τηλέφωνα «παίρνουν φωτιά» κυριολεκτικά. Ο λόγος; Οι μεν ενημερώνουν τους δε για τα λεφτά που θα χρειαστούν την επόμενη μέρα για να «φορτώσουν» τα μηχανήματα, να γεμίσουν τα γκισέ και να εξασφαλίσουν κι ένα «μαξιλάρι» σε ρευστό, για κάθε περίπτωση. Το δίκτυο δουλεύει ως εξής:
Ο διευθυντής του κάθε καταστήματος μετράει τις παραγγελίες για αναλήψεις που έχει από την προηγούμενη μέρα (σ.σ. ως συνήθως, αυτόν τον καιρό, αν πας σε τράπεζα και ζητήσεις να «σηκώσεις» μεγάλο ποσό, σου ζητούν να περάσεις μετά 2 – 3 μέρες – οπότε ο διευθυντής γνωρίζει 48 ώρες πριν τις σοβαρές «αυριανές» ανάγκες του καταστήματος, πριν σηκώσει το τηλέφωνο). Συνυπολογίζει την κίνηση στο ΑΤΜ, πόσες φορές, δηλαδή, άδειασε στη διάρκεια της ημέρας, ενώ προσθέτει και ένα «ποσό ασφαλείας», για κάθε ενδεχόμενο και αφού κάνει το άθροισμα, τηλεφωνεί στα κεντρικά της τράπεζάς του. Το ίδιο γίνεται από όλο το δίκτυο και κάπως έτσι, αργά το μεσημέρι, η κάθε τράπεζα ξέρει τι ρευστό θα χρειαστεί για την επομένη. Με τη σειρά της, ενημερώνει την Τράπεζα της Ελλάδος, η οποία φροντίζει από εκεί κι έπειτα για την τροφοδοσία.
Εννοείται, βεβαίως, ότι ο φόβος για ένα «ατύχημα», κατά λάθος, πάντα θα υπάρχει. Ενας κακός υπολογισμός, μια αβλεψία υπαλλήλου ή μια κακή συνεννόηση μεταξύ όλων των παραπάνω κρίκων είναι πάντα πιθανή. Ωστόσο, η προτεραιότητα των υπαλλήλων της «πρώτης γραμμής» σε αυτή τη φάση είναι «να ταΐζετε κανονικά το ΑΤΜ», όπως λέγεται στη διάλεκτό τους.
Γεγονός αποτελεί, πάντως, ότι όσο δύσκολη και οριακή κι αν είναι η συγκυρία, δεν τόσο όσο το 2012. «Βετεράνοι» του χώρου θυμούνται ότι «τότε υπήρξε μέρα που από το σύνολο του συστήματος σηκώθηκαν κοντά 2,5 δισ. ευρώ, που είναι ακατάρριπτο ρεκόρ». Ηταν τότε που η Τράπεζα της Ελλάδος απευθύνθηκε για έκτακτη βοήθεια στην Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα και έγιναν οι γνωστές αεροκομιδές από τη Φρανκφούρτη στην Αθήνα. Ενα μέρος εκείνης της βοήθειας είναι και τα «κολλαριστά» χαρτονομίσματα που σηκώνουμε σήμερα από πολλά ΑΤΜ.
Για την ιστορία και όχι μόνον, κλείνοντας, θα πρέπει να αναφερθεί ότι όλη αυτή η εικόνα του «κόκκινου συναγερμού», που περιγράφηκε παραπάνω και κορυφώθηκε αυτή την εβδομάδα, δεν τελειώνει απόψε το βράδυ ούτε αύριο. Οι έχοντες την εμπειρία επιμένουν ότι θα συνεχιστεί και την ερχόμενη εβδομάδα. «Μέχρι τη στιγμή που θα επέλθει μιας μορφής πολιτική σταθερότητα και κυρίως αποκατάσταση των σχέσεων με την πλευρά των δανειστών», επισημαίνεται, «όλες οι μέρες θα είναι κρίσιμες, γιατί η ψυχολογία του κόσμου θα είναι ευμετάβλητη».
Το ζητούμενο, εν προκειμένω, είναι για πόσο καιρό ακόμα θα έχει το σύστημα τη δυνατότητα να αντεπεξέρχεται σε μεγάλης έκτασης εκροές. Ακόμα κι αν πέσουν από τα επίπεδα του 1 δισ. ή και παραπάνω, που σκαρφάλωσαν τα προηγούμενα 24ωρα, οι αντοχές του είναι εν πολλοίς εξαντλημένες και πάντως όχι απεριόριστες.