Σε άρθρο μου του προηγούμενου μήνα στην «Κ» (28/12) υποστήριξα την εκλογή του Σταύρου Δήμα στο ανώτατο αξίωμα της Ελληνικής Δημοκρατίας, η οποία απαιτούσε τουλάχιστον 180 ψήφους στο Κοινοβούλιο. Δυστυχώς, μόνο 168 βουλευτές υπερψήφισαν αυτόν τον τόσο αξιόλογο άνθρωπο. Εκατόν τριάντα δύο βουλευτές (μεταξύ τους και οι 16 της Χρυσής Αυγής) τον καταψήφισαν, παρά το γεγονός ότι η πλειοψηφία των Ελλήνων πολιτών δεν επιθυμούσε (όπως φαινόταν σε όλες τις δημοσκοπήσεις) τις πρόωρες εκλογές. Σήμερα, παραμονή των εκλογών, οι προτροπές μου -αν διαβαστούν- δεν αποκλείεται να έχουν παρόμοια τύχη.
Πριν από λίγες μέρες είχα μια έντονη συζήτηση με ένα πολύ αγαπητό συγγενικό μου πρόσωπο. Είναι μορφωμένος, σαραντάρης, ταξιδεμένος και σίγουρος για τις απόψεις του. Με τα δικά μου κριτήρια, δηλαδή, είναι ένας άνθρωπος στο ζενίθ της παραγωγικότητάς του. Με άκουσε με προσοχή και την απαραίτητη υπομονή. Του δήλωσα πόσο σημαντική είναι για την Ελλάδα η πολιτική σταθερότητα, η οποία αν διαταραχθεί, θα έχει άκρως αρνητικές οικονομικές παρενέργειες – ιδίως εάν μπούμε σε μια διαδικασία επαναληπτικών εκλογών. Του θύμισα ότι ο σημερινός «διχασμός», με αφορμή το λεγόμενο Μνημόνιο, φέρνει στη σκέψη μου τις τραγικές συγκρούσεις βασιλικών – βενιζελικών κατά τη διάρκεια και μετά τον Πρώτο Παγκόσμιο Πόλεμο, και κομμουνιστών – εθνικιστών στα χρόνια του εμφυλίου πολέμου (1944-49).
Αναφέρθηκα στη σκληρή αντιπαράθεση του τέως βασιλιά Κωνσταντίνου με τον εκλεγμένο πρωθυπουργό Γεώργιο Παπανδρέου, η οποία οδήγησε στη στρατιωτική δικτατορία Παπαδόπουλου-Ιωαννίδη και την τραγική της κατάληξη πάνω στα ερείπια της μαρτυρικής Κύπρου. Τόνισα ότι, αντίθετα με τη δική μας περίπτωση, οι άλλες ταλαιπωρημένες χώρες του ευρωπαϊκού Νότου (Ιταλία, Ισπανία και Πορτογαλία) -καθώς και η Ιρλανδία- έχουν καταφέρει να αντιμετωπίσουν αντίστοιχες οικονομικές κρίσεις υιοθετώντας για τα μεγάλα θέματα μια ενιαία εθνική πολιτική. Υποστήριξα -με κάποια υπερβολή εδώ- ότι ο διχασμός και η ακυβερνησία μπορούν να οδηγήσουν τη χώρα μας ακόμη και σε εξωθεσμικές παρεμβάσεις (στη χειρότερη περίπτωση μια στρατιωτική επέμβαση) σε ένα κράτος που είχε καταφέρει να τοποθετήσει τα πραξικοπήματα στο χρονοντούλαπο της Ιστορίας. Τον προειδοποίησα επίσης ότι αν, ο μη γένοιτο, βρεθούμε εκτός Ευρώπης, η ανήσυχη και αναθεωρητική Τουρκία (που πάσχει στις μέρες μας από το σύνδρομο της μεγαλομανίας) μπορεί να θεωρήσει ότι της προσφέρεται και πάλι μια ευκαιρία να επαναλάβει το σενάριο της εισβολής και κατοχής στην Κύπρο του 1974, αυτή τη φορά στο Ανατολικό Αιγαίο και στη Θράκη. Τέλος, έκλεισα την επιχειρηματολογία μου δηλώνοντας ότι με ένα προφίλ μοναχικό, τριτοκοσμικού τύπου, μπορεί τελικά να ενταχθούμε στη συνομοταξία των αποτυχημένων κρατών (failed states), η οποία χαρακτηρίζει αρκετές χώρες της Βόρειας Αφρικής, της Ανατολικής Μεσογείου και των Νοτιοδυτικών Βαλκανίων. Και η απόλυτη ειρωνεία σήμερα είναι ότι όλες οι κυβερνήσεις των βορειοδυτικών μας γειτόνων εκλιπαρούν να εξασφαλίσουν την ένταξή τους στην Ευρωπαϊκή Ενωση και στο ΝΑΤΟ, ενώ στην παραζαλισμένη Ελλάδα ο ευρωσκεπτικισμός και ο αντιαμερικανισμός ζουν και βασιλεύουν.
Ο καλός μου συγγενής με άκουσε με υπομονή, προσπαθώντας να κρύψει ένα ειρωνικό χαμόγελο. «Τελείωσες;», ερώτησε. Και συνέχισε λέγοντας: «Τι έπαθες και εμπορεύεσαι τον φόβο; Μήπως θα πρέπει να σε κλειδώσουμε στο σπίτι σου την ημέρα των εκλογών; Δεν βλέπεις την άθλια κατάσταση της χώρας μας; 27% ανεργία, 60% για τους νέους, ένα τεράστιο δημόσιο χρέος που έχει κολλήσει στο 170% του ΑΕΠ; Δεν καταλαβαίνεις την αγωνία των νεότερων γενεών που παίρνουν και πάλι τον δρόμο της ξενιτιάς σαν μια σανίδα σωτηρίας; Κοίταξε, ο τόπος μας δεν θα μπορέσει να ξεφύγει από τη μιζέρια, αν δεν ξανακερδίσουμε τη χαμένη μας αξιοπρέπεια. Δεν μπορούμε να συμπεριφερόμαστε σαν σχολιαρόπαιδα απέναντι στους επιτηρητές της τρόικας. Αυτοί που μας κυβέρνησαν μέχρι σήμερα μας έφεραν στη σημερινή άθλια κατάσταση. Και τώρα μου προτείνεις να τους ψηφίσω για να επαναλάβουν τα ολέθρια λάθη τους; Και, σε παρακαλώ, σταμάτησε να μας φοβερίζεις με τον κίνδυνο της Τουρκίας. Αν χρειαστεί, θα πολεμήσουμε για να προστατεύσουμε την πατρίδα».
Στο σημείο αυτό αισθάνθηκα ότι ο διάλογός μας είχε φθάσει στο τέλος του. Σκέφθηκα να προσθέσω κάποιες τελευταίες λέξεις. Καταλάβαινα ότι το μυαλό του είχε πλημμυρίσει από συναισθήματα θυμού και τιμωρίας, ασχέτως του ορθολογισμού των μελλοντικών μας επιλογών. Προσπάθησα να τον πληροφορήσω ότι η ανεργία στο σύνολο του πληθυσμού είχε αρχίσει να μειώνεται από το 27 στο 25 τοις εκατό. Οτι τα χρόνια ελλείμματα είχαν μετατραπεί σε υπολογίσιμα πλεονάσματα και ότι το ισοζύγιο πληρωμών δεν ήταν πλέον ελλειμματικό. Πρόσθεσα ότι χωρίς την αδικαιολόγητη πρόκληση των πρόωρων εκλογών, θα τελειώναμε με τα Μνημόνια και θα βγαίναμε άνετα στις αγορές. Τον παρακάλεσα επιτέλους να συνειδητοποιήσει ότι τα επιτόκια έχουν πάρει και πάλι ένα επικίνδυνα ανηφορικό δρόμο λόγω της παρένθεσης μιας αχρείαστης εκλογικής αναμέτρησης και ότι οι διεθνείς οίκοι αξιολόγησης ήδη ακονίζουν τα χειρουργικά τους μαχαίρια.
Εδώ με διέκοψε ο συνομιλητής μου. «Σε λίγες ώρες θα ξέρουμε τα αποτελέσματα των εκλογών και σε λίγες μέρες θα έχει σχηματιστεί η νέα κυβέρνηση. Η Ελλάδα, εν κατακλείδι, μπορεί να ζήσει και θα ζήσει χωρίς βαρβάρους».
Τον αποχαιρέτησα βέβαιος ότι δεν είχα εισφέρει ούτε μια σταγόνα επιρροής στη σκέψη του. Ανεπαισθήτως, ήλθε στη δική μου σκέψη η Κασσάνδρα και οι μαύρες προφητείες της… λίγο πριν ξεσπάσει ο τρωικός πόλεμος.
*Ο κ. Θεόδωρος Κουλουμπής είναι ομότιμος καθηγητής Διεθνών Σχέσεων του Πανεπιστημίου Αθηνών.