ΟΣΒΙΕΤΣΙΜ (ΠΟΛΩΝΙΑ). Το στρατόπεδο εξόντωσης του Αουσβιτς, ένα από τα απεχθέστερα σύμβολα του ναζισμού, αποτελεί σήμερα επιβεβλημένο σταθμό πολλών σχολικών εκδρομών για μαθητές ισραηλινών σχολείων.
Χιλιάδες άνθρωποι, πολλοί από αυτούς μικροί μαθητές, επισκέπτονται τον μουσειακό χώρο για να μάθουν για το σύστημα εξόντωσης και τους θαλάμους αερίων, μέρος της «τελικής λύσης» του ναζιστικού καθεστώτος για τους Εβραίους της Ευρώπης.
Χρειάσθηκαν, όμως, πολλά χρόνια μετά την απελευθέρωση του Αουσβιτς από τον «Κόκκινο» Στρατό στις 27 Ιανουαρίου 1945 μέχρις ότου το Αουσβιτς καταλάβει την εμβληματική θέση που κατέχει σήμερα στην Ιστορία. Στα 70 χρόνια που μεσολάβησαν η ίδια η φύση του στρατοπέδου αμφισβητήθηκε, με μικρή ευτυχώς μερίδα «ιστορικών» να επιμένουν ακόμη και σήμερα ότι ο αριθμός των νεκρών υπήρξε πολύ μικρότερος. Η τάση αυτή, την οποία εκπροσωπούν ο Ντέιβιντ Ιρβινγκ στη Βρετανία και ο Ρομπέρ Φορισόν στη Γαλλία, αποτελεί ύπουλη προσπάθεια μετάθεσης της ευθύνης του Ολοκαυτώματος από τον Αδόλφο Χίτλερ σε δήθεν απειθείς υφισταμένους του.
Η ιστορικά αποδεδειγμένη αλήθεια είναι ότι ο Χίτλερ διέταξε ο ίδιος –πάντα προφορικά– την «τελική λύση», αποδίδοντας την ευθύνη ολοκλήρωσής της αρχικά στον δολοφονηθέντα το 1942 Ράινχαρτ Χάιντριχ και αργότερα στον Χάινριχ Χίμλερ, επικεφαλής των Ες Ες.
Την ιστορική μοναδικότητα του Ολοκαυτώματος αποδεικνύει πέρα από κάθε αμφιβολία το Αουσβιτς, μία άριστα οργανωμένη βιομηχανική μονάδα, με μόνο στόχο τη θανάτωση ανθρώπων. Την αναγκαιότητα εφαρμογής βιομηχανικών και απρόσωπων μεθόδων για την «τελική λύση» επέβαλε η εμπειρία του γερμανικού στρατού μεταξύ 1941 και 1942, όταν οι μαζικές δολοφονίες Εβραίων στην Ανατολή αποδείχθηκαν αφενός αντιπαραγωγικές και αφετέρου ψυχικά επιβαρυντικές για τους Γερμανούς κληρωτούς.
Η συνείδηση της πραγματικότητας αυτής άργησε όμως να διεισδύσει στη σκέψη Δυτικών και Σοβιετικών ηγετών. Η αποστολή παράνομα τυπωμένης «Μαύρης Βίβλου των Εβραίων της Πολωνίας» στις ΗΠΑ το 1943, η οποία περιέγραφε με ακριβή στοιχεία την «τελική λύση», τα γκέτο, τις σφαγές, τους εκτοπισμούς και τους θαλάμους αερίων, δεν συγκίνησε την αμερικανική κυβέρνηση.
Η επιτυχής κατεδάφιση ορισμένων από τα μεγαλύτερα στρατόπεδα και η εκταφή σορών και τέφρας (Σομπιμπόρ και Τρεμπλίνκα) από τους Ναζί κατά την υποχώρησή τους το 1944 ενέτεινε τη σύγχυση. Μόνο η δεκαετία του 1980 και η ενίσχυση του ενδιαφέροντος για το Ολοκαύτωμα επέτρεψαν την ουσιαστική μελέτη του φαινομένου και την ένταξή του στο πλαίσιο του ευρωπαϊκού και ειδικότερα του ναζιστικού αντισημιτισμού.
Στην Πολωνία, το ζήτημα του Ολοκαυτώματος παραμένει ευαίσθητο. Από τη μία, οι τεράστιες ανθρώπινες απώλειες της χώρας στον πόλεμο έκαναν τους Πολωνούς διστακτικούς να αποδίδουν υπερβολική ιστορική αξία στην εξόντωση τριών περίπου εκατομμυρίων Εβραίων συμπατριωτών τους, που θα έμοιαζε να επισκιάζει τα δύο εκατομμύρια χριστιανών Πολωνών που έχασαν τη ζωή τους στον πόλεμο και τη γερμανική κατοχή. Από την άλλη, ο βαθιά ριζωμένος αντισημιτισμός στη χώρα δεν επέτρεψε να τιμηθεί η μνήμη των Εβραίων θυμάτων. Αξίζει να σημειωθεί ότι μόλις δύο χρόνια μετά την απελευθέρωσή τους από τον ναζιστικό ζυγό το 1944 οι Πολωνοί έσπευσαν να πραγματοποιήσουν πογκρόμ με θύματα τους ελάχιστους εναπομείναντες Εβραίους στο διαβόητο Πογκρόμ του Κίλτσε το 1946.
Παρότι ο αριθμός των θυμάτων υπήρξε σχετικά μικρός, με 50 περίπου νεκρούς, η μανία των Πολωνών έπεισε τους εναπομείναντες Εβραίους ότι το μέλλον τους βρισκόταν πια εκτός Ευρώπης και συγκεκριμένα στην Παλαιστίνη.