Οι μάχες έχουν ενταθεί δραματικά την τελευταία εβδομάδα. Η κατάσταση επιδεινώνεται ραγδαία. Τις τελευταίες πέντε ημέρες βιώσαμε σφοδρές μάχες. Ακούμε συνεχή έκρηξη βομβών και τους πυροβολισμούς. Μας έχουν αναφέρει ότι περισσότερα από 70 σπίτια υπέστησαν ζημιές ή καταστράφηκαν κατά την τελευταία εβδομάδα. Επίσης, αρκετά νοσοκομεία έχουν υποστεί ζημιές ή έχουν καταστραφεί από την έναρξη των εχθροπραξιών το καλοκαίρι. Αυτή την εβδομάδα, κτίριο ψυχιατρικού ιδρύματος που υποστηρίζουμε οι Γιατροί Χωρίς Σύνορα καταστράφηκε από βομβαρδισμό. Γίνεται όλο και πιο δύσκολο για εμάς να αποκτήσουμε πρόσβαση σε περιοχές που πλήττονται από τις συγκρούσεις. Εδώ και κάποιες ημέρες, τα σημεία ελέγχου για να περάσουμε στις περιοχές όπου βρίσκονται οι αντάρτες έκλεισαν. Κανείς δεν έχει πλέον τη δυνατότητα να περάσει.
Τα κανάλια ιατρικών προμηθειών έχουν διακοπεί. Αυτό έχει ως αποτέλεσμα να μην υπάρχει πρόσβαση για το ιατροφαρμακευτικό υλικό. Αυτή την κατάσταση αντιμετωπίζουμε για μήνες τώρα. Οταν οι Γιατροί Χωρίς Σύνορα άρχισαν να εργάζονται εδώ τον περασμένο Μάιο, επικεντρωθήκαμε στην παροχή προμηθειών των νοσοκομείων που βρίσκονταν στην πρώτη γραμμή των εχθροπραξιών με ειδικά κιτ για τη φροντίδα τραυματιών πολέμου. Προφανώς, σε μια ζώνη συγκρούσεων, η γραμμή του μετώπου είναι εκεί όπου οι άνθρωποι τραυματίζονται σοβαρά ή σκοτώνονται. Επειτα από τόσους μήνες πίεσης στο σύστημα υγείας, είναι σαφές ότι η σύγκρουση πλέον επηρεάζει το σύνολο του πληθυσμού της περιοχής, καθώς υπάρχουν σημαντικά προβλήματα στην παροχή βασικής υγειονομικής περίθαλψης και μαιευτικής φροντίδας αλλά και στην παρακολούθηση χρόνιων ασθενών. Πολλές φορές όταν κάποιος χρειάζεται να πάει στο νοσοκομείο ή σε κέντρο πρωτοβάθμιας φροντίδας, αυτό που συναντάει είναι άδειες δομές, καθώς οι γιατροί δεν διαθέτουν αρκετά φάρμακα για να τα λειτουργήσουν. Οι μεγαλύτερες ελλείψεις εντοπίζονται σε ψυχιατρικά φάρμακα αλλά και αναισθητικά που είναι απαραίτητα για να πραγματοποιηθούν χειρουργικές επεμβάσεις. Οι γιατροί είναι απελπισμένοι λόγω της έλλειψης προμηθειών.Το πρόβλημα όμως δεν είναι μόνο η έλλειψη φαρμάκων. Οταν επισκεφθήκαμε ορφανοτροφεία, γηροκομεία και οίκους για άτομα με ειδικές ανάγκες, σωματικές και διανοητικές, είδαμε αδύναμους ανθρώπους να στερούνται ακόμα και το φαγητό. Οι άνθρωποι αυτοί εναπόκεινται πλέον στις δωρεές και την καλή θέληση των υπολοίπων. Η ζωή τους κρέμεται από μια κλωστή. Ισως τη μια μέρα λάβουν μια σακούλα πατάτες κι ένα λάχανο την επομένη. Τα ψυγεία είναι άδεια.
Ο διευθυντής ενός γηροκομείου που επισκεφθήκαμε την περασμένη εβδομάδα ξέσπασε σε λυγμούς μπροστά μας: «Είμαστε ακόμα εδώ. Βλέπετε, αγωνιζόμαστε. Το μόνο που μας έχει απομείνει είναι να θεραπεύουμε τους ανθρώπους με λέξεις», μας είπε με δάκρυα στα μάτια. Υπάρχουν ελλείψεις στα πάντα. Σε υλικά καθαρισμού, σαπούνι, ακόμη και σε πάνες.
Οι παρατεταμένες μάχες μηνών έχουν τεράστιο ψυχολογικό αντίκτυπο στους ανθρώπους που ζουν και στις δύο πλευρές του μετώπου. Υπάρχει μια πόλη που επισκέφθηκα πρόσφατα, 500 μέτρα από την πρώτη γραμμή, η οποία έχει βομβαρδιστεί επανειλημμένα. Σπίτια έχουν καταστραφεί, το ηλεκτρικό ρεύμα έχει διακοπεί, αρκετοί άνθρωποι έχουν τραυματιστεί. Ο επικεφαλής γιατρός του νοσοκομείου μάς ζήτησε να βοηθήσουμε το προσωπικό του. Είναι τόσο πιεσμένοι, που δεν είναι σε θέση να θεραπεύσουν τους ασθενείς. Αμέσως στείλαμε ομάδα ψυχολόγων. Είναι ανάγκη να διευρύνουμε το έργο μας και στον τομέα της ψυχικής υγείας. Σε μια γειτονική πόλη που βρίσκεται 10 χιλιόμετρα από την πρώτη γραμμή, συναντήσαμε τον δήμαρχο ο οποίος έκλαιγε ενώ μιλούσαμε. Η κατάσταση είναι εξαιρετικά δύσκολη. Από τότε υπήρξαν ακόμα περισσότεροι βομβαρδισμοί. Κάθε φορά επιστρέφουμε για να δωρίσουμε ιατρικές προμήθειες για τη φροντίδα τραυματιών πολέμου, καθώς και κουβέρτες και σετ υγιεινής.
Υποστήριξη και προμήθειες
Από την έναρξη των συγκρούσεων στις περιοχές της Ανατολικής Ουκρανίας, οι ομάδες της οργάνωσης των Γιατρών Χωρίς Σύνορα έχουν υποστηρίξει τις ιατρικές εγκαταστάσεις στις περιοχές του Ντονέτσκ και του Λουγκάνσκ με ιατρικές προμήθειες, καθώς και τη λειτουργία δράσεων ψυχολογικής υποστήριξης. Από τον Μάιο, οι ομάδες της οργάνωσης έχουν επαρκώς προμηθεύσει 70 ιατρικές εγκαταστάσεις και στις δύο πλευρές του μετώπου, ώστε να περιθάλψουν περισσότερους από 13.500 τραυματίες-ασθενείς. Ανταποκρινόμενοι στη δυσκολία που αντιμετωπίζουν οι άνθρωποι σήμερα για πρόσβαση στη βασική υγειονομική περίθαλψη, οι Γιατροί Χωρίς Σύνορα τώρα υποστηρίζουν κέντρα πρωτοβάθμιας υγείας και μαιευτήρια σε περιοχές που πλήττονται από τις συνεχείς συγκρούσεις. Οι ειδικοί ψυχικής υγείας των Γιατρών Χωρίς Σύνορα παρέχουν ψυχολογική υποστήριξη σε όσους έχουν πληγεί από τις συγκρούσεις σε διάφορες πόλεις, που περιλαμβάνουν τόσο ατομικές όσο και ομαδικές συνεδρίες. Οι ψυχολόγοι των Γιατρών Χωρίς Σύνορα επίσης πραγματοποιούν ένα πρόγραμμα κατάρτισης για τους τοπικούς συναδέλφους τους, τους κοινωνικούς λειτουργούς και το ιατρικό προσωπικό που εργάζεται σε όλη την πληγείσα περιοχή. Οι Γιατροί Χωρίς Σύνορα, τέλος, συνεχίζουν το πρόγραμμα θεραπείας της φυματίωσης εντός του περιφερειακού σωφρονιστικού συστήματος στο Ντονέτσκ, το οποίο λειτουργεί από το 2011.
*Συντονίστρια της δράσης των Γιατρών Χωρίς Σύνορα στο Λουγκάνσκ της Ανατ. Ουκρανίας.