Οι βλαβερές συνήθειες του καπνού και της κατανάλωσης οινοπνευματωδών ποτών αποδεικνύονται ιδιαίτερα κερδοφόρες, όταν μεταφρασθούν σε μετοχές των αντίστοιχων ομίλων. Σε τελευταία έρευνα της ελβετικής τράπεζας Credit Suisse, καθίσταται εμφανές ότι σε μία μακρά περίοδο άνω των 100 ετών, καμία άλλη μετοχή πέραν εκείνων των εταιρειών οινοπνευματωδών ποτών και των καπνοβιομηχανιών δεν έχει τόσο καλή απόδοση. Σημειωτέον, πως τις ανωτέρω εταιρείες απέφευγαν σταθερά οι επενδυτές, που κινούνταν με ηθικά κριτήρια. Τα σχετικά επισημαίνουν σε άρθρο τους οι Financial Times, επικαλούμενοι τα ευρήματα μελέτης τριών πανεπιστημιακών, οι οποίοι την εκπόνησαν για λογαριασμό της Credit Suisse. Οι Ελρόι Ντίμσον, Πολ Μαρς και Μάικ Στόντον του London School of Economics ασχολήθηκαν με την αρχαιολογία του χρηματοπιστωτικού συστήματος και των αγορών και απεφάνθησαν τα εξής: εάν το 1900 κάποιος επένδυε 1 δολάριο (0,88 ευρώ) σε αμερικανικές καπνοβιομηχανίες και τα μερίσματα τα επένδυε εκ νέου και με σωφροσύνη, τότε θα είχε σήμερα 6,28 εκατ. δολάρια (5,56 εκατ. ευρώ).
Αλκοόλ
Στη δε περίπτωση της βρετανικής αγοράς, εκεί φάνηκε ότι μία άριστη επένδυση θα ήταν εκείνη σε μετοχές των ζυθοποιιών και των εταιρειών οινοπνευματωδών. Οι μετοχές αυτές είχαν την καλύτερη απόδοση τα τελευταία 115 χρόνια μεταξύ όλων των υπολοίπων κλάδων. Εάν, λοιπόν, κάποιος είχε επενδύσει 1 στερλίνα (1,34 ευρώ) το 1900 (και ζούσε ακόμα και σήμερα), θα έβλεπε την επένδυσή του να έχει φθάσει τις 243.152 στερλίνες (327.624 ευρώ), των μερισμάτων συμπεριλαμβανομένων. Πάντως, εάν γινόταν σύγκριση με τους αμερικανικούς ομίλους ποτοποιίας, δεν θα είχαν ανάλογες επιδόσεις. Αρκεί να σκεφθεί κανείς πως την περίοδο 1920 -1933 ο κλάδος είχε τεθεί εκτός λειτουργίας εξαιτίας της ποταπαγόρευσης.
Αντιθέτως, οι «νηφάλιες» και βαριές βιομηχανίες είχαν κάκιστες επιδόσεις. Λόγου χάριν, όλος ο μηχανοκατασκευαστικός κλάδος, ο οποίος οικοδόμησε την κυριαρχία της Βρετανίας κατά τη βιομηχανική επανάσταση, έχει αποκαρδιωτικές αποδόσεις. Μέσα σε διάστημα 115 ετών η μία στερλίνα σε μία μετοχή του κλάδου θα απέφερε σε μέτοχο μόλις 2.280 λίρες (3.072 ευρώ). Ακόμα χειρότερα κέρδη θα προσέφερε σε μέτοχο η επένδυση σε ναυπηγοκατασκευαστικές εταιρείες των ΗΠΑ. Η επένδυση 1 δολαρίου το 1900 θα επέστρεφε σε μέτοχο μόλις 1.225 δολάρια (1.083 ευρώ) σήμερα. Εξίσου απογοητευτικές αποδόσεις για τους κατόχους τους έχουν και οι μετοχές της χαλυβουργίας και του κλάδου της κλωστοϋφαντουργίας-ένδυσης. Ενα ακόμα ενδιαφέρον εύρημα της μελέτης των πανεπιστημιακών του London School of Economics, έχει να κάνει με το ότι ο κλάδος των τροφίμων έχει πολύ υψηλές αποδόσεις. Παλαιότερα δεν ήταν ένας κλάδος που επέσυρε την οργή των επενδυτών με ηθικά κριτήρια, αλλά σήμερα έχει εξελιχθεί σε τέτοιον. Εάν το 1900 κάποιος είχε τοποθετήσει 1 δολάριο, τώρα θα είχε αποκομίσει το διόλου ευκαταφρόνητο ποσό των 384.027 δολαρίων (339.797 ευρώ).
Αίτια
Πίσω από όλα αυτά υπάρχει, προφανώς, μία λογική εξήγηση. Ο καθηγητής Ελρόι Ντίμσον παρατηρεί ότι η άριστη απόδοση των καπνοβιομηχανιών και των ποτοποιιών αφορά αφενός το ότι πωλούν εθιστικά προϊόντα αφετέρου ότι τις απέφευγαν οι ηθικά σκεπτόμενοι επενδυτές. Αυτή η στάση τους είχε ως αποτέλεσμα να δημιουργείται τεχνητή υποχώρηση των τιμών μετοχών και να υπάρχουν υψηλότερες αποδόσεις για όσους δεν είχαν ενδοιασμούς. Συν τοις άλλοις, το αλκοόλ και ο καπνός συνδέονταν παραδοσιακά με ασφαλείς τοποθετήσεις: η νέα τεχνολογία των αρχών του 20ού αιώνα, δηλαδή τα τρένα, ο ηλεκτρισμός, τα αυτοκίνητα και τα αεροπλάνα γεννούσαν αβεβαιότητα και στο μυαλό των επενδυτών σχετίζονται με «φούσκες». Είναι η ίδια αντιμετώπιση που είχαν οι επενδυτές απέναντι στις διαδικτυακές εταιρείες το 2000 και σήμερα απέναντι π.χ. στον τρισδιάστατο εκτυπωτή. Πάντως, η συμβουλή των πανεπιστημιακών είναι μία: αγοράστε φθηνά και κερδίστε μακροπρόθεσμα. Από το 1990 μέχρι σήμερα σε Βρετανία και ΗΠΑ οι φθηνότερες μετοχές απέφεραν 12% ετησίως έναντι του 9% των ακριβότερων μετοχών.