To CineDoc μάς συστήνει το ανεξάρτητο ντοκιμαντέρ «Coast Modern» σε σκηνοθεσία των Mike Bernard και Gavin Froome, που σκανάρει ολόκληρη τη βορειοδυτική ακτογραμμή του Ειρηνικού, από το Βανκούβερ ώς το Σιάτλ και το Πόρτλαντ και από εκεί στο Σαν Φρανσίσκο και το Λος Αντζελες. Η διαδρομή εστιάζει στην αρχιτεκτονική νεωτερικότητα και προβάλλει εντυπωσιακές κατοικίες που διαμόρφωσαν τη μοντέρνα αρχιτεκτονική ταυτότητα της Δυτικής Ακτής.
Η κάμερα ζουμάρει στην αυλή του Eppich House (1972) στο Βανκούβερ, του Καναδού αρχιτέκτονα Arthur Erickson. Το ανεπίχριστο σκυρόδεμα συνδιαλέγεται με την τοπιογραφία: ο αυστηρός ορθοκανονικός κάνναβος συγχρωτίζεται μ’ έναν ρευστό καταπράσινο κήπο. Η κατοικία αντικατοπτρίζεται στη φύση και αντανακλά την ομορφιά της. Στο απέραντο αμερικανικό τοπίο συντίθενται μοναδικά κτίρια που εναρμονίζονται με το ήπιο κλίμα της Δυτικής Ακτής αναδεικνύοντας τον υπαίθριο βίο. Σχεδιάζονται άνετοι και διαμπερείς χώροι με μεγάλες συρόμενες μπαλκονόπορτες που ενοποιούν το μέσα με το έξω: οριζόντιες συνεχείς ζώνες, εκφράσεις μιας φωτεινής, αέρινης και υγιούς αρχιτεκτονικής.
Η απεριόριστη ελευθερία του ωκεανού ευνοεί τον εναλλακτικό τρόπο ζωής που προβάλλει το ουτοπικό όραμα του μοντέρνου, ενώ η επιρροή του οικολογικού εμβληματικού μανιφέστου «Walden ή Η ζωή στο δάσος» του Αμερικανού συγγραφέα Χένρι Ντέιβιντ Θόρο ενισχύει τη διαλεκτική σχέση με το φυσικό περιβάλλον. Ο μοντερνισμός της Δυτικής Ακτής, απαλλαγμένος από περιττά διακοσμητικά στοιχεία, υποστηρίζει τη διαύγεια της κατασκευής, προκρίνει τη λειτουργικότητα έναντι της μορφής, συνθέτει πάνω σε καθαρές γεωμετρικές γραμμές ελεύθερες κατόψεις, ενώ το λοφώδες ανάγλυφο με τη μαγευτική θέα αναζητεί κατασκευαστική τόλμη με τη χρήση νέων βιομηχανικών υλικών, οπλισμένου σκυροδέματος και χάλυβα.
Η ιδέα του «Coast Modern» γεννήθηκε χάρη σ’ ένα πόστερ διάλεξης (1946) του αρχιτέκτονα Richard Neutra στο Βανκούβερ με θέμα τον μοντερνισμό. Η αρχιτεκτονική του, αυτή των «συναρπαστικών εμπειριών», αποτυπώνεται με τις οικίες O’Hara (1959), Taylor (1964) και Flavin (1957). Οι οικίες Smith (1964) των Erickson/Massey, Coupland (1958) του Duncan McNab, το Sea Ranch (1965) των Moore, Lyndon, Turnbull, Whitaker, η κατοικία του αρχιτέκτονα Ray Kappe (1965) και τα διαμερίσματα Sachs (1926) του Rudolph Schindler εκφράζουν την ειλικρίνεια του μοντερνισμού σε μια διαρκώς αναπτυσσόμενη Αμερική.
Δεν θα μπορούσαν να λείπουν τρία από τα πιο αναγνωρίσιμα παραδείγματα του Διεθνούς Στυλ: η οργανική κατοικία Fallingwater (1935) του Frank Lloyd Wright στην Πενσιλβάνια, κυριολεκτικά χτισμένη πάνω σε καταρράκτη, η Villa Savoye (1931) του Le Corbusier στα περίχωρα του Παρισιού και το Glass House (1949) του Philip Johnson στο Κονέκτικατ. Ιδιαίτερη μνεία γίνεται στο πρόγραμμα Case Study House (1945), μια πρωτοβουλία του εκδότη John Entenza και του περιοδικού Arts & Architecture του Λος Αντζελες, για χαμηλού κόστους, πειραματικά, μοντέρνα οικιστικά πρότυπα. Το αποτέλεσμα: 36 συνθέσεις μιας νέας γενιάς αρχιτεκτόνων, από τον Charles Eames και τον Richard Neutra μέχρι τον Eero Saarinen. Η «πιο εμβληματική εικόνα του Λος Αντζελες», η ασπρόμαυρη φωτογραφία του CSH#22 του Julius Shulman, αποτυπώνει την οικία Stahl (1960) του Pierre Koenig, αντιπροσωπεύοντας την ευμάρεια που ξεκινάει μετά τον πόλεμο και τη Μεγάλη Υφεση και σηματοδοτεί τον αμερικάνικο μοντέρνο τρόπο ζωής. Η απουσία ιστορικής αρχιτεκτονικής παράδοσης διευκολύνει ακόμα περισσότερο το εγχείρημα.
Το «Coast Modern» μοιάζει με υπέροχο coffee table book. Με την ποιότητα που διακρίνει τη φωτογραφία του, το σφιχτό αυτό ντοκιμαντέρ αναδεικνύει, όχι τόσο τις αρχιτεκτονικές λεπτομέρειες, αλλά την αφαιρετική αυτάρκεια του μοντερνισμού. Γρήγορα πλάνα εναλλάσσονται με δυνατές εικόνες και μοντάρονται με επισκέψεις, σχέδια αρχείου, συνεντεύξεις αρχιτεκτόνων, κριτικών και κατοίκων, σκέψεις πάνω στην «όμορφη αποτυχία» του μοντερνισμού με τη διαπίστωση πως αν και το 90% των ανθρώπων δεν θέλει να ζει σε ένα μοντέρνο σπίτι, η αρχιτεκτονική αυτή εξακολουθεί να γοητεύει. Η πρόσφατη αναβίωσή της, που οφείλεται σε περιοδικά τύπου Wallpaper, συνιστά βέβαια περισσότερο μια χιπστερική νοσταλγική αναζήτηση ενός απόμακρου «νεο-μοντερνισμού». Η μικρή έρευνα πάνω στον μοντερνισμό της Δυτικής Ακτής συνοδεύεται από μια εξαιρετική, συχνά πρωτότυπη μουσική.
Α΄ προβολή: Γαλλικό Ινστιτούτο Αθηνών, Τετάρτη 25 Φεβρουαρίου / 20.00
Ακολουθεί συζήτηση
Σκηνοθεσία: Mike Bernard & Gavin Froome / 55 / 2012 / Καναδάς
Γλώσσα: αγγλικά με ελληνικούς υπότιτλους. Τιμή εισιτηρίου: 6 ευρώ
Β΄ προβολή: κινηματογράφος «Δαναός», Κυριακή 1η Μαρτίου / 16.00
Ελληνική φύση και μοντερνισμός
Με αφορμή το ντοκιμαντέρ και τη μαγική σχέση αρχιτεκτονικής και τόπου που επιδρά καταλυτικά στη ζωή των ανθρώπων, το CineDoc διοργανώνει συζήτηση, σε συντονισμό της Δήμητρας Κουζή και καλεσμένους τον Ανδρέα Γιακουμακάτο (αρχιτέκτων, καθηγητής Ιστορίας, Κριτικής Ανάλυσης και Θεωρίας Αρχιτεκτονικής στην Ανωτάτη Σχολή Καλών Τεχνών) από το Ελληνικό Ινστιτούτο Αρχιτεκτονικής και τον Αλέξανδρο Βαΐτσο / Deca Architecture, με θέμα τον μοντερνισμό και τη δόμηση σε άμεση συνάρτηση με τη ελληνική φύση και το παραλιακό μέτωπο.