Με τον χειρότερο δυνατό τρόπο εισήλθε το νέο έτος για την αγορά κατοικίας, η οποία δεν προβλέπεται να σταθεροποιηθεί άμεσα, πόσο μάλλον να ξεκινήσει η πορεία ανάκαμψης τιμών και αγοραπωλησιών, όσο ο τραπεζικός κλάδος κλυδωνίζεται και απέχει σχεδόν πλήρως από τη χρηματοδότηση νέων στεγαστικών δανείων. Αυτό υποστηρίζουν στελέχη της αγοράς που καταγράφουν τις τελευταίες εξελίξεις στον κλάδο. Αν μάλιστα η συνεργασία με τους Ευρωπαίους εταίρους στο ζήτημα των μεταρρυθμίσεων δεν επιτρέψει την ελάφρυνση του ετήσιου φόρου ακινήτων, είτε μέσω ενός νέου φόρου μεγάλης ακίνητης περιουσίας είτε μέσω της μείωσης των αντικειμενικών αξιών, όπως άλλωστε έχει ζητήσει το Συμβούλιο της Επικρατείας, τότε εκτιμάται ότι το καταναλωτικό κοινό θα συνεχίσει να απέχει από την αγορά και μάλιστα με ακόμα μεγαλύτερη ένταση σε σχέση με το πρόσφατο παρελθόν.
Κακή χρονιά το 2014
Υπενθυμίζεται ότι το 2014 αποτέλεσε ακόμα ένα έτος με αρνητικό πρόσημο για την κτηματαγορά, καθώς οι τιμές, η οικοδομική δραστηριότητα, αλλά και οι συναλλαγές συνέχισαν να υποχωρούν. Πλέον, η ημερήσια διάταξη περιστρέφεται γύρω από τα «κόκκινα» δάνεια, μεγάλο μέρος των οποίων είναι στεγαστικά, την προστασία της πρώτης κατοικίας από πλειστηριασμούς, ενώ εκκρεμεί και το πρόβλημα με τις δεκάδες χιλιάδες των δανειοληπτών που έχουν στεγαστικά σε ελβετικό φράγκο. Οι τελευταίοι είδαν τη μηνιαία δόση τους να αυξάνεται κατακόρυφα, μετά την πρόσφατη απόφαση της Κεντρικής Τράπεζας της Ελβετίας να απελευθερώσει τη διαπραγμάτευση του νομίσματος της χώρας σε σχέση με το ευρώ, με αποτέλεσμα να εκτιναχθεί η αξία του φράγκου έναντι του ευρώ. Ολοι οι παραπάνω παράγοντες συντηρούν μια αρνητική ψυχολογία, που δύσκολα θα ανατραπεί, μέχρις ότου επιλυθούν τα σχετικά ζητήματα με ικανοποιητικό τρόπο.
Εως τότε, τα μετρητά θα παραμείνουν ο κυρίαρχος τρόπος αγοράς κατοικίας. Σύμφωνα με πρόσφατη σχετική έρευνα της Ενωσης Πιστοποιημένων Πραγματογνωμόνων Ακινήτων (ΕΠΠΑ), η οποία πραγματοποιήθηκε σε δείγμα 300 αγοραπωλησιών που έγιναν σε 11 περιφέρειες ανά την επικράτεια, μόλις το 10,2% των συναλλαγών του 2014 πραγματοποιήθηκε με τη συμβολή τραπεζικού δανεισμού, σε ένα σαφές δείγμα της περιθωριοποίησης των τραπεζών. Συνολικά, το 86% των αγοραπωλησιών κατοικιών πραγματοποιήθηκε με μετρητά. Σύμφωνα με τον κ. Θεολόγο Μπόσδα, αντιπρόεδρο της ΕΠΠΑ και διευθύνοντα σύμβουλο της Engel & Völkers Athens North, «κατά το 2014, οι τιμές υποχώρησαν κατά 7%-9% ανάλογα με τα επιμέρους χαρακτηριστικά του ακινήτου, με αποτέλεσμα από την αρχή της κρίσης οι αξίες να καταγράφουν σωρευτική πτώση που κυμαίνεται από 40% έως 60%». Ωστόσο, κατά τον ίδιο υπάρχουν και θετικά που μπορούν να εξαχθούν από την έρευνα του 2014, καθώς οι τιμές έχουν ευθυγραμμιστεί πλέον σε μεγάλο βαθμό με την υφιστάμενη οικονομική συγκυρία, ενώ από εδώ και πέρα η όποια περαιτέρω κάμψη θα είναι περιορισμένης έκτασης.
Η ανάσχεση της δραστηριότητας στην αγορά κατοικίας επιβεβαιώνεται και από τον αριθμό των συναλλαγών (με τη διαμεσολάβηση των τραπεζών) ο οποίος, σύμφωνα με τα στοιχεία της Τράπεζας της Ελλάδος, μειώθηκε σε ετήσια βάση το τέταρτο τρίμηνο 2014 κατά 13,2%, έναντι αύξησης 6,3% το προηγούμενο τρίμηνο. Συνολικά οι συναλλαγές των οικιστικών ακινήτων μειώθηκαν κατά 33,2% το 2014, έναντι μικρότερης μείωσης κατά 21,1% το 2013. Από την έναρξη της οικονομικής κρίσης (δεύτερο τρίμηνο 2008) έως το τέταρτο τρίμηνο 2014 ο αριθμός των συναλλαγών μειώθηκε από 34.900 σε 3.600 ή κατά 89,6%.
Μείωση επενδύσεων
Αντίστοιχα, σύμφωνα με σχετικές εκτιμήσεις της Alpha Bank, κατά το 2014 οι επενδύσεις σε οικοδομές περιορίστηκαν σε 2,8 δισ. ευρώ (1,7% του ΑΕΠ), καταγράφοντας νέα υποχώρηση της τάξεως του 22% έναντι του 2013. Εφόσον επιβεβαιωθεί το εν λόγω μέγεθος (μάλιστα υπάρχει φόβος για ακόμα χαμηλότερο μέγεθος, μετά την απογοητευτική εικόνα της ιδιωτικής οικοδομικής δραστηριότητας του Νοεμβρίου), θα πρόκειται για το χαμηλότερο των τελευταίων ετών. Είναι χαρακτηριστικό ότι το 2007, δηλαδή στο αποκορύφωμα της αγοράς, οι επενδύσεις σε κατοικίες είχαν ανέλθει σε 26,1 δισ. ευρώ ή 12,4% του ΑΕΠ, προτού υποχωρήσουν το 2008 στο 8,2% του ΑΕΠ ή 17,3 δισ. ευρώ. Σύμφωνα με την Alpha Bank, η αγορά ακινήτων θα μπορέσει να ανακάμψει και συνεπώς να συμβάλει και αυτή στην οικονομική ανάπτυξη, εφόσον υπάρξει ελάφρυνση του φορολογικού βάρους με ταυτόχρονη μείωση των αντικειμενικών αξιών. Μάλιστα, η προοπτική αυτή αντανακλάται στην εξέλιξη των τιμών των ακινήτων των διαμερισμάτων όπου παρατηρείται σταδιακή εξασθένηση του ρυθμού της υποχώρησής τους από 8,9% το πρώτο τρίμηνο του 2014 σε 5,8% το τέταρτο τρίμηνο. Συνολικά πέρυσι, με βάση στοιχεία της ΤτΕ, οι τιμές των διαμερισμάτων υποχώρησαν κατά 7,5%, έναντι υποχώρησης κατά 10,9% το 2013. Οι τιμές των παλαιών διαμερισμάτων (άνω των 5 ετών) μειώθηκαν κατά 8,0%, έναντι αντίστοιχης μείωσης κατά 10,8% το 2013, ενώ οι αξίες των νέων διαμερισμάτων υποχώρησαν κατά 6,6% το 2014, έναντι μείωσης κατά 10,9% το 2013. Η σωρευτική μείωση των τιμών των παλαιών διαμερισμάτων από το υψηλό του 2008 έως το τέλος του 2014 ανέρχεται στο 39,6%, έναντι αντίστοιχης σωρευτικής μείωσης κατά 36,4% στα νέα διαμερίσματα. Τέλος και το 2014, όπως το 2013, τη μεγαλύτερη μείωση τιμών παρουσίασαν τα διαμερίσματα στην Αθήνα κατά 9,1% (2013: -12,3%) ενώ τη μικρότερη στη Θεσσαλονίκη κατά 6,6% (2013: -9,1%).