Δέσμιο των πολιτικών εξελίξεων παραμένει έως σήμερα το Χρηματιστήριο Αθηνών (Χ.Α.) με κύριο σημείο εκκίνησης των κραδασμών τον περασμένο Σεπτέμβριο. Η απροθυμία υπουργών της προηγούμενης κυβέρνησης να ολοκληρώσουν τις μεταρρυθμίσεις κι ενώ ξεκινούσαν οι κρίσιμες διαπραγματεύσεις του κ. Γκίκα Χαρδούβελη με την τρόικα στο Παρίσι για την αξιολόγηση του προγράμματος, έδωσαν τη χαριστική βολή στην αγορά, που είχε αρχίσει να εμφανίζει σημάδια πλήρους αρρυθμίας. Οπως διαφαίνεται και από τον σχετικό πίνακα, οι ακραίες διακυμάνσεις του Γενικού Δείκτη, είτε σε συνθήκες υποτιμητικής είτε ανατιμητικής κερδοσκοπίας, αποτύπωναν το θολό χρηματιστηριακό τοπίο και την έλλειψη κατεύθυνσης που είχε η αγορά.
Το Χ.Α. δεν είχε πυξίδα και παραμένει σε απόλυτη εξάρτηση από τις διαπραγματεύσεις της ελληνικής κυβέρνησης με τους εταίρους-δανειστές για τη διασφάλιση των ταμειακών αναγκών της χώρας. Μη λησμονούμε ότι το Χ.Α. είναι ο πρώτος τομέας της μικροοικονομίας που αποτιμά καθημερινά την πρόοδο των δημοσιονομικών μεγεθών της χώρας.
Ταυτόχρονα, οι αποδόσεις των κρατικών ομολόγων το τελευταίο τρίμηνο του 2014 εκτοξεύθηκαν σε απαγορευτικά επίπεδα και ουσιαστικά ακύρωσαν τον περαιτέρω δανεισμό των επιχειρήσεων, που ξαναβρέθηκαν σε οικονομική στενωπό μετά την καλή εικόνα που είχε επικρατήσει το α΄ τετράμηνο του 2014, όταν και η Ελλάδα μπόρεσε για πρώτη φορά να ξαναβγεί στις διεθνείς αγορές μετά το 2009 και να ολοκληρωθεί η ανακεφαλαιοποίηση των 4 συστημικών τραπεζών.
Τον περυσινό Οκτώβριο και Νοέμβριο κορυφώθηκε η φημολογία για πρόωρες εκλογές, δηλητηριάζοντας τις συνεδριάσεις και προκαλώντας ακραίες διακυμάνσεις σε μετοχές και δείκτες. Το αποτέλεσμα ήταν να εξελίσσεται μία μαζική έξοδος των hedge funds. Δεν είναι τυχαίο, άλλωστε, ότι για πρώτη φορά μετά τον Νοέμβριο του 2012 οι ξένοι επενδυτές τον φετινό Ιανουάριο ήταν πωλητές. Οι εκλογές της 25ης Ιανουαρίου 2015 ανέδειξαν τη κυβέρνηση του ΣΥΡΙΖΑ, ωστόσο η εικόνα-τραμπολίνο της αγοράς ενισχύθηκε σε βαθμό που οι παλαιοί χρηματιστές να ομολογούν: «Σε μία τέτοια αγορά δεν χρειάζεται χρηματιστής, αλλά ψυχίατρος, για να περιγράψει τις ακραίες διακυμάνσεις μέσα σε λίγα λεπτά των μετοχών».
Αυτή τη χρονική στιγμή κι ενώ η αγορά έδειχνε μετά τη συμφωνία της Ελλάδας με το Eurogroup ότι θα μπορέσει να βρει την ισορροπία της, οι δηλώσεις κυβερνητικών αξιωματούχων ότι μπορεί να αντιμετωπίσουμε πρόβλημα στην εξυπηρέτηση των υποχρεώσεων προς το ΔΝΤ τον Μάρτιο αυξάνει εκ νέου το πολιτικό ρίσκο της χώρας. Η συντήρηση συνθηκών υψηλής μεταβλητότητας για το επόμενο διάστημα είναι το πιθανότερο σενάριο για την πορεία του Χ.Α., καθώς θα εναλλάσσεται η αισιοδοξία με την απαισιοδοξία για όσα εν δυνάμει επηρεάζουν τα δρώμενα της ελληνικής οικονομίας.
Οπως τονίζουν στην «Κ» αναλυτές με μεγάλη εμπειρία και από διεθνείς αγορές, «σε μία αγορά που τη μία μέρα βυθίζεται στο -9% και την επομένη επανακάμπτει στο +10% είναι πασιφανές ότι η μεταβλητότητα και ο δείκτης φόβου έχουν απογειωθεί και δεν ενδείκνυται για μέσους επενδυτές». Ακόμη και οι βασικοί μέτοχοι δείχνουν ιδιαίτερα προβληματισμένοι, αφού οι συνεδριάσεις προκαλούν ίλιγγο, με συνέπεια οι εταιρείες να αναβάλουν αποφάσεις ακόμη και για αυξήσεις κεφαλαίου που θα ήταν ωφέλιμες για τη ρευστότητά τους.
Με ένα χρηματιστήριο σε μόνιμη ακραία διακύμανση, οι συνθήκες για την πραγματική οικονομία παραμένουν δυσοίωνες. Το ομολογούν όλοι οι εκπρόσωποι των κλάδων της ελληνικής βιομηχανίας. Οι παραγγελίες έχουν ανασταλεί, είτε μιλάμε για μεταλλουργία είτε για κατασκευές είτε για λιανεμπόριο. Οι δύο πρώτοι χαμένοι μήνες του 2015 θα επιδράσουν αρνητικά και στην προσδοκώμενη ανάπτυξη της χώρας, καθώς από πρόβλεψη 2,9% έχουμε ήδη υποχωρήσει στο 0,6%.
Υπήρξαν και μετοχές που τελικά άντεξαν στη βαθιά ύφεση
Ακόμη και την τελευταία διετία που ήταν από τις πιο επώδυνες στην εξαετή ύφεση, αφού συνέπεσε με την εφαρμογή σκληρών μέτρων στην ελληνική οικονομία και την υπερφορολόγηση ιδιωτών και επιχειρήσεων, υπήρξαν μετοχές που όχι μόνο διασώθηκαν από τη γενικότερη εικόνα της αγοράς, αλλά υπεραπέδωσαν. Για παράδειγμα, τους τελευταίους 26 μήνες (2 Ιανουαρίου 2013 – 24 Φεβρουαρίου 2015) περισσότερες από 50 μετοχές είχαν απόδοση που ξεπέρασε το 50% και 60%, δίνοντας ικανοποιητικά κέρδη στους μετόχους. Βέβαια, σε αρκετές μετοχές χαμηλής κεφαλαιοποίησης, οι αποδόσεις που κατεγράφησαν ήταν αποτέλεσμα είτε υποτιμητικής είτε ανατιμητικής κερδοσκοπίας.
Πάντως, το συμπέρασμα που προκύπτει είναι ότι για άλλη μία φορά επιβεβαιώνεται η διεθνής στρατηγική των μακροπρόθεσμων επενδυτών, όπως για παράδειγμα του Αμερικανού Γουόρεν Μπάφετ, σύμφωνα με την οποία η πολύμηνη διακράτηση μετοχών από κεφάλαια που προφανώς δεν έχει άμεση ανάγκη ο επενδυτής μπορεί να αποφέρει σημαντικές αποδόσεις. Είναι ακριβώς το λάθος που κάνουν πάρα πολλοί εγχώριοι επενδυτές να τοποθετούν χρήματα που δεν τους περισσεύουν –ενώ θα έπρεπε να συμβαίνει το αντίθετο– σε μία μετοχή και ενώ θα πρέπει να δείξουν εμπιστοσύνη για ένα μέσο χρονικό διάστημα 9-18 μηνών με τα πρώτα βραχυπρόθεσμα κέρδη σπεύδουν να ρευστοποιήσουν και χάνουν πολύ υψηλότερες αποδόσεις που θα μπορούσαν να επιτύχουν εάν είχαν μεγαλύτερη υπομονή.
Στη πρώτη δεκάδα των μετοχών που σημείωσαν ιδιαίτερα υψηλές αποδόσεις περιλαμβάνονται και μετοχές της υψηλής κεφαλαιοποίησης, όπως για παράδειγμα η μετοχή της Aegean Airlines με κέρδη άνω των 384%, της Folli Follie Group που ενισχύεται πάνω από 225% και της Grivalia Properties με συνολική άνοδο 220%. Ακόμη υπάρχουν εταιρείες της μέσης κεφαλαιοποίησης με ιδιαίτερα υψηλή εξωστρέφεια, όπως τα Μάρμαρα Κυριακίδης με κέρδη 229,02%. Επίσης, περιλαμβάνονται εισηγμένες με δραστηριότητα στον χώρο της ψυχαγωγίας-θεάματος, όπως είναι η Forthnet με κέρδη 302,4% και η Audiovisual με άνοδο 263,3%.
Ακόμη, στην πρώτη δεκάδα συμπεριελήφθησαν εισηγμένες στον χώρο του εμπορίου, όπως η Σφακιανάκης (κλάδος αυτοκινήτου) και η Πετρόπουλος (κατασκευή κινητήρων εσωτερικής καύσεως, γεωργικών ελκυστήρων και μηχανημάτων, ηλεκτροπαραγωγών ζευγών, γεννητριών, ηλεκτροσυγκολλήσεων), έχοντας απόδοση 244,75% τους τελευταίους 26 μήνες.
«Ασανσέρ» το Χ.Α.
Θα πρέπει να σημειώσουμε ότι το ΑΕΠ της χώρας το 2013 κατέγραψε μείωση 3,85%, ενώ, αντίθετα, το 2014 έκλεισε με οριακή άνοδο 0,8%. Ο Γενικός Δείκτης στο χρηματιστήριο το 2013 είχε συνολικά κέρδη 28,06% και αντίθετα το 2014 κατέγραψε μία από τις χειρότερες επιδόσεις των τελευταίων δεκαετιών υποχωρώντας 28,95%.
Οπως έχει αποδειχθεί και στα «σκοτεινά χρόνια 2001-2003» μετά το σκάνδαλο του 1999, πάντα υπήρξαν μετοχές που έδωσαν γενναίες αποδόσεις στους μετόχους τους. Βέβαια, εδώ και 6 χρόνια που διήρκεσε η ύφεση στην εγχώρια οικονομία, το μείζον θέμα είναι ότι έπαψαν να ισχύουν τα θεμελιώδη μεγέθη σε μία επιχείρηση που είναι εισηγμένη στο χρηματιστήριο, αφού η τάση της αγοράς ήταν απόλυτα καθορισμένη από τις πολιτικές εξελίξεις. Οπως έδειξε και η μέχρι τώρα πορεία των μετοχών, οι εταιρείες με σταθερές ταμειακές ροές, δανεισμό που δεν ξεπερνάει το εξαπλάσιο ebitda (λειτουργική κερδοφορία) κάθε επιχείρησης και εξαγωγές τουλάχιστον 40% επί των συνολικών πωλήσεων έχουν αφήσει οριστικά πίσω τους την πιο σκληρή και επώδυνη ύφεση της ελληνικής οικονομίας.