Μία από τις συνεδριάσεις στο φετινό επιστημονικό συνέδριο της Αμερικανικής Ενωσης για την Προαγωγή της Επιστήμης (American Association for the Advancement of Science) που πραγματοποιήθηκε περί τα μέσα Φεβρουαρίου στο Σαν Χοσέ της Καλιφόρνιας, ήταν αφιερωμένη σε πλανήτες άλλων ηλιακών συστημάτων, ένα πεδίο αναζήτησης που έχει ανθίσει λόγω των χιλιάδων τέτοιων πλανητών που έχουν ανακαλυφθεί. Αυτή καθ’ αυτή η εύρεση τέτοιων εξωπλανητών παρουσιάζει σίγουρα ενδιαφέρον. Ομως, δεν χρειάζεται να «ξύσεις πολύ κάτω από την επιφάνεια» για να αντιληφθείς ότι το πραγματικό κίνητρο δεν είναι οι ίδιοι οι πλανήτες. O William Borucki, ένας από τους αστρονόμους που άσκησαν πίεση για την κατασκευή του διαστημικού τηλεσκοπίου Κέπλερ, το οποίο ήταν το «εργαλείο» για την ανακάλυψη των περισσοτέρων εξωπλανητών που έχουν βρεθεί μέχρι σήμερα, το θέτει απλά: το όλο εγχείρημα έχει να κάνει με την αναζήτηση απάντησης στο ερώτημα εάν οι άνθρωποι είναι μόνοι τους στο σύμπαν.
Την ίδια στιγμή, στη διπλανή πόρτα από αυτή του σεμιναρίου για τους εξωπλανήτες, σε μία συνεδρίαση με μικρότερο ακροατήριο, εξεταζόταν το θέμα από μία εντελώς διαφορετική σκοπιά. Συγκεκριμένα τέθηκε το ζήτημα: θα πρέπει το ανθρώπινο είδος να στέλνει σήματα στο Διάστημα με την ελπίδα ότι αυτά θα εντοπιστούν από εξωγήινους; Μέχρι σήμερα έχει γίνει ήδη ένα συνονθύλευμα προσπαθειών προς αυτή την κατεύθυνση, ξεκινώντας από το 1974, με τον πρωτοπόρο του Ινστιτούτου SETI στην αναζήτηση εξωγήινης νοημοσύνης, Φρανκ Ντρέικ, μέχρι το 2008, όταν μία… διαφήμιση των σνακ Ντορίτος εκπέμφθηκε προς την κατεύθυνση ενός αστέρα που ανήκει στον αστερισμό της Μεγάλης Αρκτου. Αυτό που προτείνει σήμερα ο διευθυντής του Ινστιτούτου SETI, Σεθ Σόστακ, και το οποίο κατευθύνει την έρευνα για την εύρεση εξωγήινης ζωής, είναι μία πιο συντονισμένη προσπάθεια. Ο δρ Σόστακ θέλει να χρησιμοποιήσει το μεγαλύτερο ραδιοτηλεσκόπιο μονού δίσκου στον κόσμο, που βρίσκεται στο Αρεσίμπο του Πουέρτο Ρίκο, σαν πομπό για να εκπέμψει κάποιου είδους «ραδιο-χαιρετισμού» σε γειτονικά αστέρια.
Αντιδράσεις
Οι αντιδράσεις απέναντι σε αυτό το σχέδιο είναι σφοδρές, και όχι μόνο επειδή κάτι τέτοιο μπορεί να μας εκθέσει σε μία απειλή από κακόβουλους εξωγήινους, όπως συχνά αναπαρίσταται σε ταινίες επιστημονικής φαντασίας. Παρόλα αυτά ένα τέτοιο σενάριο έχει προκαλέσει εξίσου μεγάλη ανησυχία με την προειδοποίηση του παγκοσμίως γνωστού φυσικού Στίβεν Χόκινγκ, ο οποίος, το 2010, εξήγγειλε ότι δεν είναι καλή ιδέα να επιζητούμε μία τέτοιου είδους εξωγήινη επαφή. Τότε ο δρ Χόκινγκ είχε σημειώσει – μέσα από μία ιστορική αναλογία ότι παλαιότερα περιστατικά «πρώτης επαφής» μεταξύ ανθρώπινων ομάδων, όπως των Ευρωπαίων εξερευνητών με τους ιθαγενείς Αμερικανούς, δεν χαρακτηρίζονταν συνήθως από συνθήκες ειρήνης.
Αυτό που έχει αλλάξει, σύμφωνα με τον δρα Σόστακ, είναι μία αυξανόμενη αίσθηση ότι μία πρώτη επαφή είναι αναπόφευκτη. Οι άνθρωποι διαχέουν ραδιοκύματα στον κόσμο για μεγαλύτερο διάστημα από ό,τι ο άνθρωπος αφουγκράζεται σήματα που έρχονται από την αντίθετη κατεύθυνση. Οι πρώτες τηλεοπτικές διαφημίσεις θα έχουν περάσει δίπλα σε 200 αστέρια που μοιάζουν με τον Ηλιο. Οπως υποστηρίζει ο δρ Σόστακ, είναι προτιμότερο να κάνουμε μία προσπάθεια ελέγχου των μηνυμάτων, απευθυνόμενοι σκοπίμως σε όποιους είναι «εκεί έξω», παρά να τους αφήνουμε να βγάζουν τα δικά τους συμπεράσματα από διαφημίσεις κάποιων τσιπς τορτίγιας.
Ο Ντέιβιντ Μπριν, ένας αστροφυσικός και συγγραφέας βιβλίων επιστημονικής φαντασίας, πήρε τον λόγο για να προτείνει το δυσοίωνο σενάριο ότι εάν πράγματι εκεί έξω υπάρχουν εξωγήινοι και εμείς οι γήινοι δεν έχουμε λάβει νέα τους, πιθανώς οι εξωγήινοι να γνωρίζουν πράγματα που δεν γνωρίζουν οι άνθρωποι. Λίγο πριν από τη συνεδρίαση, ο δρ Μπριν και 27 ακόμα επιστήμονες –συμπεριλαμβανομένου του αστρονόμου Τζεφ Μάρσι του Πανεπιστημίου της Καλιφόρνιας στο Μπέρκλεϊ, ο εξερευνητής εξωπλανητών που έχει ανακαλύψει τους περισσότερους πλανήτες από οποιονδήποτε άλλο– συνέταξαν μία δήλωση ενάντια στο πλάνο του Ινστιτούτου SETI. «Ως ένα πρόσφατα αναδυόμενο τεχνολογικά είδος», γράφει η δήλωση, «είναι φρόνιμο να ακούσουμε πριν φωνάξουμε».
Λίγες οι πιθανότητες
Είτε ακούσουμε είτε φωνάξουμε βέβαια, το στοίχημα έχει εξαιρετικά χαμηλές πιθανότητες επιτυχίας. Ολόκληρο το φάσμα των ραδιοκυμάτων και το μεγαλύτερο μέρος του οπτικού φάσματος μπορούν να μεταφέρουν ένα μήνυμα, ή να χρησιμοποιηθούν για να εκπέμψουν ένα, οπότε οι πιθανότητες οι εξωγήινοι συνομιλητές να βρίσκονται στη σωστή συχνότητα είναι χαμηλές. Επίσης, δεν υπάρχει καμιά εγγύηση ότι η σημερινή τεχνολογική εποχή της Γης, όσον αφορά τα ραδιοκύματα και τα λέιζερ, θα συνάδει με τις μεθόδους ενός προηγμένου αστρονόμου.
Aκόμα και εάν το στοίχημα όμως αυτό κερδηθεί, διακυβεύονται πολλά. O δρ Μπριν και οι άλλοι διαφωνούντες επιστήμονες δεν είναι καθολικά αντίθετοι στην εκπομπή σημάτων, ισχυρίζονται όμως ότι η απόφαση σχετικά με το πότε και το τι θα σταλεί πρέπει να αποτελέσει τη θεματολογία μιας μεγάλης, παγκόσμιας έρευνας.