ΓΙΑΝΝΗΣ ΠΛΙΑΓΚΟΣ
Ο άσος στο μανίκι
εκδ. Κέδρος
Σε μια παράνομη χαρτοπαικτική λέσχη στη Συγγρού εκτυλίσσεται τις μικρές ώρες της νύχτας ένα αμιγώς ελληνικό ψυχόδραμα. Αλλόφρονες από τη χασούρα τζογαδόροι καραδοκούν για τη στιγμή του θριάμβου, βγάζοντας στο σφυρί τα απομεινάρια της ύπαρξής τους, πληρωμένες ερωμένες κρέμονται σαν γούρια από τα μπράτσα των πελατών τους, βαριεστημένοι κρουπιέρηδες εκτελούν με δημοσιοϋπαλληλίστικη υπνηλία τις ίδιες κινήσεις, ασφαλείς πίσω από την άλλη πλευρά του τραπεζιού, μπράβοι αφασικοί από τα αναβολικά παριστάνουν τους ειρηνοποιούς, και το μεγάλο αφεντικό της επιχείρησης, νοσταλγός περασμένων μεγαλείων, σωρεύει μαύρο χρήμα σε ένα χρηματοκιβώτιο, καμουφλαρισμένο πίσω από έναν χάρτη της Μεγάλης Ελλάδας. Ολοι τους περιδινούνται στο χάος της ήττας, ενόσω η μπίλια στη ρουλέτα γυρίζει ατέρμονα, αλέθοντας ελπίδες, ψευδαισθήσεις καθώς και τις πιθανότητες, που ποτέ δεν είναι με το μέρος τους.
Ο Γιάννης Πλιάγκος (γεν. 1979), ένα χρόνο μετά το πρώτο του μυθιστόρημα, αποδύεται στην εξεικόνιση της ελληνικής κρίσης μέσα από ένα ευφυέστατο εύρημα, τον εθισμό στον τζόγο, που διαφοροποιεί το βιβλίο του από όλα όσα έχουν κυκλοφορήσει τον τελευταίο καιρό με παρόμοια θεματική. Τίποτα από όσα διαδραματίζονται στη λέσχη δεν ονοματίζει τα συμπτώματα των καιρών, γιατί ο συγγραφέας, μολονότι επιλέγει ένα κλειστοφοβικό σκηνικό, απλώνει τη ματιά του σε ένα πολύ ευρύ πεδίο, που αποκαλύπτει τη βαθμιαία εκκόλαψη της ελληνικής παθογένειας. Μέσα από τις επιδέξιες, προμελετημένες εκβολές της πλοκής, ο Πλιάγκος σκιαγραφεί χαρακτηριστικούς τύπους του υποκόσμου της νύχτας, τονίζοντας την ιδιοσυγκρασιακή τους συνάφεια με τους ευυπόληπτους πολίτες της μέρας.
Ο κεντρικός ήρωας, ένας νεαρός κρουπιέρης, δεν είναι ούτε χαμένος ούτε κερδισμένος. Οπως η συντριπτική πλειονότητα, κινείται στο μεταίχμιο, ξέροντας πως η αξία του κυμαίνεται ανάλογα με τα γυρίσματα του τροχού. Αλλοτε προσμένει τη νίκη, βέβαιος για τους περισσευούμενους άσους στο μανίκι του, και άλλοτε λαχταρά την ισοπέδωση της ήττας, αποζητώντας το κατρακύλισμα, «την ηδονή της λάσπης». Αν και ουδέποτε υπήρξε παίκτης, μια νύχτα, τη δεκεμβριάτικη νύχτα που κάηκε η Αθήνα, αποφάσισε να ρισκάρει τα πάντα για μια γυναίκα, επαγγελματία συνάδελφο στη χαρτοπαιξία και τη ρουλέτα. Πόνταρε τα πάντα σε εκείνη μόνο για να ανακαλύψει πως ήταν ανέκαθεν το παίγνιο, ένα πιόνι σε ένα στημένο παιχνίδι. «Ο γελωτοποιός της τράπουλας που νομίζει τον εαυτό του για βαλέ».
Πρόκειται για ένα νουάρ ρομάντζο με άσχημο τέλος, αλλά και για πολύ περισσότερα. Για πατεράδες που πανηγυρίζουν με τα σώβρακα την ανατολή του πράσινου ήλιου και τζογάρουν στο Χρηματιστήριο περιμένοντας τη σύνταξη, για σακατεμένους υπερασπιστές της Αριστεράς που τρώνε ψωμί από εσατζήδες, για «Ελληνάρες» που ομνύουν στον δικέφαλο αετό και τον μαρμαρωμένο βασιλιά, κάνοντας τον σταυρό τους αγκυλωτά, για φοροφυγάδες και τοκογλύφους, για μετανάστες του πρώην ανατολικού μπλοκ που διαπρέπουν σε βαλκανικές κομπίνες, για γυναίκες που μεταπωλούνται σαν εμπορεύματα, αλλά και για νεαρούς που βιάστηκαν να γιορτάσουν μια επανάσταση που δεν έγινε ποτέ. Ολοι εξασκούνται στην μπλόφα, θεωρώντας εαυτούς μετρ του κέρδους, μέχρι να συνειδητοποιήσουν πως βρίσκονταν εξαρχής εκτός παιχνιδιού, γιατί η τράπουλα είναι σημαδεμένη και ήδη μοιρασμένη, ενώ τα καλά χαρτιά παραμένουν κλειστά στα χέρια των δυνατών.
Ο Πλιάγκος μεθοδεύει αριστοτεχνικά την εξέλιξη της πλοκής, επιφυλάσσοντας στον αναγνώστη ανύποπτους αιφνιδιασμούς. Η άρρωστη αθηναϊκή νύχτα με τις παραισθητικές της φωτοσκιάσεις, οι φασματικές μορφές που τη διατρέχουν διαχέοντας στην ατμόσφαιρα την απόπνοια των ματαιώσεών τους, οι τζογαδόροι του επιούσιου, που καταδύονται στην υπόγεια λέσχη ναρκωμένοι από το κροτάλισμα της μπίλιας, το θρόισμα της τράπουλας και το καμπανιστό φάγωμα κερμάτων από «φρουτάκια» συνθέτουν ένα καλειδοσκόπιο καταφανώς ελληνικής κατασκευής. Ενα ντεκόρ, όπως λέει ο Πλιάγκος, από το οποίο είναι σχεδόν αδύνατον να διαφύγει κανείς. Ο ήρωάς του και η χλωμή του Ευρυδίκη, δοσμένη για πάντα στο σκοτάδι, μοιάζουν παγιδευμένοι σε μια γυάλινη σφαίρα, φτηνό στολίδι ενός θλιβερού διάκοσμου. Ωστόσο, μέσα σε αυτό το παρακμιακό αθηναϊκό ντεκόρ γράφτηκε το καλύτερο μυθιστόρημα του 2014.