Ανήκουν στην ελίτ των πολυχρήματων της Βρετανίας. Πρόκειται για τον επικεφαλής της μεγαλύτερης τράπεζας στην Αγγλία, έναν δισεκατομμυριούχο διαχειριστή hedge funds και τον ιδιοκτήτη κάποιων από τα πιο πολυτελή νυχτερινά κέντρα ψυχαγωγίας στο Λονδίνο.
Για καθαρά φορολογικούς λόγους, όμως, δεν είναι αμιγώς Βρετανοί. Χάρις σε νόμο που ισχύει από την εποχή της αυτοκρατορίας της Μεγάλης Βρετανίας, όλο και περισσότεροι ευκατάστατοι Βρετανοί με διεθνή κινητικότητα δεν είναι αναγκασμένοι να πληρώνουν φόρους για εισοδήματα και περιουσιακά στοιχεία που βρίσκονται στο εξωτερικό. Φορολογούνται μόνον για τα χρήματα που κερδίζουν εντός των συνόρων της χώρας. Είναι φορολογικοί κάτοικοι με καταγωγή κατά το ήμισυ από το εξωτερικό.
Για να αποκτήσει κανείς αυτήν την ευνοϊκή φορολογική μεταχείριση θα πρέπει ο πατέρας του/της να έχει γεννηθεί στο εξωτερικό και να έχει την πρόθεση να επιστρέψει κάποια ημέρα στον τόπο αυτό. Διαφορετικά έχουν την επιλογή να επιλέξουν μόνιμη κατοικία μια νέα χώρα. Το Χονγκ Κονγκ είναι ο δημοφιλέστερος προορισμός λόγω της χαμηλής φορολόγησης. Μπορούν να επιστρέψουν στη Βρετανία, αφού επιβεβαιώσουν τη νέα μόνιμη κατοικία τους είτε με μια διαθήκη είτε με την αγορά τάφου. Αυτή η φορολογική ρύθμιση έχει ρίζες από την Εδουαρδιανή εποχή στην Αγγλία, δηλαδή όταν βασίλευε ο Εδουάρδος Ζ΄.
Σήμερα έχει επανέλθει στο προσκήνιο μετά τις αποκαλύψεις ότι η ιδιωτική τράπεζα της HSBC στην Ελβετία καθοδηγούσε τους εύπορους πελάτες της πώς να κρύβουν εκατομμύρια σε λογαριασμούς υπεράκτιων εταιρειών. Για μια ακόμη φορά επιβεβαιώθηκε ότι οι πλούσιοι παίζουν με διαφορετικούς κανόνες στο φορολογικό παιχνίδι. «Ενας μεγάλος αριθμός πλουσίων χρησιμοποιεί τη Βρετανία ως φορολογικό παράδεισο», δηλώνει ο Ρίτσαρντ Μέρφι, ορκωτός λογιστής και διευθυντής της οργάνωσης Tax Research UK. «Υπάρχουν περισσότεροι Βρετανοί υπήκοοι με φορολογική κατοικία στο εξωτερικό συγκριτικά με τον αριθμό των ατόμων που διατηρούν την έδρα τους σε φορολογικούς παραδείσους όπως το Τζέρσεϊ», συμπληρώνει ο ίδιος.
Από το 2000, ο αριθμός των Βρετανών με μόνιμη κατοικία στο εξωτερικό αυξήθηκε το 2008 κατά 22% στα 130.000 άτομα. Εκείνο τον χρόνο, η βρετανική κυβέρνηση επέβαλε ετήσιο φόρο 30.000 στερλινών για όποιον διαμένει στη Βρετανία πάνω από επταετία.
Αυτή η κατηγορία πολιτών βρίσκεται σήμερα στο επίκεντρο μιας πολιτικής διαμάχης για τη δημοσιονομική λιτότητα, την κοινωνική ανισότητα και τις «φούσκες» στις τιμές των περιουσιακών στοιχείων. Η μεγάλη εισροή κεφαλαίων στο Λονδίνο έχει οδηγήσει στα ύψη τις τιμές και έχει καταστήσει τη διαβίωση δυσβάσταχτη για τη μεσαία τάξη της Βρετανίας. Οι υπέρμαχοι αυτής της φορολογικής πολιτικής, από την άλλη πλευρά, υποστηρίζουν ότι η Βρετανία επωφελείται διότι προσελκύει εύπορους ανθρώπους που ξοδεύουν στη χώρα αντί να μετακομίσουν στην Ελβετία ή το Ντουμπάι. Ιδρύουν επιχειρήσεις και προσλαμβάνουν άτομα που πληρώνουν φόρους. Φορολογούνται για τα χρήματα που φέρνουν στη χώρα. Οι φόροι που έχουν πληρωθεί από έσοδα Βρετανών υπηκόων με φορολογική κατοικία στο εξωτερικό ανέρχονται σε 6,8 δισ. στερλίνες, συμπεριλαμβανομένων των προμηθειών, σύμφωνα με τη νομική εταιρεία Pinsent Masons.
«Η διασύνδεση μεταξύ των Βρετανών με φορολογική κατοικία στο εξωτερικό και της πραγματικής οικονομίας είναι πολύ αδύναμη, διότι τα περιουσιακά τους στοιχεία βρίσκονται σε υπεράκτια κέντρα και έτσι δεν υπάγονται στον φορολογικό κώδικα της χώρας», παρατηρεί ο Τζον Κρίστενσεν, ιδρυτής του δικτύου Tax Justice και πρώην οικονομικός σύμβουλος του Τζέρσεϊ. Το ζήτημα των χαμένων εσόδων από το κράτος εκνευρίζει κάποιους. Σε πρόσφατη ακρόαση του βρετανικού Κοινοβουλίου, η επικεφαλής των φορολογικών αρχών, Λιν Χόμερ, τέθηκε στο στόχαστρο για την ανεπάρκεια των μηχανισμών είσπραξης φόρων από τους πελάτες της HSBC που κατηγορήθηκαν για φοροδιαφυγή. Εκείνη τόνισε πως μέρος του προβλήματος ήταν το συγκεκριμένο καθεστώς.
Φορολογικές κατοικίες
Ο ιδρυτής της εταιρείας ιδιωτικών επενδυτικών κεφαλαίων Terra Firma, Γκάι Χαντς, διατηρεί τη φορολογική κατοικία του στο Τζέρσεϊ. Στην Ελβετία διαμένει επίσημα ο Αλαν Χάουαρντ, ιδρυτής της εταιρείας κεφαλαίων αντιστάθμισης κινδύνου Brevan Howard. Από αυτό το καθεστώς επωφελείται, επίσης, ο διευθύνων σύμβουλος της HSBC, Στιούαρτ Γκάλιβερ, και ο Ρίτσαρντ Κάρινγκ, ιδιοκτήτης των νυχτερινών κλαμπ Soho House και Annabel’s. Διαμένει στο Χάμπστεντ, μία από τις ωραιότερες συνοικίες του Λονδίνου.
Το 1914, ο υπουργός Οικονομικών, Αντριου Λόιντ Τζορτζ, εισήγαγε προϋπολογισμό που προέβλεψε τη φορολόγηση όλων των περιουσιακών στοιχείων σε όλο τον κόσμο. Εξαιρέθηκαν εκείνοι που διατηρούσαν περιουσίες σε κομμάτια της βρετανικής αυτοκρατορίας υπό το καθεστώς της «προσωρινής διαμονής».
Από τον Απρίλιο, η φορολογική επιβάρυνση για τους Βρετανούς υπηκόους που έχουν δηλώσει φορολογική κατοικία στο εξωτερικό αλλά μένουν στη χώρα πάνω από μια 12ετία αυξάνεται στις 60.000 στερλίνες σε ετήσια βάση και πάνω από μια 17ετία στις 90.000 στερλίνες.
Στις περισσότερες χώρες, η φορολόγηση γίνεται με γνώμονα τη φυσική παρουσία ή τον τόπο κατοικίας. Πολλοί κάτοικοι του εξωτερικού φορολογούνται στη χώρα όπου εργάζονται για ένα συγκεκριμένο χρονικό διάστημα, καταβάλλοντας φόρους για τα χρήματα που κερδίζουν στη χώρα αυτή. Στις ΗΠΑ, οι πολίτες φορολογούνται για τα χρήματά τους οπουδήποτε και αν έχουν τοποθετηθεί ή επενδυθεί.
