Παρά το γεγονός ότι εξαντλούνται και τα τελευταία αποθέματα ρευστότητας και η χώρα ζει διαρκώς με την αγωνία της χρεοκοπίας, η κυβέρνηση δεν φαίνεται ακόμη έτοιμη να καταλήξει σε συμφωνία με την τρόικα στη βάση των δεσμεύσεων που ανέλαβε στο Eurogroup της 20ής Φεβρουαρίου και της λίστας Βαρουφάκη της 24ης του ίδιου μήνα.
Τα μέτρα με τα οποία προσήλθε η ελληνική πλευρά στις διαπραγματεύσεις με τους επικεφαλής της τρόικας χθες στις Βρυξέλλες και από τα οποία η κυβέρνηση προσδοκά έσοδα 3 δισ. ευρώ είναι πολιτικώς ανώδυνα και από αυτά που η τρόικα συνήθως απορρίπτει. Δηλαδή:
1. Μέτρα για την αντιμετώπιση της φοροδιαφυγής, όπως:
• η απευθείας σύνδεση των ταμειακών μηχανών των καταστημάτων με το υπουργείο Οικονομικών
• η ρύθμιση για τη φορολόγηση τριγωνικών συναλλαγών
• η διαμόρφωση ενιαίας φόρμας αποτύπωσης των στοιχείων για τις καταθέσεις σε τράπεζες και ΥΠΟΙΚ, ώστε να είναι ευχερέστερη η διασταύρωση στοιχείων
• η εισαγωγή ηλεκτρονικού εισιτηρίου σε αρχαιολογικούς χώρους
• η διενέργεια λοταρίας με τις αποδείξεις από τις αγορές αγαθών και υπηρεσιών.
2. Μέτρα για την καταπολέμηση του λαθρεμπορίου στα καύσιμα και τα τσιγάρα.
3. Οι ρυθμίσεις οφειλών προς την εφορία και τα ασφαλιστικά ταμεία.
4. Εσοδα από την παραχώρηση αδειών για διαδικτυακό τζόγο. Το υπουργείο Οικονομικών, σε σημείωμα που έστειλε προς το Eurogroup, προέβλεπε έσοδα 500 εκατ. ευρώ ετησίως. Ωστόσο, το ποσό αυτό δεν φαίνεται να ανταποκρίνεται στα δεδομένα της αγοράς. Η βρετανική εταιρεία Gambling Compliance σε μελέτη της για την ελληνική αγορά των διαδικτυακών τυχερών παιγνίων εκτιμά ότι τα έσοδα για το Δημόσιο μπορεί να είναι της τάξης των 70 εκατ. ευρώ, το πολύ.
5. Εσοδα από τις άδειες τηλεοπτικών συχνοτήτων. Ο κοινοβουλευτικός εκπρόσωπος του ΣΥΡΙΖΑ Νίκος Φίλης υποστήριξε ότι η απώλεια εσόδων από αυτή την πηγή ανέρχεται σε 100 εκατ. ευρώ ετησίως. Σύμφωνα με στελέχη του οικονομικού επιτελείου, το μέτρο θα μπορούσε να συνδυαστεί με μείωση του φόρου επί των τηλεοπτικών διαφημίσεων.
6. Εξοικονόμηση δαπανών μέσω της εφαρμογής ηλεκτρονικού συστήματος στις κρατικές προμήθειες.
7. Αύξηση του φόρου πολυτελείας και του ειδικού φόρου κατανάλωσης στα ποτά.
Ωστόσο, όλα τα παραπάνω είναι εξαιρετικά αμφίβολο ότι θα γίνουν δεκτά από την τρόικα, η οποία θέλει μέτρα μόνιμου χαρακτήρα και βέβαιης απόδοσης για να διασφαλιστεί η επίτευξη του πρωτογενούς πλεονάσματος ύψους 1,5% του ΑΕΠ που επιδιώκει η κυβέρνηση. Εξάλλου, η τρόικα δύσκολα θα πειστεί και για το μακροοικονομικό σενάριο της κυβέρνησης που προβλέπει για φέτος ανάπτυξη 1,4%. Ακόμα και το ίδιο το Γενικό Λογιστήριο του Κράτους στα στοιχεία που έδωσε στα τεχνικά κλιμάκια της τρόικας προέβλεπε αύξηση του ΑΕΠ κατά 1,1%.
Ετσι, το οικονομικό επιτελείο της κυβέρνησης έχει επεξεργαστεί και μια σειρά εναλλακτικών προτάσεων που ενδεχομένως να χρειαστούν ως συμπληρωματικές στις βασικές δράσεις και οι οποίες ανταποκρίνονται περισσότερο σε αυτά που περιμένουν οι πιστωτές. Οι προτάσεις περιλαμβάνουν μεταξύ άλλων τα εξής:
1. Αλλαγές στους συντελεστές ΦΠΑ. Ενα σενάριο προβλέπει την κατάργηση του ειδικού καθεστώτος ΦΠΑ σε νησιά με υψηλό εισόδημα, όπως η Ρόδος, η Σαντορίνη, η Μύκονος, η Κως κ.ά. Το μέτρο έχουν επεξεργαστεί υπηρεσίες του υπουργείου Οικονομικών, το πρότεινε δημοσίως η αρμόδια υπουργός Νάντια Βαλαβάνη, αλλά το απέρριψε το Μέγαρο Μαξίμου λόγω των αντιδράσεων που προκάλεσε. Ενα άλλο σενάριο που φαίνεται να βρίσκει περισσότερα ευήκοα ώτα στο υπουργείο Οικονομίας και στην αντιπροεδρία της κυβέρνησης είναι η κατάργηση των συντελεστών 13% και 23% και η καθιέρωση ενός ενιαίου συντελεστή (π.χ. 15%). Επίσης, θα καταργηθούν τα ειδικά καθεστώτα ΦΠΑ, αλλά ενδεχομένως να υπάρξει ένας μικρότερος συντελεστής για τα βασικά αγαθά. Στον χαμηλό συντελεστή θα παραμείνουν και τα ξενοδοχεία.
2. Αύξηση του ανώτερου φορολογικού συντελεστή από το 42% στο 45% και σταδιακή -αντί εφάπαξ- αύξηση του αφορολόγητου ορίου στις 12.000 ευρώ.
3. Διατήρηση του ΕΝΦΙΑ με περιορισμένου εύρους προσαρμογές, ώστε να επιβαρυνθεί η μεγαλύτερη ακίνητη περιουσία και να ελαφρυνθεί η μικρότερη.
Μεταρρυθμίσεις
Στο πακέτο των μεταρρυθμίσεων, η κυβέρνηση προτείνει:
1. Μέτρα περιορισμού των πρόωρων συνταξιοδοτήσεων και ενοποιήσεις ασφαλιστικών ταμείων.
2. Ιδιωτικοποιήσεις. Θα συνεχιστεί η διαδικασία παραχώρησης των περιφερειακών αεροδρομίων. Στις υπόλοιπες αποκρατικοποιήσεις εξετάζονται κατά περίπτωση το μοντέλο ΟΤΕ, με τη διατήρηση ενός ποσοστού από το Δημόσιο ή της σύμπραξης δημόσιου και ιδιωτικού τομέα. Αγκάθι παραμένει ο τομέας της ενέργειας.
3. Ενίσχυση της επιχειρηματικότητας, με αλλαγές στο νομοθετικό πλαίσιο για την αδειοδότηση επιχειρήσεων.
Η τελευταία δόση
Στις 14 Αυγούστου του 2014 ήταν η τελευταία φορά που η Ελλάδα έλαβε δόση δανείου από την Ευρωζώνη. Εκτοτε, η χώρα τακτοποιεί τις υποχρεώσεις της χωρίς να έχουν εκταμιευθεί οι προγραμματισμένες δόσεις.
Συνολικά, από τις 14 Αυγούστου του προηγούμενου έτους έως και σήμερα, έχουν καταβληθεί περί τα 13,4 δισ. ευρώ. Εξ αυτών, τα 10 δισ. ευρώ αφορούν την εξόφληση κεφαλαίου και τα υπόλοιπα 3,4 δισ. ευρώ την καταβολή τόκων.
Σύμφωνα με τα διαθέσιμα στοιχεία, από τα 13,4 δισ. ευρώ:
• Τα 6,5 δισ. ευρώ έχουν διατεθεί στο Διεθνές Νομισματικό Ταμείο (ΔΝΤ) για την εξόφληση μέρους των δανείων που έχει δώσει στην Ελλάδα από την αρχή της κρίσης.
• Τα 4 δισ. ευρώ αφορούν την αποπληρωμή ομολόγων του ευρωσυστήματος που αγόρασε κατά τη διάρκεια της κρίσης (SMPs).
• Τα 500 εκατ. ευρώ είναι η εξόφληση ομολόγων που είχε αγοράσει το ευρωσύστημα προ κρίσης (ANFAs).
• Τα υπόλοιπα 2,4 δισ. ευρώ έχουν να κάνουν με την εξυπηρέτηση άλλων υποχρεώσεων (τόκοι, ομόλογα που δεν εντάχθηκαν στο PSI κ.λπ.).
Να σημειωθεί ότι οι δόσεις που εξαρτώνται από τον τελευταίο έλεγχο ανέρχονται σε 7,2 δισ. ευρώ.
Υποβάθμιση από Fitch
Κυβερνητικό συμβούλιο συγκάλεσε για σήμερα το απόγευμα ο πρωθυπουργός. Το κλίμα είναι βαρύ κι αυτό γιατί, σύμφωνα με πληρoφορίες, οι πρώτες συναντήσεις στις Βρυξέλλες, στο πλαίσιο του Brussels Group, δεν εξελίσσονται ευνοϊκά για την ελληνική πλευρά. Στο μεταξύ, την όλη κατάσταση σχετικά με την ελληνική οικονομία και τις προοπτικές της ήρθε να επιβαρύνει ακόμα περισσότερο η υποβάθμισή της, σε CCC από Β, αργά την Παρασκευή το βράδυ, εκτάκτως, από τον οίκο αξιολόγησης Fitch διότι, όπως σημειώνει, διαπιστώνει αυξημένους κινδύνους. Αν και δεν αποτελεί βασικό σενάριο, εντούτοις βλέπει ότι υπάρχει ενδεχόμενο να επιβληθούν περιορισμοί στην κίνηση κεφαλαίων (capital controls) προκειμένου να ανακοπούν οι εκροές καταθέσεων από τις τράπεζες. Οπως αναφέρει στην ανακοίνωσή της, η Fitch προχώρησε σε υποβάθμιση εξαιτίας της έλλειψης πρόσβασης στις αγορές, της αβεβαιότητας για την εκταμίευση της δόσης από τους θεσμούς, ενώ οι ασφυκτικές συνθήκες στη ρευστότητα των τραπεζών δυσκολεύουν τη χρηματοδότηση του Δημοσίου. Αξίζει να σημειωθεί ότι η τελευταία φορά που η Ελλάδα έλαβε δόση δανείου από την Ευρωζώνη ήταν στις 14 Αυγούστου του 2014.