Εδώ και ένα χρόνο, οι πολίτες της Ευρώπης έχουν δεχτεί προειδοποιήσεις για την τεράστια απειλή του αποπληθωρισμού στις οικονομίες τους. Και τώρα που υλοποιήθηκε η απειλή αυτή, τι έγινε τελικά; Τονώνεται η ανάπτυξη.
Ο κίνδυνος του αποπληθωρισμού, όπως υποστηρίζουν οι οικονομολόγοι, είναι η σταθερή πτώση των τιμών, που ωθεί τους καταναλωτές να αναβάλλουν αγορές προϊόντων και αγαθών, αναμένοντας καλύτερη ευκαιρία. (Γιατί να αγοράσεις αυτόν τον μήνα ένα αυτοκίνητο όταν τον επόμενο μήνα μπορεί να κοστίζει λιγότερα;) Με μια τέτοια καταναλωτική συμπεριφορά, οι επιχειρήσεις δεν επενδύουν, αλλά αντίθετα προχωρούν σε απολύσεις και η οικονομία παγιδεύεται στη στασιμότητα. Οι καταναλωτές, όμως, έχουν αυξήσει τις δαπάνες τους παρά την υποχώρηση του δείκτη τιμών επί τρεις συναπτούς μήνες και αφού ήταν στάσιμος, σχεδόν, ένα χρόνο πριν. Οι καταναλωτικές δαπάνες αυξήθηκαν το δεύτερο εξάμηνο του 2014 και εξακολουθούν να κινούνται ανοδικά από τις αρχές του 2015, με τις λιανικές πωλήσεις να εμφανίζουν άνοδο 1,1% από τον Δεκέμβριο στον Ιανουάριο. «Υπάρχουν ξεκάθαρα σημάδια ότι οι καταναλωτές της Ευρωζώνης επωφελούνται από τον πληθωρισμό ή τον χαμηλό πληθωρισμό, αυξάνοντας τις δαπάνες τους», σημειώνουν οι αναλυτές της IHS Global Insight σε έκθεση που δόθηκε στη δημοσιότητα αυτήν την εβδομάδα. «Οι καταναλωτικές δαπάνες αποτελούν την κινητήριο δύναμη στην ενίσχυση της οικονομικής δραστηριότητα στην Ευρωζώνη διότι αυξάνονται σε διπλάσιο ρυθμό από την αύξηση του ρυθμού ανάπτυξης», αναφέρεται στην έκθεση.
Ετσι όπως φαίνεται, ο αποπληθωρισμός μπορεί να είναι αρκετά επωφελής. Βασική αιτία στον αποπληθωρισμό που επικρατεί σήμερα στην Ευρωζώνη είναι η απότομη πτώση των τιμών του πετρελαίου και των τροφίμων. Αλλά οι τιμές όλων των υπόλοιπων αγαθών και υπηρεσιών παραμένουν λίγο έως πολύ σταθερές, μειώνοντας τον πειρασμό των καταναλωτών να περιορίσουν τις δαπάνες τους.
Παράλληλα, η εξασθένηση του ευρώ έναντι του δολαρίου προσδίδει ένα ελκυστικό πλεονέκτημα στις ευρωπαϊκές εταιρείες μεταποίησης, με αποτέλεσμα ορισμένες από αυτές να προχωρούν σε νέες προσλήψεις και έτσι να ενισχύεται η καταναλωτική εμπιστοσύνη. Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή ανακοίνωσε αυτήν την εβδομάδα ότι η καταναλωτική εμπιστοσύνη στην Ευρωζώνη βρίσκεται στα υψηλότερα επίπεδα από το 2008, ενώ στη Γερμανία εκτινάχθηκε στο υψηλό 13ετίας.
Υπάρχει, βέβαια, το φαινόμενο της συσσωρευμένης ζήτησης. Σε ορισμένες χώρες όπως η Ισπανία, που εξέρχονται από μια παρατεταμένη ύφεση, «τα νοικοκυριά δεν μπορούν να καθυστερούν άλλο τις αγορές τους», παρατηρεί ο Χάουαρντ Αρτσερ, οικονομολόγος της IHS. «Καλωσορίζουν την υποχώρηση των τιμών και μπορούν να αυξήσουν τις δαπάνες τους», συμπληρώνει ο ίδιος. Ακόμη και οι συντηρητικοί Γερμανοί ανοίγουν το πορτοφόλι τους, διότι τα χαμηλά επιτόκια μειώνουν τα κίνητρα για αποταμιεύσεις. Οι καταναλωτικές δαπάνες στη Γερμανία αυξήθηκαν κατά 3% από τα μέσα του 2014 συγκριτικά με άνοδο μόνον 1% την προηγούμενη διετία. Αυτή η ενίσχυση της κατανάλωσης, πιθανώς, να μην κρατήσει πολύ ακόμη. Οι τιμές του πετρελαίου έχουν σταθεροποιηθεί τις τελευταίες εβδομάδες, συγκρατώντας την υποχώρηση του δείκτη τιμών καταναλωτή. Αυτά είναι καλά νέα, διότι μια παρατεταμένη περίοδος αποπληθωρισμού θα ανάγκαζε τους εργοδότες να αναστείλουν αυξήσεις στους μισθούς, υποθέτοντας ότι οι εργαζόμενοι έχουν ήδη μεγαλύτερη αγοραστική δύναμη. Αλλά εάν δεν υπάρχουν αυξήσεις στους μισθούς, τότε ο κόσμος αναβάλλει μεγάλες δαπάνες, μια τάση που θα μπλοκάρει την ανάπτυξη. Ο επικεφαλής της Τράπεζας της Αγγλίας, Μαρκ Κάρνεϊ, προειδοποίησε τους εργοδότες γι’ αυτόν τον κίνδυνο όταν ανακοινώθηκε ότι ο πληθωρισμός υποχώρησε στο μηδέν. Μπορεί ο αποπληθωρισμός να συνεχίζει να αποτελεί μείζον ζήτημα στην Ευρώπη, αλλά δεν είναι το τέρας που είχαν περιγράψει.
